Đồ họa cho thấy diễn tiến của chiến dịch « Búa đêm » (Midnight Hammer) của Mỹ đánh vào các địa điểm nguyên tử Iran. Ảnh do Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ công bố ngày 22/06/2025. via REUTERS - U.S. Department of Defense

 

 

Những diễn biến kịch tính ở Trung Đông vừa qua là trung tâm chú ý của các tuần báo. Chiến dịch « Nhát búa lúc nửa đêm », thách thức lớn nhất trong nhiệm kỳ hai mà tổng thống Mỹ thứ 47 đã vượt qua, là minh chứng cụ thể cho chủ trương « hòa bình bằng võ lực » của Donald Trump.  

 

 

Courrier International đăng hình vẽ khuôn mặt đại giáo chủ với bộ râu dài trùm xuống như ngọn lửa, chạy tựa « Iran, liệu chế độ có thể sống sót? ». Trang bìa The Economist dùng nền đen, nổi bật ở giữa là hình vẽ một con chim trắng đang xòe cánh, quặp lấy một vật mang hình dạng chiếc B-2, đăng bài với tựa đề « Làm thế nào giành được hòa bình ».

 

Trên trang nhất L’Express là ảnh ghép tổng thống Mỹ đang vác một quả bom, mặt hướng lên trời, nhận xét « Rốt cuộc chính Trump là người chiến thắng ». Le Nouvel Obs nói về « Chiến tranh và hòa bình theo như Trump ». Le Point quan tâm đến « Những mạng lưới của các giáo sĩ tại Pháp ». Một chế độ đang lụn bại nhưng các ăng-ten vẫn hoạt động. Tuần báo giải thích Iran đã lũng đoạn các nhà báo, chuyên viên nghiên cứu và chánh khách như thế nào.

 

 

Thành công lớn nhất từ khi Donald Trump quay lại Tòa Bạch Cung  

L’Express đề cập đến « GBU 57 », quả bom nặng 13 tấn, dài 6 mét, có thể xuyên boong-ke sâu 60 mét, mà cách đây vài tuần chẳng ai biết đến cái tên này. Cho đến đêm 21 rạng 22/06, khi các pháo đài bay tàng hình B-2 thả xuống ba địa điểm nguyên tử của Iran. Donald Trump nói rằng các cơ sở làm giàu uranium của Teheran đã hoàn toàn bị phá hủy, và 48 tiếng đồng hồ sau loan báo ngưng bắn giữa Israel và Iran. Theo ông, đây là minh chứng cụ thể cho chủ trương « hòa bình bằng võ lực ».  

 

Nhưng liệu võ khí có im hơi hay chưa? Người ta nghi ngờ Iran vẫn có thể chế tạo bom ở một nơi bí mật nào đó. Có một điều chắc chắn là những kẻ thù của Hoa Kỳ đã hiểu rằng Trump không phải lúc nào cũng là « con gà nuốt dây thun ». Và tuy tổng thống Mỹ từ chối dấn vào một cuộc chiến tranh kéo dài, ông vẫn có thể tung ra những chiến dịch chớp nhoáng và khủng khiếp. Một bài học cho Tập Cận Bình, cho dù Trung Quốc đáng ngại hơn Iran, và đã có võ khí nguyên tử.

 

« Ông ấy đã đến, đã ra đòn và kết thúc chiến tranh » - The Economist nhận thấy đó là câu chuyện mà Donald Trump muốn kể sau « Cuộc chiến Mười Hai ngày ». Tổng thống Mỹ gây ngạc nhiên cho tất cả mọi người khi tung ra chiến dịch « Nhát búa lúc nửa đêm » (Midnight Hammer), trực tiếp can thiệp vào chiến tranh Israel-Iran tuy trước đó tự định ra thời hạn hai tuần. Nhiều chuyên viên bình luận hoan nghênh chọn lựa của ông Trump.

 

 

Nga và Trung Quốc lo lắng theo dõi

Courrier International trích dẫn New York Times: « Đó là một quyết định đúng đắn và can đảm, xứng đáng được tôn trọng, dù có nghĩ về tổng thống và các chánh sách khác của ông như thế nào ». Tấn công vào chương trình nguyên tử Iran, Trump làm thế giới « an toàn hơn », và các đối thủ kể cả Moscow và Bắc Kinh nay phải hiểu rằng Tòa Bạch Cung không phải cọp giấy. CNN cho rằng đây là « thành công lớn nhất về quân sự và quốc tế kể từ khi Donald Trump quay lại Phòng Bầu dục ».

