Ảnh: Một chiếc xe điện của BYD tại Hội chợ xe xe hơi Thượng Hải 4/2025.

 

Nguồn: “Now China’s ultra-cheap EVs are scaring China”, The Economist.

 

Cù Tuấn biên dịch

 

 

Xe hơi điện Trung Quốc đang nêu bật nhiều vấn đề hiện tại của nền kinh tế

 

Năng lực sản xuất xe điện (EV) giá rẻ của Trung Quốc đã gây ra sự lo lắng ở các quốc gia có các hãng sản xuất xe hơi lớn, thúc đẩy các chánh phủ nước ngoài điều tra các trợ cấp của Trung Quốc cho ngành này, và dựng lên các rào cản thương mại. Tuy nhiên, hiện tại, nhà cầm quyền Trung Quốc lại lo lắng về mức giá rẻ của xe điện do các công ty trong nước sản xuất. Cuộc đua lao xuống đáy vực không có dấu hiệu dừng lại và ngành công nghiệp này đã trở thành biểu tượng của một số vấn đề rộng lớn hơn mà nền kinh tế Trung Quốc hiện đang phải đối mặt.

 

Vào ngày 23 tháng Năm, công ty sản xuất xe điện lớn nhất Trung Quốc BYD đã gây chấn động khi cắt giảm giá thành của 22 mẫu xe điện và xe hybrid. Hiện tại, giá khởi điểm của Seagull, mẫu xe rẻ nhất của hãng này, đã giảm xuống chỉ còn 55.800 nhân dân tệ (7.700 đô-la Mỹ). Động thái giảm giá này diễn ra chỉ hai năm sau khi BYD lần đầu tiên ra mắt mẫu xe hatchback chạy điện với mức giá thấp đáng kinh ngạc khi đó là 73.800 nhân dân tệ.

 

 

Động thái mới nhất này đã gây ra mối lo ngại chính thức về mức giá thấp có thể diễn ra tại thị trường xe hơi lớn nhất thế giới. Vào ngày 31 tháng Năm, Bộ công nghiệp Trung Quốc đã nói với hãng thông tấn nhà nước Tân Hoa Xã rằng “không có bên nào chiến thắng trong cuộc chiến giá cả, chứ đừng nói đến tương lai”. Bộ này đã cam kết sẽ hạn chế sự cạnh tranh khốc liệt, mà họ cho rằng đã gây tổn hại đến việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển xe điện, và do vậy có thể gây ra các vấn đề về an toàn. Vào ngày 1 tháng Sáu, tờ Nhân dân nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã lập luận rằng các sản phẩm giá rẻ, chất lượng thấp có thể gây tổn hại đến danh tiếng của hàng hóa “Sản xuất tại Trung Quốc” – “Made in China”.

 

Phản ứng dữ dội này diễn ra khi các nhà lãnh đạo đàn áp sự cạnh tranh không hiệu quả, tự gây hại cho nhau giữa các công ty và nhà cầm quyền địa phương đã tạo ra tình trạng dư thừa công suất và làm giảm lợi nhuận. Các động thái của họ là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn nhằm tái cân bằng nền kinh tế Trung Quốc. Robin Xing, kinh tế gia của Morgan Stanley tại Trung Quốc, đã viết rằng, “Những diễn biến gần đây cho thấy mô hình thúc đẩy cung ứng cũ vẫn còn nguyên vẹn”.

 

Cổ phiếu của BYD đã giảm sau khi hãng này giảm giá xe với các tuyên bố chánh thức, trong bối cảnh lo ngại rằng cuộc chiến giá cả sẽ không bền vững. Nhưng để bám vào thị phần, các công ty sản xuất xe hơi khác đã tự cắt giảm giá của họ. Wei Jianjun, chủ tịch của Great Wall Motor (Xe hơi Trường Thành), một trong những công ty lớn nhất, đã gọi ngành công nghiệp này là không lành mạnh và lấy sự sụp đổ của thị trường bất động sản làm câu chuyện cảnh báo. “Hiện tại, Evergrande của ngành công nghiệp xe hơi đã tồn tại, nhưng nó vẫn chưa bùng nổ”, ông nói với kênh tin tức Sina Finance, ám chỉ đến công ty phát triển bất động sản nợ nần nhiều nhất thế giới Hằng Đại. Một giám đốc điều hành của BYD đã trả lời rằng những bình luận của ông Wei là “gây hoang mang”.

