.jpg)
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken (phải), Đại sứ Hoa Kỳ tại Trung Quốc Nicholas Burns (trái) và Chủ tịch Phòng Eric Zheng vẫy tay khi họ gặp gỡ các lãnh đạo doanh nghiệp tại Phòng Thương mại Hoa Kỳ ở Thượng Hải vào ngày 25/4/2024. (Ảnh của MARK SCHIEFELBEIN/POOL/AFP qua Getty Images)
Chuyến thăm 3 ngày của Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken tới Trung Quốc đã kết thúc và ông đã gặp lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc Tập Cận Bình vào ngày cuối cùng. Tuy nhiên, giới chuyên gia cho rằng kết quả đàm phán giữa hai bên đạt được rất nhỏ và chưa có đột phá thực chất. Hoạt động của Trung Quốc cũng đã bộc lộ điểm yếu của chính mình, đó là bên ngoài hung dữ nhưng thực chất lại mềm yếu; Hoa Kỳ có nhiều con át chủ bài, và do khác biệt về giá trị tư tưởng nên sẽ dần rời xa Trung Quốc.
Đàm phán Mỹ - Trung ít kết quả, xung đột có thể gia tăng
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã kết thúc chuyến thăm 3 ngày tới Trung Quốc vào thứ Sáu tuần trước (26/11). Trong cuộc gặp với Tập Cận Bình vào ngày cuối cùng, Tập Cận Bình nói rằng "hai nước nên là đối tác chứ không phải đối thủ" và cả hai bên nên "coi trọng hòa bình và ổn định".
Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố hai bên đã đạt được đồng thuận 5 điểm nhằm tăng cường liên lạc và nỗ lực ổn định và phát triển quan hệ. Kết quả cụ thể chỉ bao gồm việc xác nhận việc tổ chức cuộc họp đầu tiên của Đối thoại Trí tuệ nhân tạo và tổ chức đối thoại du lịch cấp cao vào tháng tới.
Các yêu cầu chính của Mỹ đối với Trung Quốc bao gồm "không hỗ trợ quân sự cho Nga, thương mại công bằng và bảo đảm sự ổn định ở khu vực Á châu - Thái Bình Dương, bao gồm cả Biển Đông và eo biển Đài Loan".
Trên thực tế, hai bên đã không đạt được bất kỳ bước đột phá thực chất nào.
Ông Chung Chí Đông, trợ lý nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia thuộc Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Đài Loan, đã phân tích trên The Epoch Times vào ngày 29/4, thành tựu thực chất lớn nhất trong chuyến thăm Trung Quốc của ông Blinken là thể hiện cơ chế mà Hoa Kỳ luôn mong muốn duy trì đối thoại song phương cấp cao, vì điều này không chỉ phù hợp với lợi ích chung của Mỹ và Trung Quốc, mà còn thể hiện thái độ có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế.
Ông Blinken cho rằng về cơ bản, Mỹ và Trung Quốc không mong đợi những cải thiện cụ thể trong một số vấn đề lớn. Hai bên sẽ duy trì nguyên tắc đối thoại và sau đó trao đổi để giải quyết những khác biệt của nhau.
Ông Trịnh Chính Bỉnh, Giáo sư tại Khoa Tài chính và Viện Nghiên cứu của Đại học Quốc gia Vân Lâm ở Đài Loan, cho rằng kết quả thực chất thực sự là rất ít hoặc rất nhỏ. Ví dụ, fentanyl, AI và hợp tác trong tương lai về năng lượng xanh, trao đổi nhân sự, bao gồm cả trao đổi mở rộng giữa sinh viên quốc tế trong tương lai, v.v., đều là những hợp tác tương đối nhỏ.
"Trọng tâm thực sự của chuyến thăm Trung Quốc là giảm xung đột và liệu có thể đảo ngược xung đột này hay không. Điều chúng ta thấy bây giờ là, xung đột về cơ bản chưa được đảo ngược vì mỗi bên đều nói theo cách riêng của mình và có quan điểm khác nhau về những vấn đề then chốt".
