Hình minh họa kỹ thuật số do công ty Swarm Biotactics phát hành cho thấy thứ mà họ mô tả là một con gián cyborg (máy), được trang bị một chiếc ba lô chuyên dụng cho phép thu thập dữ liệu thời gian thực thông qua máy quay phim (camera). Ảnh: SWARM Biotactics/REUTERS

 

 

 

Theo hãng tin Reuters, đối với ông Gundbert Scherf – đồng sáng lập công ty Helsing của Đức, công ty khởi nghiệp (startup) quốc phòng có giá trị lớn nhất Âu châu– việc Nga xâm lược Ukraine đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện.

 

Khi thành lập Helsing vào bốn năm trước, ông Scherf từng rất vất vả mới có thể thu hút đầu tư.

 

Nhưng giờ đó là vấn đề nhỏ đối với ông. Công ty có trụ sở tại Munich đã tăng hơn gấp đôi giá trị lên 12 tỷ USD trong đợt gây quỹ vào tháng trước.

 

Ông Scherf cho biết, "Năm nay là lần đầu tiên trong nhiều thập niên mà Âu châu chi nhiều hơn Mỹ trong việc mua sắm công nghệ quốc phòng."

 

Công ty của ông Scherf chuyên phát triển máy bay không người lái (drone) với tính năng tấn công và trí tuệ / trí thông minh nhân tạo (AI) phục vụ công tác chiến trường.

 

Là cựu đối tác làm việc tại hãng tư vấn McKinsey & Company, ông Scherf nhận định rằng Âu châu có thể đang đứng trước một cuộc cách mạng đổi mới quốc phòng, tương tự như Dự án Manhattan – chương trình khoa học đã giúp Mỹ nhanh chóng phát triển võ khí nguyên tử trong Thế chiến II.

 

" Âu châu hiện đang dần chấp nhận thực tế quốc phòng."

 

Reuters đã phỏng vấn khoảng 20 giám đốc điều hành, nhà đầu tư và cơ quan hoạch định chánh sách để tìm hiểu cách Đức – nền kinh tế lớn nhất Âu châu– tìm cách trở thành trung tâm của quá trình tái võ trang của châu lục này.

 

Theo các nguồn tin của Reuters, chánh phủ của Thủ tướng Đức Friedrich Merz coi A.I và các công ty khởi nghiệp (startup) công nghệ là nền tảng then chốt trong kế hoạch quốc phòng quốc gia, và đang cắt giảm thủ tục hành chánh nhằm kết nối trực tiếp các startup với giới lãnh đạo quân đội cấp cao.

 

Định hình bởi ký ức đau thương từ thời kỳ của chủ nghĩa quân phiệt Đức Quốc Xã và tư tưởng hòa bình mạnh mẽ thời hậu chiến, nước Đức đã duy trì một ngành quốc phòng cẩn trọng và có quy mô nhỏ trong một thời gian dài, đồng thời được các bảo đảm an ninh của Mỹ che chở.

 

Mô hình kinh tế của Đức, vốn mang nặng tư duy né tránh rủi ro, cũng thiên về những cải tiến nhỏ lẻ thay vì đổi mới mang tính đột phá.

 

Điều đó không còn đúng nữa.

 

Trong bối cảnh sự hỗ trợ quân sự từ Mỹ thiếu chắc chắn hơn, Đức – một trong những quốc gia hậu thuẫn lớn nhất của Ukraine – dự kiến sẽ tăng gần gấp ba ngân sách quốc phòng thường niên, lên khoảng 162 tỷ euro (175 tỷ USD) vào năm 2029.

 

 

theo các nguồn tin, phần lớn ngân sách này sẽ được xử dụng để tái định hình bản chất chiến tranh.

 

Helsing thuộc làn sóng các startup quốc phòng Đức đang phát triển công nghệ tiên tiến – từ robot AI có hình dáng của một chiếc xe tăng, tiềm thủy đỉnh mini không người lái, và cả gián gián điệp sẵn sàng tham chiến.

 

Ông Scherf nói, "Chúng tôi muốn giúp Âu châu lấy lại vị thế của mình".

