(Xem lại phần 1)

The Imperator (nghiencuuquocte.org)

Posted on17/02/2024

CategoriesQuân sự - Chiến lược

Thực hiện: Viên Đăng Huy | Hiệu đính: Nguyễn Thế Phương (nghiencuuquocte.org)

Ukraine liệu sẽ sống sót qua thời gian tới?

Những gì Ukraine đã đạt được sau cuộc xâm lược của Nga vào tháng 2 năm 2022 là phi thường. Nga, một cường quốc có vũ khí hạt nhân với dân số gấp 3,5 lần Ukraine, GDP gấp 10 lần và là một quân đội với nhân lực và trang thiết bị gấp nhiều lần, đã bị cầm hòa trên chiến trường. Ukraine kiểm soát khoảng 80% lãnh thổ của mình, giống như hai năm trước. Nhưng có lý do để lo lắng. Cuộc phản công rất được mong đợi của Ukraine, được thiết kế để giải phóng lãnh thổ và mang lại chiến thắng trên chiến trường hoặc ít nhất là động lực tạo tiền đề cho nỗ lực ngoại giao đầy hứa hẹn, phần lớn đã thất bại. Nga đã học cách sống chung với các lệnh trừng phạt kinh tế của phương Tây và phần lớn đã chuyển hướng xuất khẩu nguồn năng lượng quan trọng sang Trung Quốc và Ấn Độ. Tương tự, các biện pháp trừng phạt quân sự của phương Tây cũng đã bị vượt qua: Nga tiếp tục bán vũ khí cho Ấn Độ và các nước khác và mua vũ khí từ Triều Tiên và Iran. Trong khi đó, Ukraine đang có dấu hiệu chia rẽ chính trị. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vừa sa thải vị tướng hàng đầu của mình. Quan trọng hơn, Ukraine đang gặp khó khăn trên chiến trường, phần lớn là do đảng Cộng hòa tại Quốc hội Mỹ chặn gói hỗ trợ quân sự trị giá 60 tỷ USD. Lý tưởng nhất là Biden sẽ có thể thuyết phục đủ đảng viên Đảng Cộng hòa làm việc với ông và các đảng viên Đảng Dân chủ khác để phê duyệt một đợt hỗ trợ mới, điều này có lợi cho lợi ích chiến lược của Mỹ.

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy Ukraine đang thiếu vũ khí và đạn dược, và kết quả là Ukraine đang gặp khó khăn ngày càng tăng trong việc chống chọi với áp lực quân sự của Nga. Điều này đặt ra câu hỏi: Làm thế nào Ukraine và những đồng minh ở châu Âu và các nơi khác có thể lấp đầy ít nhất một phần khoảng trống do Mỹ không còn sẵn sàng cung cấp mức hỗ trợ đáng kể? Châu Âu đã đồng ý cung cấp hơn 50 tỷ USD viện trợ kinh tế mới cho Ukraine; Cùng với các nước khác (chẳng hạn như Hàn Quốc và có thể cả Nhật Bản), cũng cần có một kế hoạch phối hợp để cung cấp cho Ukraine vũ khí và đạn dược để nước này có thể tự vệ tốt hơn và tấn công các mục tiêu quân sự quan trọng của Nga. Đồng thời, những người bạn của Ukraine phải giúp nước này tái thiết và mở rộng ngành công nghiệp vũ khí, để nước này ít phụ thuộc hơn vào khả năng và sự sẵn lòng của người khác trong việc cung cấp các nguồn lực mà nỗ lực chiến tranh yêu cầu. Đồng thời, Ukraine có thể giảm nhu cầu tài nguyên và cứu mạng sống bằng cách áp dụng chiến lược quân sự phòng thủ chủ yếu. Việc bảo vệ và bảo tồn 80% đất nước mà Ukraine hiện đang kiểm soát là khả thi và cần thiết. Nếu việc cung cấp vũ khí sẽ quyết định tình hình Ukraine trong năm nay, thì cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội Mỹ vào tháng 11 sẽ phải mất một chặng đường dài để xác định tình hình của nước này vào năm 2025 và hơn thế nữa. Nếu tổng thống Biden tái đắc cử và nếu Thượng viện Mỹ chuyển sang quyền kiểm soát của Đảng Cộng hòa, như nhiều người mong đợi, nhưng Đảng Dân chủ chiếm lại Hạ viện, thì sân khấu sẽ được đặt ra cho việc gia hạn viện trợ kinh tế và quân sự của Mỹ và có thể là mối quan hệ giữa Ukraine và NATO. Tuy nhiên, nếu cựu tổng thống Donald Trump giành chiến thắng và đảng Cộng hòa duy trì quyền kiểm soát Hạ viện, Ukraine sẽ phải đối mặt với một tương lai khó khăn hơn nhiều. Gánh nặng an ninh của Ukraine sẽ còn đè nặng lên chính nước này và các nước bạn bè ở châu Âu và châu Á. Nếu họ tỏ ra sẵn sàng và có thể lấp đầy phần lớn khoảng trống do việc rút hỗ trợ của Mỹ để lại, người ta có thể hình dung ra một sự bế tắc kéo dài trên chiến trường, sau đó là chính sách ngoại giao mang tính xây dựng. Nếu không, Putin có thể sẽ phát huy lợi thế của mình trên chiến trường và đến bàn đàm phán chỉ để áp đặt kết quả mà ông đã tìm kiếm ngay từ đầu.