“Ngoài ra, sự hợp tác thực chất giữa Trung Quốc và Nga cũng ngày càng gia tăng, căng thẳng cũng ngày càng gia tăng. Từ góc độ xung đột, tác động có hạn nhưng sẽ giảm thiểu và sẽ không cho phép xung đột xảy ra ngay lập tức. Nhưng về lâu dài, xung đột này có thể không giảm mà còn gay gắt hơn”.
Ông Trịnh Chính Bỉnh phân tích rằng, đối với Hoa Kỳ, thái độ của nước này rất rõ ràng: chiến tranh lạnh có thể xảy ra, nhưng phải tránh chiến tranh nóng. Tình hình thế giới gần đây khiến nguy cơ xảy ra chiến tranh nóng ngày càng cao.
'5 không' là điểm yếu của Trung Quốc
Sau cuộc gặp với ông Tập, Tân Hoa Xã, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, đưa tin rằng Hoa Kỳ không tìm kiếm một "Chiến tranh Lạnh mới"; không tìm cách thay đổi hệ thống của Trung Quốc; không tìm cách kiềm chế sự phát triển của Trung Quốc; không tìm cách chống lại Trung Quốc thông qua liên minh; và không có ý định xung đột với Trung Quốc. Hoa Kỳ tuân thủ chính sách một Trung Quốc và hy vọng duy trì liên lạc với Trung Quốc.
Tuy nhiên, cuộc họp báo của ông Blinken do Mỹ công bố không đề cập đến “4 không" nói trên.
Ông Trịnh Chính Bỉnh cho rằng, việc Bắc Kinh đặc biệt nhấn mạnh vào “5 không" là điểm yếu của Trung Quốc. Cái gì gọi là không tìm kiếm một cuộc Chiến tranh Lạnh mới? Dù là chiến tranh nóng hay chiến tranh lạnh thì nó cũng sẽ có tác hại rất lớn; không tìm cách thay đổi hệ thống của Trung Quốc? Cuộc cách mạng màu này là điều mà ĐCSTQ sợ nhất; không thách thức địa vị cai trị của ĐCSTQ? Đây cũng là do nền kinh tế hiện tại không tốt và người dân ngày càng bất mãn với Tập Cận Bình và chính quyền.
“Mặc dù Hoa Kỳ không tìm cách kiềm chế Trung Quốc và không ủng hộ sự độc lập của Đài Loan. Nhưng gần đây, Mỹ ngày càng có nhiều liên minh và ngày càng có nhiều cuộc tập trận, khai triển quân sự xung quanh Đài Loan".
Ngay trước chuyến thăm Trung Quốc của ông Blinken, Tổng thống Mỹ Biden đã ký một dự luật bao gồm tài trợ quân sự cho Đài Loan để gia tăng thêm các vật tư và dịch vụ quốc phòng của Mỹ cung cấp cho Đài Loan và các đối tác trong khu vực.
Ông Trịnh Chính Bỉnh phân tích rằng Trung Quốc đe dọa Đài Loan ở eo biển Đài Loan, quấy rối Philippines ở Biển Đông và tiếp tục xây dựng các căn cứ quân sự ở Biển Hoa Đông, rồi đến Trung Đông “Tranh chấp lớn mà Trung Quốc muốn đó là thách thức quyền bá chủ của Hoa Kỳ và trở thành bá chủ Á châu hoặc thế giới”.
“Sau đó, là khả năng mở rộng quân sự và khả năng gây hấn của Trung Quốc không ngừng gia tăng, đó là nguồn gốc của mọi xung đột. Về cơ bản, Hoa Kỳ đã nhìn thấy nỗ lực này nên phải ngăn chặn về mặt công nghệ và công nghệ quân sự, phải đoàn kết các đồng minh toàn cầu, đồng thời phải cung cấp sự hỗ trợ vững chắc và thực chất hơn cho Đài Loan".