 

Trên L’Express, cựu đại sứ Mỹ ở Iran, ông John Herbst nhấn mạnh « Putin và Tập hẳn không ưa màn trình diễn này ». Theo ông, vụ tấn công vào Iran còn nhằm củng cố vị trí của Donald Trump trước Nga và Trung Quốc. Người Nga chắc chắn vô cùng ấn tượng, và một ngày nào đó khi chiếc mặt nạ của Putin rơi xuống, Moscow sẽ bị khốn đốn. Mỹ chứng tỏ sẵn sàng huy động sức mạnh để bảo vệ các lợi ích chiến lược. Chưa hẳn Trump sẽ hành động mạnh tay như vậy đối với Trung Quốc ở Thái Bình Dương hay với Nga ở Ukraine, nhưng có một điều chắc chắn là Bắc Kinh lẫn Moscow đều đã ghi nhận, và họ chẳng thể vui vẻ nổi.

 

 

Chương trình nguyên tử Iran bị thiệt hại đến đâu?

Bom Mỹ đã gây thiệt hại cho chương trình nguyên tử Iran đến mức nào? The Economist cho biết có nhiều đánh giá khác nhau và không thể nào biết được chính xác. Bảy oanh tạc cơ tàng hình B-2 đã bay qua Đại Tây Dương từ Missouri trong chuyến bay khứ hồi dài 37 giờ, với sự trợ giúp của trên 125 phi cơ quân sự, thả siêu bom xuống Natanz và nhất là Fordow. Mấy chục hỏa tiễn hành trình cũng được bắn sang địa điểm Ispahan từ các tàu ngầm. Một chiến dịch gây sững sờ cho cả thế giới.

 

Nhưng ngày 25/06 nhiều tờ báo Mỹ công bố thông tin của cơ quan tình báo quân sự Defense Intelligence Agency (DIA), nói rằng các vụ oanh tạc của Mỹ và Israel chỉ làm chậm lại chương trình nguyên tử Iran nhiều tháng chứ không phải nhiều năm. Đa số máy ly tâm « không bị ảnh hưởng », số uranium làm giàu ở mức gần như quân sự « hầu hết đã được chuyển đi », bom GBU-57 xuyên sâu 60 mét nhưng với bê-tông cốt thép thì ít hơn.

 

David Albright, cựu thanh tra AIEA nhấn mạnh Fordow « dễ tổn thương hơn người ta tưởng ». Theo ông, Israel biết rõ về cơ sở này – chạy ngoằn ngoèo như thế nào, hệ thống thông gió và điện ở đâu. Địa điểm Fordow chỉ có một nơi thông gió, khi bị phá hủy sẽ khiến không thể hoạt động được trong nhiều năm trời. Hơn nữa, ngay cả nếu bom không hủy diệt toàn bộ thì uy lực của các vụ nổ cũng làm thiệt hại những cỗ máy bên trong.

 

Báo cáo bi quan của DIA cũng được chính các chuyên viên phân tách của cơ quan này đánh giá là « ít tin cậy », vì chỉ dựa vào ảnh vệ tinh và thông tin nghe lén. Hôm 24/06 ông Albright lưu ý tình tiết mới là có trữ lượng uranium làm giàu trong đống đổ nát, khẳng định Iran có thể đã mất gần 20.000 máy ly tâm ở Natanz và Fordow, tạo ra một lỗ hổng lớn. Được biết Fordow ban đầu là một dự án bí mật, bị phương Tây phát hiện vào năm 2009.

 

 

Bị đánh bại nhục nhã, Teheran phải cân nhắc để sống còn

Đối với The Economist, Donald Trump đã lao vào cuộc chơi, đã dội bom xuống Iran và lập tức áp đặt được ngưng bắn mà không có một nạn nhân Mỹ nào. Nhưng ông đã thực sự chiến thắng hay chưa? Theo tuần báo, còn rất nhiều việc phải làm trước mắt, và tốt nhất là thương lượng một thỏa thuận nguyên tử với Teheran.

 

Dù đang có những tranh cãi về thiệt hại thực sự ở ba địa điểm nguyên tử Iran, nhưng điều cốt yếu là những cuộc oanh tạc chỉ làm hoãn lại thời hạn Teheran có được quả bom. Chương trình nguyên tử làm Iran tốn kém mấy chục tỉ đô-la nhưng thay vì răn đe, lại gây ra một cuộc tấn công của nước ngoài. Iran cũng chi thêm mấy chục tỉ đô nữa cho mạng lưới dân quân trải khắp Trung Đông, nhưng sau vụ Hamas thảm sát người Do Thái ngày 07/10/2023, Israel đã phá vỡ mạng lưới bạch tuộc này.

