Bức tượng Christa McAuliffe (AAP). Nguồn: AAP / Nick Perry/AP

HOA KỲ - Đã nhiều thập niên trôi qua kể từ khi Christa McAuliffe qua đời trong vụ nổ tàu Challenger, trước khi cô có thể trở thành giáo viên đầu tiên của Hoa Kỳ trong không gian. Christa hiện đã trở thành người phụ nữ đầu tiên được tưởng niệm bằng một bức tượng trên khuôn viên thành phố nơi cô từng dạy học trung học.

Challenger đã cất cánh vào một buổi sáng lạnh giá tháng 1 năm 1986 với bảy phi hành gia trên tàu.

Một trong số họ là một giáo viên ở New Hampshire, người mà tên tuổi sẽ sớm đi vào lịch sử.

"Đây là Christa McAuliffe, phát sóng trực tiếp từ Challenger."

Christa đã được chọn từ hàng ngàn người để trở thành Giáo viên đầu tiên của đất nước trong lĩnh vực vũ trụ, một sáng kiến được Tổng thống Ronald Reagan công bố vào năm 1984.

"Tôi chỉ đạo cho NASA bắt đầu tìm kiếm tất cả các trường tiểu học và trung học của chúng ta ngay hôm nay để chọn ra một trong những ứng viên xuất sắc nhất—một giáo viên—để trở thành công dân du hành đầu tiên trong lịch sử chương trình không gian của chúng ta."

Hàng triệu người xem, bao gồm cả trẻ em, đã theo dõi giáo viên người New Hampshire và sáu phi hành gia khác bay vào quỹ đạo được phát sóng trực tiếp trên truyền hình.

CNN: "Chúng ta hãy đến Trung tâm vũ trụ Kennedy và xem Challenger đang nằm trên bệ phóng."

Nhưng nhiệm vụ đã kết thúc trong thảm kịch, chỉ 73 giây sau khi cất cánh.

"Từ ABC, đây là World News Tonight với Peter Jennings... "Đây là thảm họa tồi tệ nhất trong lịch sử chương trình không gian của Mỹ. Và Tổng thống Reagan đã tuyên bố dành một tuần để tang cho bảy phi hành gia."

Năm nay Christa sẽ bước sang tuổi 76.

Pam Melroy, Phó quản trị viên Nasa, cho biết cái chết của bà chắc chắn không vô ích.

"Thật vô cùng bi thảm khi thảm họa Challenger đã cướp đi mạng sống của Christa, cùng với sáu phi hành gia khác. Sự mất mát to lớn này đã dẫn đến việc đánh giá lại về văn hóa an toàn và các giao thức an toàn của NASA. Cái chết của Christa không phải là vô ích. Nó thúc đẩy những tiến bộ quan trọng trong thiết kế tàu vũ trụ, quản lý rủi ro và an toàn chung của các chuyến bay vũ trụ có người lái.”

Vào ngày sinh nhật của bà, thành phố Concord ở New Hampshire - nơi bà từng dạy trung học - đã khánh thành một bức tượng vinh danh bà tại khuôn viên Tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ.

"Chúng tôi ở đây hôm nay để suy ngẫm về di sản lâu dài của Christa McAuliffe, một nhân vật có ảnh hưởng đến NASA và cộng đồng thám hiểm không gian nói chung, vẫn là biểu tượng rất sâu sắc về lòng dũng cảm, cam kết giáo dục và những rủi ro vốn có của việc thám hiểm không gian.”

Bức tượng đồng cao 8 feet hoặc 2,4 mét, của nhà điêu khắc Benjamin Victor, mô tả McAuliffe đang sải bước trong bộ đồ bay của NASA.

Nghệ sĩ cho biết những gì đã xảy ra luôn khiến anh xúc động sâu sắc.

"Rất nhiều người trong số các bạn trong đám đông tối nay có thể đồng cảm với câu chuyện của tôi. Chúng tôi thực sự không biết chuyện gì đã xảy ra cho đến khi được kể lại, vì vậy họ đã lôi chiếc TV lớn và những chiếc TV cũ trên chiếc xe đẩy khổng lồ ra để tất cả chúng tôi cùng xem. Tôi không thể không nghĩ đến những đứa con của cô ấy, những đứa trẻ trạc tuổi tôi, vì tôi là một nghệ sĩ trẻ và có sự đồng cảm với chúng mặc dù không biết rằng tôi sẽ theo đuổi sự nghiệp hội họa. Thật là tàn nhẫn và khủng khiếp."

Người ta nói rằng đây là tượng đài hoàn chỉnh đầu tiên của bà, một người luôn sẵn lòng thử những điều mới mẻ và câu cửa miệng của bà, "Tôi chạm đến tương lai, tôi dạy học".

Mặc dù bà chưa bao giờ được dạy những bài học đã chuẩn bị của mình trong không gian, nhưng những người khác đã lấy tài liệu và trình bày chúng trong chuyến bay để vinh danh bà.

Các phi hành gia trên trạm vũ trụ quốc tế đang trình bày bài thứ hai trong số những bài học đã mất của Christa, thông qua Văn phòng Hợp tác STEM, hợp tác với Trung tâm Challenger.

"Xin chào, tôi tên là Serena Arnan-Chancellor."

"Còn tôi là Ricki Arnold, chúng tôi đang sống và làm việc tại Trạm vũ trụ quốc tế. Hôm nay chúng ta sẽ xem xét ba định luật chuyển động của Newton. Những định luật này cho chúng ta biết mọi chuyển động diễn ra như thế nào trong những hoàn cảnh lý tưởng."

Steve McAuliffe là chồng của Christa.

Hiện là thẩm phán liên bang, ông đã có bài phát biểu hiếm hoi trước công chúng tại lễ khánh thành bức tượng, nói rằng giáo dục là di sản mà vợ ông mong muốn.

"Cô ấy muốn tôi nhấn mạnh một cách rõ ràng rằng tượng đài này nên được nhìn nhận và đánh giá theo cùng cách mà cô ấy mong muốn—tức là, như một giáo viên đại diện cho nghề nghiệp của mình và như một biểu tượng của tất cả những người làm công tác giáo dục nói chung."