Trung Quốc ‘bề ngoài hung hăng, bên trong yếu đuối’
Khi ông Blinken đến Thượng Hải trong chặng đầu tiên của chuyến thăm Trung Quốc, chỉ có giám đốc Văn phòng Đối ngoại Thượng Hải đến đón ông. Căn phòng mà Blinken ở được đặt ở vị trí để ông có thể nhìn thấy ‘Truy Bác Hạm’ từ cửa sổ. Nhiều người cho rằng đó là một lời cảnh báo trá hình đối với ông Blinken.
"Trung Quốc thực sự rất hung ác và độc ác", ông Trịnh Chính Bỉnh phân tích: "Thực sự không có điều kiện để chính thức rời bỏ Hoa Kỳ, đặc biệt là trong các lĩnh vực quân sự, kinh tế và thương mại, chưa kể còn có rất nhiều quan chức cấp cao của Đảng Cộng sản Trung Quốc, họ giấu tiền và những người nhập cư ở Hoa Kỳ, tôi cho rằng các cơ quan tình báo Hoa Kỳ có quyền truy cập vào các khoản đầu tư cấp cao này của Trung Quốc tại Hoa Kỳ, cũng như các khoản tiền gửi của họ ở Hoa Kỳ”.
Tờ Washington Times trước đó đưa tin rằng các cơ quan tình báo Hoa Kỳ đang điều tra tài sản của các quan chức cấp cao Trung Quốc, đặc biệt là 7 ủy viên trong Ban Thường vụ Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 7.
“Tôi cho rằng nếu điều này được công bố, nó sẽ là vũ khí cực kỳ nguy hiểm đối với các lãnh đạo cao nhất của ĐCSTQ. Vì vậy, trên thực tế, như tôi vừa nói, ĐCSTQ rất tàn nhẫn và không có điều kiện để bất hòa với Hoa Kỳ”.
Ngoài ra, tờ Wall Street Journal trước đó còn đưa tin, Tòa Bạch Ốc đang nỗ lực soạn thảo biện pháp trừng phạt mới chống lại Trung Quốc, trừng phạt các ngân hàng Trung Quốc và đưa ra khỏi hệ thống thanh toán tài chính toàn cầu SWIFT.
Ông Trịnh Chính Bỉnh cho rằng, vũ khí mạnh nhất mà Hoa Kỳ có thể sử dụng hiện nay là các biện pháp trừng phạt thông qua hệ thống SWIFT giao dịch toàn cầu.
Ông cho rằng, trước chuyến thăm Trung Quốc của ông Blinken, Mỹ đã đưa ra bằng chứng rõ ràng cho thấy nguyên nhân chính khiến Nga có thể duy trì được động lực bất bại nhất định trên chiến trường Nga - Ukraine là do Trung Quốc đã cung cấp những vật tư quân sự rất quan trọng và các phụ tùng quan trọng, đồng thời thực hiện nhiều hoạt động tài trợ hoặc chuyển giao tài chính khác nhau thông qua Ngân hàng Trung Quốc.
“Vì vậy, đây là lần đầu tiên chính phủ Mỹ cảnh báo nếu các tổ chức tài chính Trung Quốc này tiếp tục tham gia hỗ trợ Nga, Mỹ sẽ bị đưa vào danh sách trừng phạt và đuổi các ngân hàng Trung Quốc này ra khỏi hệ thống giao dịch SWIFT. Nếu điều này có thể xảy ra sẽ là một đòn giáng mạnh vào Trung Quốc. “Có tác động rất lớn đến các ngân hàng, hệ thống tài chính và nguồn tài chính quốc gia của Trung Quốc”.
Kể từ khi chiến tranh Nga - Ukraine bùng nổ, Bắc Kinh đã cố gắng hết sức để tránh sử dụng đô-la Mỹ hoặc euro để giải quyết, đồng thời cũng cố gắng hết sức để vượt qua hệ thống SWIFT. Tuy nhiên, ông Trịnh cho rằng vì nền kinh tế Trung Quốc quá lớn nên hiện tại có rất ít lựa chọn thay thế, vì vậy hình phạt SWIFT có thể đưa ra này sẽ có tác dụng răn đe đối với Trung Quốc.