 

Một số công ty khởi nghiệp (startup) nhỏ hiện nay đang trực tiếp cố vấn cho chánh phủ, bên cạnh các tập đoàn quốc phòng truyền thống – gọi là "prime" (công ty dẫn đầu trong ngành nghề), như Rheinmetall và Hensoldt.

 

Những “prime” này có ít động lực đổi mới hơn do họ đã có lượng đơn hàng lớn cho các hệ thống võ khí truyền thống, theo một nguồn tin.

 

Một dự thảo luật đấu thầu mới, vừa được nội các của Thủ tướng Merz thông qua hôm 23/7, giúp tháo gỡ rào cản tài chánh cho các công ty khởi nghiệp (startup) thiếu vốn tham gia đấu thầu bằng cách cho phép chi trả tiền trước cho họ.

 

Luật cũng sẽ cho phép chánh phủ giới hạn quy mô đấu thầu chỉ trong phạm vi các công ty thuộc Liên minh Âu châu (EU).

 

Ông Marc Wietfeld, Giám đốc điều hành kiêm người sáng lập công ty chế tạo robot tự hành ARX Robotics, nói rằng một cuộc gặp gần đây với Bộ trưởng Quốc phòng Đức, Boris Pistorius, đã cho thấy tư duy sách lược ở Berlin đang thay đổi một cách sâu sắc.

 

Ông Wietfeld chia xẻ (sẻ), "Ông ấy nói với tôi: 'Tiền không còn là cái cớ nữa – giờ đã có [tiền] rồi'. Và đó là một bước ngoặt".

 

 

Drone đang đóng vai trò lớn trong chiến tranh hiện tại. Ảnh: REUTERS/Angelika Warmuth

 

 

 

Đức dẫn đầu

 

Kể từ khi ông Donald Trump trở lại chính trường và đặt câu hỏi về cam kết của Mỹ đối với NATO, Đức đã cam kết sẽ đạt mục tiêu mới của liên minh là chi 3,5% GDP cho quốc phòng vào năm 2029 – nhanh hơn hầu hết các đồng minh Âu châu khác.

 

Các quan chức ở Berlin nhấn mạnh sự thiết yếu của việc phát triển công nghiệp quốc phòng Âu châu thay vì phụ thuộc vào các công ty Mỹ. Tuy nhiên, những rào cản để phát triển những "ông lớn" trong ngành công nghiệp quốc phòng ở Đức – và rộng hơn là ở Âu châu– vẫn còn đáng kể.

 

Khác với Mỹ, thị trường quốc phòng tại Âu châu bị phân mảnh. Mỗi quốc gia có tiêu chuẩn đấu thầu riêng để thực hiện các hợp đồng.

 

Mỹ, quốc gia có mức chi tiêu quân sự lớn nhất thế giới, đã có một hệ thống các "ông lớn" quốc phòng chắc chắn như Lockheed Martin và RTX, đồng thời nắm giữ lợi thế trong nhiều lĩnh vực then chốt, bao gồm công nghệ vệ tinh, tiêm kích cơ và đạn dẫn đường chính xác.

 

Washington cũng bắt đầu tăng cường hỗ trợ các startup công nghệ quốc phòng từ năm 2015 – bao gồm Shield AI, công ty sản xuất drone Anduril và công ty phần mềm Palantir – bằng cách trao cho họ các hợp đồng quân sự.

 

Trong khi đó, các công ty khởi nghiệp (startup) Âu châu cho đến gần đây vẫn còn chật vật vì thiếu sự hỗ trợ từ chánh phủ.

 

Tuy nhiên, một phân tách của Aviation Week vào tháng Năm cho thấy 19 quốc gia chi tiêu quốc phòng lớn nhất Âu châu– trong đó có Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine – dự kiến sẽ chi 180,1 tỷ USD trong năm nay cho lĩnh vực đấu thầu quân sự, nhiều hơn so với 175,6 tỷ USD của Mỹ. Tổng chi tiêu quân sự của Mỹ vẫn cao hơn.

 

Ông Hans Christoph Atzpodien, người đứng đầu Hiệp hội An ninh và Quốc phòng Đức (BDSV), cho biết một thách thức nằm ở việc hệ thống đấu thầu quân sự đang hướng về các công ty cung cấp truyền thống và chưa thực sự phù hợp với tốc độ phát triển nhanh của công nghệ mới.

