Từ năm 2022, Việt Nam đã tôn tạo đảo bãi Thuyền Chài, quần đảo Trường Sa, Biển Đông. © wikipedia

Việt Nam tạo thêm những vùng đất mới trên tất cả 21 đá - còn gọi là bãi cạn - mà Hà Nội kiểm soát ở Biển Đông. Dựa theo hình ảnh vệ tinh và phân tách của chuyên gia, báo Mỹ Wall Street Journal ngày 03/11/2025 cho biết Việt Nam đã gia tăng hoạt động bồi đắp bãi đá từ bốn năm qua để tạo ra các đảo nhân tạo kiên cố, mở rộng sự hiện diện quân sự tại tuyến đường hàng hải huyết mạch của thế giới.

Việt Nam bắt đầu các hoạt động tôn tạo, bồi đắp trên quy mô lớn vào năm 2021 khi nhiều sà lan nạo vét khổng lồ xuất hiện gần một số rạn san hô và bãi đá ở Trường Sa. Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), trụ sở tại Washington (Mỹ), xác nhận với nhật báo Mỹ là tính đến tháng 03/2025, Việt Nam đã xây dựng hơn 2.200 mẫu Anh đất nhân tạo ở Biển Đông, so với gần 4.000 mẫu Anh do Trung Quốc xây dựng trên 7 thực thể mà Bắc Kinh chiếm đóng ở Trường Sa.

Dựa theo hình ảnh vệ tinh được báo The Wall Street Journal và các chuyên viên nghiên cứu Biển Đông phân tách, các đảo mới, được xây dựng từ cát, san hô và đá được khai thác từ đáy biển, có nhiều cảng, đường băng dài 2 dặm cho phi cơ quân sự cỡ lớn, kho cất giữ võ khí đạn dược cỡ lớn, nhiều chiến hào phòng thủ có thể lắp đặt võ khí hạng nặng.

Việt Nam dự kiến xử dụng những tiền đồn mới để khai triển tàu thuyền, phi cơ hoạt động trong thời gian dài hơn mà không cần tiếp nhiên liệu và tiếp tế từ đất liền, « mặc dù không nhằm mục đích gây hấn với các quốc gia khác », theo nhận định của Harrison Prétat, phó giám đốc chương trình Sáng kiến ​​Minh bạch Hàng hải Châu Á của CSIS.

Bãi Thuyền Chài (Barque Canada Reef) - đảo nhân tạo lớn nhất và hiện đại nhất của Việt Nam ở Biển Đông - minh họa cho các cơ sở quan trọng mới, cũng như mục đích xử dụng. Các đảo khác do Việt Nam bồi đắp cũng có nhiều công trình tương tự, bao gồm cảng biển, kho đạn dược và các tòa nhà hành chính hoặc doanh trại lớn hơn.

Những tiền đồn này giúp Việt Nam thể hiện sức mạnh tại quần đảo Trường Sa và đáp lại chiến dịch bồi đắp của Trung Quốc. Việc Trung Quốc chiếm quyền kiểm soát bãi cạn Scarborough từ Phi Luật Tân vào năm 2012, khiến các nước có tranh chấp chủ quyền lo ngại, trong đó có Việt Nam, rằng Trung Quốc có thể làm điều tương tự với họ. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng đã gây sức ép buộc Hà Nội ngừng hoạt động thăm dò dầu khí tại vùng biển mà họ coi là của mình và cấm ngư dân Việt Nam đến gần đảo Hoàng Sa, chiếm của Việt Nam từ năm 1974.

Chính phủ Việt Nam chưa từng công khai đề cập đến việc xây dựng đảo nhân tạo. Chuyên viên nghiên cứu Vũ Khang, học giả thỉnh giảng tại Đại học Boston (Mỹ), nhận định : « Việt Nam muốn kiểm soát tranh chấp với Trung Quốc, nhưng đồng thời cũng muốn ngăn chặn một cuộc tấn công bất ngờ khác của Trung Quốc vào các đảo đó ».

Trung Quốc « lặng im » về hoạt động bồi đắp của Việt Nam

Theo nhật báo Mỹ, phía Trung Quốc chưa bao giờ tìm cách ngăn cản tàu nạo vét của Việt Nam đến gần các tiền đồn. Điều này trái ngược với những lời lẽ và hành động hung hăng của Trung Quốc đối với Phi Luật Tân khi quấy rối, ngăn cản tàu của nước này tiếp tế cho đảo Thị Tứ hoặc đến gần bãi cạn Scarborough.

Theo chuyên viên nghiên cứu Vũ Khang, sự đối xử khác biệt này là do « mối quan hệ phức tạp hơn giữa Việt Nam và Trung Quốc. Các công ty Trung Quốc sở hữu hàng nghìn nhà máy tại Việt Nam, từ đó xuất khẩu sang Mỹ và các quốc gia khác đã áp đặt mức thuế quan cao hơn đối với Trung Quốc ». Ngoài ra, « đảng Cộng Sản cầm quyền tại hai nước cũng đã đề ra các biện pháp giải quyết các vấn đề, mà không bị công luận chú ý ».

(Huy Lê – Theo RFI)