Ông Bỉnh cho rằng một vũ khí quan trọng khác là thuế quan. “Khi bà Yellen đến Trung Quốc, bà đã đề cập đến ba vấn đề mới: Tình trạng sản xuất quá mức của Trung Quốc. Nếu Trung Quốc không điều chỉnh mô hình sản xuất thì sẽ ảnh hưởng đến Hoa Kỳ, Liên minh Âu Châu và toàn bộ nền kinh tế thế giới. Khi nói đến việc bán phá giá, một vũ khí rất hữu ích khác đối với Hoa Kỳ là thuế quan.”
Ông cho rằng xuất cảng của Trung Quốc sang phương Tây đã giảm mạnh. “Nếu Mỹ và Liên minh Âu châu cùng tăng thuế, đó sẽ là một đòn chí mạng đối với nền kinh tế Trung Quốc. Đây sẽ là mối đe dọa rất lớn đối với Trung Quốc và sự cai trị lâu dài của Tập Cận Bình”.
Điểm yếu lớn nhất của Trung Quốc là gì?
Ông Chung Chí Đông cho rằng, trong quá trình cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc, điểm yếu lớn nhất của Trung Quốc là không có nhiều đồng minh như Mỹ. Bắc Kinh chỉ có một số đồng minh đáng kể và thậm chí đồng minh quan trọng nhất của họ là Nga.
Ông Chung cho biêt, có thể thấy trước rằng nếu sự ủng hộ của Trung Quốc dành cho Nga ngày càng rõ ràng hơn, thì như một biện pháp đáp trả, việc Hoa Kỳ ở eo biển Đài Loan và Biển Đông sẽ thực sự trở thành một vòng luẩn quẩn.
“EU thực tế đã nói rất rõ ràng rằng mối quan hệ giữa EU và Bắc Kinh phụ thuộc vào thái độ của Bắc Kinh và Nga. Vì vậy, chúng ta thực sự có thể thấy rằng các nước như Hoa Kỳ và EU đã dần có lập trường trước những hành động gián tiếp của Trung Quốc khi ủng hộ Nga và cuộc chiến Nga - Ukraine. Họ đang mất kiên nhẫn và tiếng nói cảnh báo Bắc Kinh ngày càng trở nên gay gắt hơn”.
Ông Chung cho rằng nếu Trung Quốc tiếp tục ủng hộ Nga, Mỹ và các nước phương Tây sẽ có lập trường cứng rắn hơn để chống lại và thậm chí áp đặt các biện pháp trừng phạt cho dù đó là về mặt kinh tế, thương mại hay ngoại giao.
Ông Trịnh cũng phân tích: "Vấn đề lớn nhất của Trung Quốc hiện nay là tình hình kinh tế không tốt và hỗn loạn. Chúng tôi thấy tình hình năm 2023 đã rất tồi tệ. Chỉ riêng lợi nhuận doanh nghiệp công bố trong tháng này đã cho thấy kinh tế giảm phát và nhu cầu trong nước không đủ, tình trạng thiếu hụt sản xuất vẫn rất nghiêm trọng, sẽ ảnh hưởng đến nền tảng điều hành của chính quyền Trung Quốc”.
Ngoài ra, "Mặc dù việc mở rộng quân sự của Trung Quốc rất nhanh chóng, nhưng họ đã tự đánh giá và không cảm thấy rằng họ hiện là đối thủ của Hoa Kỳ. Vì vậy, họ đã phát triển vũ khí. Hải quân và không quân đã nhanh chóng phát triển đã nâng cấp việc khai triển hỏa tiễn và bom nguyên tử, nhưng họ vẫn cần thời gian để khai triển quân sự nên họ dựa vào Hoa Kỳ về mặt này”.