 

Bộ Quốc phòng Đức cho biết trong một tuyên bố rằng họ đang thực hiện các bước nhằm đẩy nhanh quá trình đấu thầu và tích hợp các startup tốt hơn để đưa công nghệ mới đến tay quân đội Đức (Bundeswehr) một cách nhanh chóng.

 

Bà Annette Lehnigk-Emden, người đứng đầu cơ quan mua sắm quyền lực của quân đội, nhấn mạnh các lĩnh vực nổi bật mà Đức cần phát triển là drone và AI.

 

Bà nói, "Chúng mang tới chiến trường những thay đổi có tính cách mạng, không khác gì sự ra đời của súng máy, xe tăng hay phi cơ."

 

Điệp viên gián

 

 

Các sinh vật máy có thể được điều khiển hoạt động riêng biệt hoặc hoạt động tự động theo đàn. Ảnh: SWARM Biotactics/REUTERS

 

 

Ông Sven Weizenegger, người đứng đầu Trung tâm Đổi mới Công nghệ số (Cyber Innovation hub) – cơ quan thúc đẩy đổi mới của quân đội Đức, cho biết cuộc chiến ở Ukraine cũng đang thay đổi thái độ của xã hội, xóa bỏ những định kiến về công việc trong ngành quốc phòng.

 

Ông nói, "Sự cởi mở hoàn toàn mới đối với vấn đề an ninh đã nảy nở ở Đức kể từ khi cuộc xâm lược xảy ra.”

 

Ông Weizenegger cho biết ông nhận được từ 20 đến 30 lời mời kết nối LinkedIn mỗi ngày, trong khi năm 2020 con số này chỉ là 2-3 mỗi tuần, kèm theo đó là các ý tưởng về công nghệ quốc phòng để phát triển.

 

Một số ý tưởng đang được phát triển như bước ra từ thế giới khoa học viễn tưởng – chẳng hạn như gián cyborg (máy) của công ty Swarm Biotactics, được gắn ba-lô thu nhỏ đặc biệt giúp thu thập dữ liệu theo thời gian thực qua máy quay phim (camera).

 

Xung điện sẽ cho phép con người điều khiển chuyển động của côn trùng từ xa. Mục tiêu là xử dụng chúng để cung cấp thông tin giám sát, ví dụ là vị trí của đối phương, trong các khu vực thù địch.

 

Giám đốc điều hành Stefan Wilhelm cho biết, "Các sinh vật máy của chúng tôi – thiết kế dựa trên côn trùng thật – được trang bị kích thích thần kinh, cảm biến và các module truyền thông an toàn,"

"Chúng có thể được điều khiển hoạt động riêng biệt hoặc hoạt động tự động theo đàn."

 

Trong nửa đầu thế kỷ 20, các khoa học gia Đức đã tiên phong phát triển nhiều công nghệ quân sự trở thành tiêu chuẩn toàn cầu, từ hỏa tiễn đạn đạo, phi cơ phản lực đến võ khí dẫn đường. Nhưng sau thất bại trong Thế chiến II, Đức bị phi quân sự hóa và lực lượng khoa học của họ bị phân tán.

 

Ông Wernher von Braun, người phát minh ra hỏa tiễn đạn đạo đầu tiên trong thời kỳ phát-xít Đức, là một trong hàng trăm khoa học gia và kỹ sư Đức được đưa sang Mỹ sau Thế chiến II. Ở Mỹ, ông làm việc cho NASA và phát triển hỏa tiễn đưa phi thuyền vũ trụ Apollo lên Mặt trăng.

 

Trong vài thập kỷ gần đây, đổi mới công nghệ quốc phòng là động lực mạnh mẽ cho phát triển kinh tế. Những công nghệ như internet, định vị toàn cầu, chất bán dẫn và động cơ phản lực đều bắt nguồn từ các chương trình nghiên cứu quân sự trước khi thay đổi cuộc sống dân sự.

 

Bị ảnh hưởng bởi giá năng lượng cao, nhu cầu xuất cảng giảm và sự cạnh tranh từ Trung Quốc, nền kinh tế Đức trị giá 4,75 ngàn tỷ USD đã thu hẹp trong hai năm qua. Việc mở rộng nghiên cứu quân sự có thể là một động lực kinh tế mới.