Xem thêm tại: ASPI, Will Ukraine Survive? Truy cập ngày 13/2/2024

Các nước vùng Baltic tăng cường quốc phòng thế nào đối phó Nga thế nào?

Cuộc phản công của Ukraine năm ngoái đã bị cản trở bởi phòng tuyến Surovikin: một loạt các bãi mìn, chiến hào, chướng ngại vật chống tăng và dây thép gai kiểu cũ của Nga cùng nhiều chướng ngại vật khác. Khi lực lượng Ukraine giảm tốc độ rà phá mìn, mương cầu và san ủi chướng ngại vật, họ đã bị drone quan sát và hứng chịu một loạt hỏa tiễn chống tăng và drone cảm tử. Quân đội NATO đã và đang học hỏi từ điều này. Vào tháng 1, các bộ trưởng quốc phòng của Estonia, Latvia và Lithuania tuyên bố họ sẽ xây dựng một chuỗi “các cơ sở phòng thủ chống cơ động” dọc biên giới của họ với Nga và Belarus, được gọi chung là Tuyến phòng thủ Baltic. Các quan chức Estonia ước tính đoạn biên giới của họ sẽ cần khoảng 600 boongke bê tông, mỗi hầm rộng 35 mét vuông, mỗi hầm có khả năng chứa khoảng 10 binh sĩ và chịu đòn từ một quả đạn pháo lớn. Các hầm trú ẩn nguyên mẫu đang được phát triển và việc xây dựng dự kiến ​​sẽ bắt đầu vào năm tới với chi phí khoảng 65 triệu USD. Mục đích không phải là tạo ra một pháo đài bất khả xâm phạm mà là để làm chậm những kẻ xâm lược, tiêu diệt chúng và câu giờ để điều động quân tiếp viện.

Sự hấp dẫn của công sự là điều dễ dàng nhận thấy. Các quan chức châu Âu lo ngại rằng việc tái vũ trang chóng mặt của Nga đang vượt xa nỗ lực tăng cường sản xuất vũ khí của chính châu Âu. Các nhà lãnh đạo vùng Baltic đã nhấn mạnh rằng ngay cả những bước tiến nhỏ của Nga cũng có thể đe dọa tới quốc gia của họ. Nhưng sự phòng thủ thành công của Nga cũng đã thúc đẩy sự suy nghĩ lại ở quy mô rộng hơn. Các công sự của Nga ở miền nam và miền đông Ukraine là công trình phòng thủ rộng lớn nhất ở châu Âu kể từ Thế chiến thứ hai. Họ có lẽ chỉ bị cạnh tranh bởi các bãi mìn và chướng ngại vật ở biên giới liên Triều. Vào tháng 11, Volodymr Zelensky đã kêu gọi các chỉ huy của mình đẩy nhanh việc xây dựng hệ thống phòng thủ ở phía đông. Ba Lan cũng đang xây dựng các công sự và nơi trú ẩn dọc biên giới với Nga và Belarus, một đồng minh của Điện Kremlin. Điều này đặt ra một vấn đề nan giải. Quân đội NATO từ lâu đã ưa thích một lối phòng thủ có chiều sâu đàn hồi hơn, trong đó lực lượng rút lui khi cần thiết và tiêu diệt kẻ thù trên địa hình thuận lợi hơn. Điều đó không tương thích với việc bảo vệ từng tấc đất của NATO. Nhưng với “phòng thủ tĩnh”, điều bắt buộc hơn nhiều là phải đảm bảo rằng đòn tấn công khi xảy ra càng yếu càng tốt.