Ông Trịnh nói rằng Hoa Kỳ là một nước dân chủ tự do và sẽ răn đe các nước có chế độ toàn trị hơn là gây chiến. "Nhưng hiện tại, có vẻ như cuộc chiến giữa Nga và Ukraine đang có dấu hiệu mở rộng, xung đột giữa Israel và Iran cũng có dấu hiệu lan rộng và Bắc Hàn thường xuyên quấy rối. Vì vậy, đối với Mỹ, làm thế nào để hạ nhiệt, sau đó phối hợp với đồng minh để kiềm chế, tránh xung đột quân sự giữa hai bên là ưu tiên hàng đầu.
Quan hệ Mỹ - Trung trong tương lai
Về tương lai của quan hệ Mỹ - Trung, ông Chung Chí Đông cho rằng: "Hiện tại, những gì chúng tôi thấy là bối cảnh cạnh tranh. Chúng tôi chưa thấy sự cải thiện mà còn tiếp tục xấu đi. Tất nhiên, Mỹ và Trung Quốc cũng hy vọng sử dụng đối thoại để giải quyết vấn đề và kiểm soát tình hình phát triển cạnh tranh tiêu cực này”.
Ông Chung nói rằng mục đích chính của chuyến thăm Trung Quốc lần này của ông Blinken là bày tỏ rõ ràng rằng ông sẽ không nhượng bộ Trung Quốc. Liên quan đến Biển Đông, eo biển Đài Loan, thương mại và cái gọi là cạnh tranh công nghệ, thậm chí cả quan điểm hiện tại về cuộc chiến Nga - Ukraine, thái độ của Hoa Kỳ sẽ không thay đổi, và điều này cũng đúng đối với Bắc Kinh.
“Với tình huống vạch ranh giới đỏ với nhau, chúng ta có thể thấy đây là một cuộc cạnh tranh, một trò chơi giữa hai bên”.
Ông Trịnh Chính Bỉnh cho rằng có ba điểm cần quan tâm chính trong tương lai. Thứ nhất, liệu Hoa Kỳ có sẵn sàng nới lỏng một số biện pháp trừng phạt kinh tế hoặc trừng phạt công nghệ đối với Trung Quốc hay không. Thứ hai, Hoa Kỳ đã cảnh báo về các biện pháp trừng phạt thuế quan và các biện pháp trừng phạt thông qua Swift. Liệu sẽ có những biện pháp trừng phạt đáng kể nào không?
"Về tình hình thế giới, Trung Quốc đang vướng vào mâu thuẫn. Tham vọng cá nhân của Tập Cận Bình rất lớn. Nội bộ Trung Quốc có thể không hoàn toàn đồng tình với ông Tập, và những người xung quanh cũng không hoàn toàn đồng tình với ông ấy, đối đầu với Hoa Kỳ hay gửi quân tới Đài Loan”.
Nhìn từ bên ngoài, “Trung Quốc cũng bối rối không biết làm thế nào để đối phó với cái gọi là liên minh toàn trị như Nga, Iran và Bắc Hàn, cũng như làm thế nào để ứng phó với những cảnh báo từ Hoa Kỳ và Âu Châu”.
Ông Chung Chí Đông cho rằng điều quan trọng nhất tất nhiên là sự cạnh tranh về ý thức hệ. Chúng ta có thể thấy rằng toàn bộ Hoa Kỳ tiếp tục nhấn mạnh rằng trong vài ngày qua, ông Blinken cũng đã nói rằng Hoa Kỳ sẽ bảo vệ các giá trị và lợi ích của chính mình, thể hiện ở mức độ đáng kể sự khác biệt giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
"Sự khác biệt về hệ tư tưởng và giá trị này cũng sẽ khiến cảm giác xa lánh giữa hai bên, tức là sự khác biệt giữa bạn và tôi, ngày càng rõ ràng và mạnh mẽ hơn".
(Theo The Epoch Times)
(ntdvn.net; Lý Ngọc biên dịch)