 

Bị hạ nhục, chế độ đang đứng trước ngã ba đường. Teheran có thể chế tạo bom nhưng nếu bị phát hiện sẽ bị cô lập và hứng chịu một đợt tấn công mới, gây bất mãn cho người dân đang gặp khó khăn và bị đàn áp trong khi tiền thuế của họ bị lãng phí bởi một chế độ không thể bảo vệ dân. Quân đội đang chiếm ưu thế so với giới giáo sĩ sau cuộc chiến vừa qua, có thể kết luận rằng cuộc « cách mạng » chống Israel và Mỹ không thể thắng nổi, cam kết hòa bình là cách tốt nhất để sống còn và giàu mạnh.

 

 

Những chiến dịch kế tiếp sẽ không dễ dàng cho Israel

Ông Trump có thể đề nghị một thỏa thuận nguyên tử có lợi cho tất cả các bên. Mỹ yêu cầu Iran từ bỏ trữ lượng uranium làm giàu, chịu sự kiểm soát của các thanh tra quốc tế; đổi lại Hoa Kỳ và Âu châu dỡ bỏ trừng phạt. Tất nhiên việc này không dễ dàng, hai bên đều không tin tưởng nhau. Về phía Israel, sau chiến thắng trước Israel nên lật sang một trang mới, như đã làm với Ai Cập sau chiến tranh năm 1973 và bình thường hóa quan hệ với nhiều nước Ả Rập theo thỏa thuận Abraham năm 2020. Mục tiêu là đạt một thỏa thuận tương tự với Ả Rập Xê Út, nhưng như vậy cần phải ngưng bắn ở Gaza, nhìn nhận nguyên tắc hai Nhà nước.

 

Donald Trump có thế mạnh là thống trị đảng Cộng Hòa và ép được Benjamin Netanyahou vì đã ra tay giúp đỡ nên khó thể từ chối, tuy nhiên nếu Trump không muốn can thiệp thì tình hình u ám hơn. Nếu chương trình nguyên tử Iran lại khởi động, Israel lại oanh tạc tiếp, nhưng chiến dịch thứ hai, thứ ba sẽ khó hơn nhiều. Iran đã rút được bài học, và thế giới mất kiên nhẫn khi chiến tranh cứ được coi là giải pháp tạm thời. Nước Mỹ, buộc phải hỗ trợ Israel dù không chiến đấu cùng, nhận ra rằng Trung Đông hút mất nhiều nguồn lực quân sự và quan tâm chánh trị trong khi muốn tập trung vào Á châu.

 

 

Bài học cho Âu châu: Ngoại giao phải đi kèm với quân sự

Nhìn từ phía bên kia Đại Tây Dương, Le Point đặt vấn đề « Nhát búa giáng xuống các giáo sĩ Hồi giáo có thể dạy cho chúng ta những gì ». Cả Âu châu lẫn Pháp đều không có trọng lượng gì trong xung đột ở Trung Đông, mặc cho những tuyên bố trịnh trọng, kêu gọi kềm chế…Cần nhìn thẳng vào sự thật: một phần lớn lịch sử ngày càng được viết ra mà không có Âu châu.

 

Trước hết, chỉ có thể chọn lựa giữa võ lực và ngoại giao khi ta có được cả hai tình huống. Phải nhìn nhận rằng việc Israel đánh vào Hamas, Hezbollah rồi đến nhà bảo trợ cho hai lực lượng này là Cộng hòa Hồi giáo Iran, đã thay đổi thế trận. « Nhát búa » của các pháo đài bay B-2 Mỹ sau đó đã làm rúng động chế độ khiến Teheran đã quỳ một chân xuống đất. Israel và Hoa Kỳ đã chuẩn bị và Donald Trump – người mà tháng trước ở Riyad đã nhấn mạnh đến hòa bình – có thể thay đổi ý kiến và dùng đến sức mạnh quân sự.

 

Hồi năm1901, phản đối chủ trương hòa bình có phần ngớ ngẩn của dân biểu cánh tả Pháp Jean Jaurès, ông Georges Clemenceau, người giữ chức vụ tương đương thủ tướng thời đó đã viết: « Tôi ghét một cuộc chiến tranh của lòng thù hận không kém gì Jaurès, nhưng tôi tin là nó không tùy thuộc vào việc chúng ta tuyên bố hòa bình toàn cầu cho tương lai ». Đây cũng chính là vấn đề của Âu châu vốn được xây dựng trên lời hứa hòa bình vĩnh cửu, nhưng thực ra sẽ còn lệ thuộc vào Hoa Kỳ về an ninh trong một thời gian dài nữa.

