Ông Chaikasem Nitisiri và bà Paetongtarn Shinawatra. Nguồn hình ảnh: Getty Images

 

 

Vụ rò rỉ cuộc điện thoại giữa Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra và Chủ tịch Thượng viện Campuchia Hun Sen đang khiến chánh trường Thái Lan chao đảo và bà Paetongtarn đứng trước sức ép phải từ chức.

 

Giáo sư Panitan Wattanayagorn, Khoa Khoa học Chánh trị, Đại học Chulalongkorn, trả lời phỏng vấn với BBC News Tiếng Việt sáng 19/6 về các kịch bản khác nhau của chánh trị Thái Lan sau vụ việc này cũng như giữa bối cảnh căng thẳng biên giới với Campuchia chưa hạ nhiệt.

 

BBC: Ông đánh giá chánh trường Thái Lan diễn biến ra sao sau vụ rò rỉ cuộc điện thoại?

 

Giáo sư Panitan Wattanayagorn: Hiện Thủ tướng Thái Lan đang có bốn lựa chọn cho con đường chánh trị của mình.

 

Thứ nhất, bà cần công khai xin lỗi người dân về đoạn ghi âm bị rò rỉ và cam kết cải thiện việc bảo mật thông tin, cũng như sử dụng các biện pháp hiệu quả hơn, trong đó có cả việc bổ nhiệm người có năng lực hơn để giải quyết tình huống. Có thể đây là lựa chọn mà Thủ tướng sẽ đưa ra.

 

Thứ hai, nếu các đảng trong liên minh cầm quyền bắt đầu rút lui nhiều hơn, sau khi Bhumjaithai rút lui tối 18/6, Thủ tướng Paetongtarn có thể phải đàm phán với lãnh đạo các đảng còn lại trong liên minh - chỉ còn 261 ghế sau khi đảng lớn thứ nhì trong liên minh là Bhumjaithai rút lui - để thành lập một chánh phủ mới, với các thành viên có năng lực hơn.

 

Nếu đàm phán thất bại, Thủ tướng Paetongtarn còn hai lựa chọn nữa.

 

 

Người dân Thái Lan biểu tình trước Toà Nhà Chánh phủ ở Bangkok sáng 19/6/2025, yêu cầu thủ tướng từ chức. Ảnh: Getty Images

 

 

Một là chuyển phe, mời Đảng Nhân dân - là đảng đối lập lớn nhất - tham gia liên minh và thành lập chánh phủ mới mà không cần bầu cử sớm.

 

Và cuối cùng, nếu tất cả các lựa chọn đều thất bại, thì giải tán Quốc hội và tổ chức bầu cử sớm có thể là tình huống khả thi nhất.

 

Nếu tất cả tình huống trên đều thất bại, rủi ro xảy ra đảo chánh sẽ rất cao.

 

Nhưng điều đó sẽ chỉ xảy ra nếu có biểu tình, hỗn loạn, xung đột giữa các nhóm nhằm ép chánh phủ phải lựa chọn. Khi đó quân đội có thể can thiệp.

 

Tình hình cần được giải quyết một cách thận trọng vì rủi ro rất cao.

 

 

BBC: Vụ việc này ảnh hưởng như thế nào tới sự ủng hộ của người dân Thái Lan đối với bà Paetongtarn?

 

Giáo sư Panitan Wattanayagorn: Vụ rò rỉ cuộc điện thoại đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến niềm tin của công chúng Thái Lan, bất kể là nhóm ủng hộ hay phản đối chánh phủ.

 

Công chúng từng kỳ vọng rằng với mối quan hệ thân thiết với ông Hun Sen, Thủ tướng sẽ thành công hơn trong việc đàm phán – dù là công khai hay riêng tư.

 

Nhưng giờ họ biết rằng ngay cả trong đàm phán riêng tư cũng thất bại.

 

Vì vậy, tôi nghĩ niềm tin đã bị tổn hại.

 

 

Thủ tướng Thái Lan xin lỗi người dân sáng 19/6/2025. Ảnh: Getty Images

 

 

Bên cạnh đó, một số phe nhóm vẫn thấy bà Paetongtarn đang hết sức nỗ lực để giải quyết xung đột. Do đó, họ có thể cho bà một cơ hội.

Nhưng đối với những người ủng hộ Đảng Pheu Thai, họ có thể không coi vụ việc này là quá nghiêm trọng.

Vì vậy, bà Paetongtarn có thể vẫn dựa vào lực lượng ủng hộ lớn từ Pheu Thai trong vài tuần tới.

Vẫn cần theo dõi xem những người ủng hộ này có đổi ý và hậu thuẫn ứng viên khác từ cùng đảng hay không.

 

 

BBC: Ứng cử viên nào đang dẫn đầu hiện nay về tiềm năng thay thế bà Paetongtarn?