 

 

Ông Markus Federle, đối tác quản lý tại công ty đầu tư chuyên về quốc phòng Tholus Capital, chia xẻ (sẻ?), "Chúng ta chỉ cần thay đổi tư duy này: một nền công nghiệp quốc phòng mạnh sẽ mang lại một nền kinh tế mạnh và sự đổi mới được đẩy lên mức cao nhất."

 

 

Thoát khỏi 'thung lũng tử thần'

 

Sự e ngại rủi ro của các nhà đầu tư Âu châu trong quá khứ từng là bất lợi lớn cho các startup, vốn chật vật để tìm đủ vốn vượt qua "thung lũng tử thần" – giai đoạn sống còn ban đầu khi chi phí cao nhưng doanh thu còn rất thấp.

 

Tuy nhiên, việc các chánh phủ Âu châu tăng mạnh chi tiêu quốc phòng sau khi Nga xâm lược Ukraine đã khiến giới đầu tư bắt đầu săn tìm cơ hội.

 

Hiện Âu châu đã có ba công ty khởi nghiệp (startup) quốc phòng trở thành "kỳ lân" (được định giá trên 1 tỷ USD): Helsing, Quantum Systems - công ty chế tạo drone của Đức, và Tekever - một công ty sản xuất drone của Bồ Đào Nha.

 

Ông Sven Kruck, Giám đốc chiến lược của Quantum, cho biết, "Hiện có rất nhiều áp lực đặt lên Đức với vai trò là quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực quốc phòng Âu châu."

 

Đức hiện là nước tài trợ quân sự lớn thứ hai cho Ukraine, đứng sau Hoa Kỳ. Theo một số nguồn tin, những đơn hàng vốn từng mất nhiều năm để phê duyệt giờ chỉ cần vài tháng, và các công ty khởi nghiệp (startup) Âu châu đã có cơ hội nhanh chóng thử nghiệm sản phẩm ngay tại thực địa.

 

Vốn đầu tư mạo hiểm vào công nghệ quốc phòng Âu châu đã đạt 1 tỷ USD vào năm 2024, tăng mạnh so với mức khiêm tốn 373 triệu USD của năm 2022, và được dự đoán sẽ còn tăng mạnh thêm nữa trong năm nay.

 

Ông Christian Saller, đối tác tại quỹ HV Capital, là tổ chức đầu tư vào ARX và Quantum Systems, chia xẻ (sẻ?): "Xã hội đã nhận ra rằng chúng ta cần phải bảo vệ nền dân chủ của mình".

 

Theo phân tích dữ liệu của Dealroom cho Reuters, vốn đầu tư mạo hiểm đang tăng nhanh hơn ở Đức so với các quốc gia khác. Trong 5 năm qua, các công ty khởi nghiệp (startup) quốc phòng của Đức đã thu hút 1,4 tỷ USD từ các nhà đầu tư, đứng tiếp sau là Anh Quốc.

 

Ông Jack Wang, đối tác tại quỹ đầu tư mạo hiểm Project A, cho biết nhiều startup quốc phòng Đức – với nền tảng kỹ thuật vững chắc – có tính năng tích hợp các linh kiện sẵn có thành những hệ thống sẵn sàng mở rộng.

 

Ông nói, "Chất lượng nhân lực ở Âu châu rất cao, nhưng nếu xét tổng thể thì không có quốc gia nào – không nơi nào có tài năng mà chúng tôi thấy vượt qua được nước Đức.”

 

Sự suy yếu của ngành công nghiệp xe hơi Đức dẫn tới tình trạng dư thừa năng lực sản xuất, bao gồm cả ở Mittelstand - khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ vốn là xương sống của nền kinh tế Đức.

 

Ông Stefan Thumann, giám đốc điều hành của công ty khởi nghiệp (startup) Donaustahl tại tiểu bang Bavaria, công ty sản xuất võ khí tuần kích (loitering munitions), cho biết ông nhận được từ ba đến năm đơn xin việc mỗi ngày từ các công nhân ngành xe hơi.

 

Ông nói, "Các startup chỉ cần bộ óc để thiết kế và chế tạo nguyên mẫu,"

"Và Mittelstand của Đức sẽ là cơ bắp của họ."

 

 

 

(Theo BBC)