Xem thêm tại: Economist, Fearing Russia, the Baltic states improve their defences. Truy cập ngày 11/2/2024

Tại sao Israel lên kế hoạch tấn công Rafah và điều đó có ý nghĩa gì?

Israel đã tìm cách tiêu diệt Hamas kể từ khi nhóm này khởi động vụ tấn công đã giết chết khoảng 1.200 người và khiến 253 người khác bị bắt cóc ở Gaza. Các cuộc không kích của Israel gần đây đã bắt đầu nhắm vào Rafah, nằm ở phía nam Dải Gaza và giáp biên giới Ai Cập. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã mô tả Rafah là “pháo đài cuối cùng” của Hamas, với bốn tiểu đoàn vũ trang, và Israel không thể đạt được mục tiêu loại bỏ nhóm này khi những tay súng vẫn ở đó. Quân đội Israel đã càn quét hầu hết Gaza, trong một chiến dịch khiến hơn 28.000 người thiệt mạng. Israel đã ra lệnh cho dân thường chạy trốn về phía nam trước các cuộc tấn công trước đó vào các thành phố ở Dải Gaza, trong đó nhiều người hướng tới Rafah. Văn phòng của ông Netanyahu cho biết họ đã ra lệnh cho quân đội xây dựng kế hoạch sơ tán Rafah. Nhưng các quan chức viện trợ và chính phủ nước ngoài nói rằng họ không còn nơi nào để đi. Ai Cập cho biết họ sẽ không cho phép cuộc di cư của người tị nạn Palestine đi vào lãnh thổ của mình. Tổng thống Joe Biden đã nói với ông Netanyahu rằng Israel không nên tiến hành chiến dịch ở Rafah mà không có kế hoạch đảm bảo an toàn cho những người trú ẩn ở đó. Các đồng minh khác của Israel, bao gồm Anh và Đức, đã bày tỏ lo ngại về khả năng xảy ra một cuộc tấn công ở Rafah. Ngoại trưởng Hà Lan Hanke Bruins Slot cho biết hoạt động quy mô lớn ở một khu vực đông dân cư như vậy sẽ dẫn đến nhiều thương vong cho dân thường và một thảm họa nhân đạo lớn hơn, gọi đó là “không thể biện minh được”. Israel cho biết họ thực hiện các biện pháp sâu rộng để bảo vệ dân thường nhưng buộc phải tiến hành các hoạt động quân sự tại các khu vực dân sự vì Hamas hoạt động ở đó.

Xem thêm tại: Reuters, Why is Israel planning a Rafah offensive and what would it mean? Truy cập ngày 15/2/2024

Mỹ sẽ tấn công dồn dập lực lượng ủy nhiệm của Iran?

Máy bay ném bom B-1 của Mỹ đã tấn công hơn 85 mục tiêu tại 7 địa điểm ở miền Tây Iraq và miền Đông Syria vào khoảng nửa đêm ngày 3/2. Lầu Năm Góc cho biết họ đã nhắm mục tiêu vào cả Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) và lực lượng dân quân ủy quyền có liên quan. Trong hai thập kỷ qua, Iran đã xây dựng một “trục kháng chiến” – một mạng lưới các lực lượng vũ trang và các chi nhánh trên khắp khu vực. Các cuộc tấn công nhằm thể hiện quyết tâm của Mỹ mà không gây ra chiến tranh trực tiếp chống lại Iran. Tuy nhiên, có rất nhiều lo ngại về sự leo thang. Iraq phàn nàn rằng các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng dân quân trên lãnh thổ của họ “vi phạm chủ quyền” và cảnh báo rằng khu vực này đang trên “bờ vực thẳm”. Cho đến nay, Mỹ đã làm rất ít để đáp trả hơn 160 cuộc tấn công vào quân đội của họ ở Syria và Iraq bởi các lực lượng ủy nhiệm được Iran hậu thuẫn kể từ khi bắt đầu cuộc chiến Gaza vào ngày 7 tháng 10. Nhưng lần này Washington buộc phải trả đũa vì binh lính Mỹ đã bị giết. Các quan chức Mỹ không đề cập đến việc cố gắng ngăn chặn Iran: đã quá muộn cho việc đó. Thay vào đó, họ nói về việc cố gắng “làm suy giảm” khả năng tấn công quân đội Mỹ thông qua lực lượng ủy nhiệm. Mỹ đang cố gắng làm điều tương tự ở Yemen, nơi vào ngày 1 tháng 2, họ đã thực hiện một đợt không kích khác nhằm vào người Houthis, một lực lượng dân quân người Shia.