Theo công ty nghiên cứu Jato Dynamics, tình hình càng trở nên tồi tệ hơn khi Trung Quốc có tới 115 thương hiệu xe điện. Chỉ một số ít, bao gồm cả BYD, là kiếm được tiền và dự kiến ​​sẽ tồn tại lâu dài. Chiến tranh giá cả tàn khốc là một căn bệnh phổ biến trong các ngành công nghiệp của Trung Quốc. Đến cuối quý 3 năm ngoái, gần 25% các công ty niêm yết của Trung Quốc đã lỗ, gấp đôi tỷ lệ của năm năm trước.

 

Hoảng loạn ở Detroit

 

Việc hợp nhất các công ty này sẽ mất thời gian và sẽ rất đau đớn. BYD đang ở vị thế tốt, xét về quy mô và sự tích hợp theo chiều dọc. Công ty này kiểm soát mọi thứ, từ quyền khai thác khoáng sản cần thiết để tự sản xuất pin cho đến tàu chở hàng vận chuyển xe hơi của mình đến các thị trường nước ngoài. Vào tháng Mười một, công ty đã làm dấy lên nỗi lo về sự cạnh tranh thậm chí còn khốc liệt hơn khi ép các công ty cung cấp giảm giá 10%. Các công ty cung cấp hiện có thể bị siết giá mạnh hơn nữa. Điều đó đồng nghĩa với việc có sa thải công nhân và công nhân làm việc tại các dây chuyền xe hơi sẽ bị cắt giảm lương. Điều này xảy ra vào thời điểm nhà cầm quyền Trung Quốc đang cường điệu việc thúc đẩy nhu cầu èo uột trong nước để giúp hấp thụ cú sốc từ cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ.

 

Thị trường trong nước ngày càng khó khăn sẽ thúc đẩy xuất cảng xe hơi của Trung Quốc. Reuters đưa tin rằng BYD có kế hoạch bán hơn một nửa số xe hơi của mình ra nước ngoài, đặc biệt là ở Mỹ Châu Latinh và Âu Châu, vào năm 2030. Đó sẽ là một bước nhảy vọt lớn. Trung Quốc chiếm khoảng 90% trong số 4,3 triệu xe hơi bán ra của công ty vào năm ngoái. Nhưng mức giá cao hơn mà xe điện đạt được ở nước ngoài có thể bù đắp cho biên lợi nhuận ngày càng nhỏ ở Trung Quốc. Và công ty này đang thâm nhập bất chấp những trở ngại thương mại mạnh mẽ hơn. Vào tháng Tư, bất chấp việc EU tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc, BYD đã bán được nhiều xe điện hơn ở Âu châu so với Tesla, một đối thủ cạnh tranh của Mỹ, lần đầu tiên, theo Jato Dynamics.

 

 

Mặc dù cuộc chiến giá cả đang ở mức tồi tệ nhất ở Trung Quốc, nhưng hậu quả của nó sẽ được cảm nhận trên toàn thế giới. Xe điện rẻ hơn sẽ là tia hy vọng, nhưng điều đó sẽ không an ủi được nhiều đối với các chánh phủ vốn đã lo lắng về việc Trung Quốc xuất cảng sản lượng dư thừa sang thị trường của họ. Căng thẳng thương mại gia tăng là điều không thể tránh khỏi.

 

 

(FB Cù Tuấn)

 

(Phụ đính Dân Việt Newspaper danviet.com.au)