 

Giáo sư Panitan Wattanayagorn: Theo Hiến pháp, Đảng Pheu Thai vẫn còn một ứng viên có thể thay thế nếu thủ tướng đương nhiệm không tiếp tục được. Đó là ông Chaikasem Nitisiri* – tuy sức khỏe không tốt, nhưng ông có thể làm quyền thủ tướng hoặc là ứng viên nếu cần.

 

Nói chung, nếu thủ tướng quyết định rút lui nhưng Pheu Thai vẫn là đảng cầm quyền, họ vẫn có một ứng viên để trình Quốc hội bỏ phiếu.

 

Tôi cho rằng Đảng Bhumjaithai đã tận dụng cơ hội rút lui do đang đối mặt với một số cáo buộc. Một số người cho rằng đây là động cơ chánh trị. Nhưng đúng là chiến lược này có thể khiến các đảng khác cũng rút khỏi liên minh để lập chánh phủ mới không có Pheu Thai.

 

Tuy nhiên, điều đó vẫn còn xa.

 

 

Cảnh sát canh gác trước Toà nhà Chánh phủ tại Bangkok sáng 19/6/2025. Ảnh: Getty Images

 

 

Hiện tại, dù thiếu Bhumjaithai, chánh phủ vẫn còn đủ số nghị sĩ để tiếp tục. Nhưng áp lực công chúng yêu cầu thủ tướng từ chức đang tăng lên từng giờ.

 

 

BBC: Có nhận định rằng vụ việc này làm suy giảm nghiêm trọng niềm tin vào sự ổn định chánh trị của Thái Lan?

 

Giáo sư Panitan Wattanayagorn: Tất cả những bất ổn chánh trị hiện nay ở Thái Lan diễn ra rất nhanh, chỉ vì một đoạn ghi âm. Điều này cho thấy mức độ nhạy cảm của vấn đề với sự ổn định chánh trị.

 

Theo tôi, ông Hun Sen biết điều đó và có thể ông ta đã cố tình tạo ra sự bất ổn để giành lợi thế trong vấn đề biên giới. Đây là điều mà người Thái Lan cần hết sức lưu ý.

 

Nhiệm kỳ của bà Paetongtarn có thể sẽ kết thúc sớm nếu không giải quyết được khủng hoảng. Đây là cuộc khủng hoảng chánh trị đầu tiên và quan trọng nhất đối với sự sống còn của bà.

 

Bà vẫn còn cơ hội sửa sai, nhưng cánh cửa đang dần khép lại. Người dân đang mất niềm tin vào năng lực lãnh đạo của bà.

 

Tuy nhiên, nếu bà thay đổi nhân sự chủ chốt, có cách ứng xử mới với Campuchia, bà có thể lấy lại phần nào niềm tin. Nhưng điều này vẫn chưa chắc chắn.

 

Chúng ta đang ở trong một địa giới chưa từng được khám phá - chưa từng có tiền lệ.

 

 

Vụ rò rỉ cuộc điện thoại giữa ông Hun Sen và bà Paetongtarn khiến chánh trường Thái Lan chao đảo. Ảnh: Getty Images

 

 

 

Chưa từng có trường hợp nào mà một cuộc trò chuyện riêng, nhạy cảm giữa lãnh đạo Thái Lan và lãnh đạo nước khác về vấn đề biên giới, chủ quyền bị rò rỉ ra công chúng như vậy.

 

Kể từ khi vụ việc nổ ra hôm 18/6, tôi nghĩ bà Paetongtarn và chánh phủ sẽ cố gắng giữ vững quyền lực cùng các đảng còn lại trong liên minh.

 

Cho đến lúc này, vẫn chưa có thông báo nào – có thể đến cuối ngày hôm nay (19/6) hoặc ngày mai – về việc có thêm đảng nào rút khỏi liên minh hay không. Vì vậy, ưu tiên hàng đầu của bà là giữ vững liên minh hiện tại và giải quyết khủng hoảng.

 

Đó là lựa chọn đầu tiên và cũng là quan trọng nhất hiện nay. Nhưng nếu không thành công, bà có thể sẽ tìm người thay thế từ trong nội bộ đảng.

 

Điều này có thể không hoàn toàn do bà quyết định, mà còn do mong muốn của cha bà – ông Thaksin – khi tìm người thay thế nếu cần thiết.

 

Nếu không được, hai tình huống còn lại sẽ được đặt lên bàn: giải tán Quốc hội hoặc chuyển sang liên minh với đảng đối lập.

 

Nhưng đó là các lựa chọn khó khăn nhất hiện nay.

 

 

* Ông Chaikasem Nitisiri là một luật sư, chánh trị gia và giáo sư người Thái Lan. Ông từng giữ chức Bộ trưởng Tư pháp trong nội các của bà Yingluck Shinawatra (cô ruột của bà Paetongtarn), người đã mất chức trong cuộc đảo chánh năm 2014. Hiện ông là thành viên Đảng Pheu Thai và từng là một trong những ứng cử viên cho chức thủ tướng vào các năm 2019 và 2023.

 

 

(Theo BBC)

(Phụ đính: Dân Việt Newspaper danviet.com.au)