Nhưng bất chấp các cuộc tấn công của Mỹ và Anh kéo dài ba tuần, người Houthis vẫn phóng drone và hỏa tiễn đạn đạo vào các tàu thương mại ở Biển Đỏ. Ba câu hỏi hiện ra. Đầu tiên là khi nào và bằng cách nào Mỹ sẽ thực hiện các cuộc tấn công tiếp theo cũng như cách Iran và các đồng minh sẽ phản ứng. Iran từ lâu đã hy vọng rằng việc chiến đấu với quân đội Mỹ ở Syria và Iraq cuối cùng sẽ khiến Mỹ phải rút lui. Tuy nhiên, hiện nay có những dấu hiệu cho thấy chế độ này lo ngại rằng lực lượng dân quân có thể kéo Iran vào cuộc xung đột trực tiếp với Mỹ. Thứ hai là liệu các cuộc tấn công có ảnh hưởng đến hoạt động ngoại giao đang diễn ra về lệnh ngừng bắn và thả con tin ở Gaza hay không. Những người lạc quan trong chính quyền hy vọng họ có thể mở đường cho một cuộc mặc cả lớn mới ở Trung Đông, bao gồm việc thành lập một nhà nước Palestine, sự công nhận của Saudi đối với Israel và một hiệp ước phòng thủ của Mỹ đối với Saudi Arabia có thể giúp tạo ra một cấu trúc an ninh mới ở khu vực. Thứ ba, và đáng lo ngại nhất, là liệu bất kỳ cuộc tấn công qua lại nào trong số này có gây ra hậu quả ngoài ý muốn hay không. Chiếc drone tấn công căn cứ Mỹ ở Jordan có thể đã bị xác định nhầm là máy bay thân thiện, điều đó có nghĩa là lực lượng phòng không không được kích hoạt và binh lính không được đưa xuống hầm trú ẩn. Sai lầm đó đã đẩy Mỹ và Iran tiến thêm một bước vào xung đột.

Xem thêm tại: Economist, Shock and awe as America strikes Iran’s proxies. Truy cập ngày 9/2/2024

Donald Trump và sự răn đe của NATO

Donald Trump hôm thứ bảy bình luận rằng ông từng nói với lãnh đạo một đồng minh NATO rằng ông sẽ mời Vladimir Putin xâm lược là lý do khiến nhiều người Mỹ không bỏ phiếu cho ông nữa ngay cả khi chống lại Tổng thống Biden đang sa sút tinh thần. Gây hấn tại một cuộc biểu tình ở Nam Carolina, ông Trump nhớ lại cuộc trò chuyện với một nguyên thủ quốc gia giấu tên về cách ông sẽ phản ứng nếu một thành viên NATO không chi đủ tiền cho quốc phòng bị Nga tấn công. Một cách giải thích từ thiện cho rằng đây là một phiên bản cực đoan của lời khoe khoang của ông rằng ông đã buộc các nước NATO ở châu Âu phải tăng chi tiêu quốc phòng. Không còn nghi ngờ gì nữa, ông ấy đã thu hút được nhiều tiền hơn từ các đồng minh trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình. Nhưng đây không còn là năm 2020 nữa. Nga đã xâm chiếm Ukraine, ném bom các thành phố và dân thường của nước này, cân nhắc việc sử dụng vũ khí hạt nhân và đe dọa Phần Lan và Thụy Điển nếu tìm cách gia nhập NATO. Điều 5 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương cam kết mọi thành viên trong liên minh sẽ hỗ trợ thành viên hiệp ước khác nếu bị tấn công. Sự răn đe phụ thuộc vào sự kết hợp giữa sức mạnh và ý chí sử dụng nó.

Việc Trump khoe khoang rằng ông ấy sẽ không hỗ trợ đồng minh sẽ gieo rắc sự nghi ngờ trong tâm trí các đồng minh và có thể khuyến khích Putin nghĩ rằng ông có thể thoát khỏi một cuộc xâm lược khác. Putin gần như đã nói rằng các quốc gia vùng Baltic hoàn toàn thuộc về Nga. Lời phàn nàn của Trump cũng xuất hiện trong bối cảnh ông đang vận động hành lang chống lại việc Mỹ tiếp tục viện trợ quân sự cho Ukraine. Trump khoe khoang về sự ngưỡng mộ của mình dành cho ông Putin, và tình cảm của ông với nhà độc tài trong hội nghị thượng đỉnh Helsinki năm 2018 của họ là một điểm yếu trong nhiệm kỳ Tổng thống của ông. Trump bây giờ nói rằng ông sẽ kết thúc cuộc chiến ở Ukraine trong 24 giờ, ngay cả trước khi nhậm chức. Cách duy nhất để làm điều đó là từ chối cung cấp thêm vũ khí cho Ukraine và yêu cầu Tổng thống Volodymyr Zelensky trao Ukarine cho Putin. Mỹ đáng lẽ phải có một cuộc tranh luận bầu cử về những mối nguy hiểm ngày càng tăng đối với bản thân mình và cách chống lại chúng.

Xem thêm tại: WSJ, Donald Trump and NATO Deterrence. Truy cập ngày 12/2/2024

Trung Quốc chuẩn bị cho cuộc chiến ‘trường kỳ’ như thế nào?

Trung Quốc đang học hỏi từ cuộc xâm lược Ukraine của Nga và bắt đầu chuẩn bị cho một cuộc chiến “kéo dài” ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương bằng cách thực hiện những thay đổi về mặt pháp lý nhằm giúp tích hợp việc huy động quân sự và dân sự. Những động thái gần đây của Trung Quốc nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa quân dự bị và cựu chiến binh trở về đơn vị cũ cũng như cho phép quân đội tiếp cận cơ sở hạ tầng dân sự và kho nhiên liệu cho thấy suy nghĩ của Bắc Kinh về cách giải quyết một cuộc xung đột ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Bắc Kinh đang nghiên cứu động thái của Nga nhằm đối phó với cuộc chiến ở Ukraine. Moscow tưởng sẽ chinh phục được Ukraine trong vài ngày tới nhưng giao tranh vẫn tiếp diễn gần hai năm sau đó. Với cuộc chiến Hamas-Israel ở Gaza có nguy cơ trở thành một cuộc xung đột rộng hơn, cũng như các cuộc đảo chính ở Niger và Gabon, Azerbaijan đang chiếm lại khu vực Nagorno-Karabakh và sự hiếu chiến của Trung Quốc đối với Đài Loan và Biển Đông. Chi tiêu quốc phòng của Trung Quốc đã tăng 5,4% tính theo nội tệ lên 1,55 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2023 (219,5 tỷ USD). Ngược lại với Moscow, người Trung Quốc đang phát triển các loại vũ khí mới, họ ngày càng quan tâm đến các phương pháp thiết kế, và họ thực sự bắt đầu đưa chúng ra thị trường, đặc biệt là các loại vũ khí tốc độ cao như phương tiện bay siêu thanh. Báo cáo cũng cho thấy Nga hiện chi hơn 30% ngân sách quốc gia cho quân đội. Kể từ khi bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine hai năm trước, Nga đã mất khoảng 3.000 xe tăng chiến đấu chủ lực, gần bằng số xe tăng còn tồn kho. Nhưng IISS ước tính rằng với quy mô thiết bị dự trữ của mình, Moscow có khả năng phải chịu tổn thất nặng nề thêm khoảng 3 năm nữa và phải bổ sung xe tăng từ kho dự trữ, ngay cả khi ở tiêu chuẩn kỹ thuật thấp hơn, bất kể khả năng sản xuất thiết bị mới của nước này như thế nào.

Xem thêm tại: Nikkei Asia, China preparing for ‘protracted’ war, says think tank. Truy cập ngày 15/2/2024