 

 

Vòi bạch tuộc Iran và ảo tưởng của trí thức thiên tả Pháp

 

Tại Pháp, Le Point cho biết hai tác giả Emmanuel Razavi và Jean-Marie Montali trong tác phẩm « Con bạch tuộc của Teheran » đã tiết lộ 40 năm cuộc chiến bí mật nhằm gây ảnh hưởng mà nước Cộng hòa Hồi giáo đã tiến hành. Ngay từ ngày 13/06, sau đợt tấn công quy mô của Israel nhắm vào các địa điểm chiến lược của Iran, trên các kênh truyền hình và trong giới ngoại giao đã có những luận điểm cho rằng tuy có những sai trái, nhưng chế độ Teheran vẫn là một bảo đảm ổn định cho Trung Đông. Nếu Iran sụp đổ, khu vực này sẽ rơi vào « hỗn loạn ».

 

Hai nhà báo Razavi và Montali sau hai năm điều tra khẳng định kiểu lý luận này đã được Teheran âm thầm nhồi vào trong suốt bốn thập niên. Từ việc tài trợ các công trình nghiên cứu đáng ngờ, các hiệp hội, think tank (tổ chức nghiên cứu và tư vấn sách lược); cho đến tùy viên văn hóa thực ra là gián điệp ; các nhà báo được chiêu dụ để tuyên truyền giúp… Cuộc điều tra dựa vào các tài liệu lưu trữ quý giá, thổ lộ của những cựu cảnh sát và điệp viên, cho thấy ảo tưởng của một bộ phận trí thức Pháp trước « những nô lệ của thế gian kiểu mới ».

 

Nếu Iran vất vả kềm hãm phản kháng nội bộ - từ tháng Giêng đến nay đã có 800 vụ hành quyết – nhưng các mạng lưới bên ngoài vẫn vững chắc. Phía sau vỏ bọc ngoại giao, lực lượng Al-Qods của Vệ binh Cách mạng vươn vòi đến tận các tỉnh của Pháp, như vụ bắt giữ một điệp viên mới đây ở Dijon. Cộng hòa Hồi giáo Iran luôn tận lực khai thác việc các nền dân chủ luôn sợ bị coi là « bài Hồi giáo ». Từ Tây Ban Nha đến Hoa Kỳ, không một quốc gia dân chủ nào không bị Iran lũng đoạn, khi giới tinh hoa vẫn bị mê hoặc bởi những cuộc cách mạng xa vời, bênh vực các chế độ toàn trị miễn là biết khoác lên mình vẻ ngoài « cách mạng ».

 

 

Bắt cóc trẻ em Ukraine và tẩy não: Tội ác ghê tởm của Putin

Cuộc chiến Israel-Iran đã che khuất cuộc xâm lăng của Moscow. L’Express nhấn mạnh « Putin phải trả lại các trẻ em Ukraine ». Vụ bắt cóc đáng ghê tởm hàng ngàn trẻ em Ukraine cần đến sự lên tiếng rộng rãi của quốc tế. Tuần báo nêu ra một ví dụ: Khi các xe tăng Nga tiến vào Mariupol, cậu bé Oleksandr 12 tuổi không hình dung được địa ngục đang chờ đợi mình. Bị giằng khỏi tay người mẹ - có lẽ bị sát hại sau đó – Oleksandr bị đưa vào « trại thanh lọc » rồi gởi đến Donetsk, chuẩn bị cho làm con nuôi một gia đình Nga. Bà ngoại may mắn tìm được dấu vết của em và sau một chuyến đi đầy nguy hiểm, cậu bé được hồi hương.

 

Nhiều trẻ em khác không có được cơ hội này. Tất cả những lời chứng do các tổ chức phi chánh phủ và các điều tra viên quốc tế thu thập được đều như nhau: những em bé Ukraine « bị đày » đi xa nhà nhiều ngàn cây số, bố trí vào các gia đình Nga. Các em được đặt tên mới, học trường mới với sách giáo khoa ca ngợi Vladimir Putin, nhồi sọ rằng đã « được quân đội Nga cứu khỏi « phát-xít ». Những trẻ lớn được đưa đi huấn luyện quân sự để chiến đấu với đồng bào ruột thịt Ukraine.

 

Từ đầu cuộc chiến, đã có 19.546 trẻ em vùng Donbass bị Nga bắt cóc nhưng con số thực sự lớn hơn nhiều. Ước tính 744.000 trẻ em Ukraine hiện đang sống tại Nga – con số này do Maria Lvova-Belova, người phụ trách vấn đề trẻ em của Moscow công bố. Các em bị tẩy não để chống lại tổ quốc mình.

 

Công cuộc « Nga hóa » này được tổ chức ở cấp cao nhất, theo chuyên gia về sử học, Françoise Thom, do dân số giảm sút « Putin cần trẻ em Ukraine để Nga có đông dân hơn và chuẩn bị cho những cuộc chiến tranh sắp tới ở Âu châu. Nhiều nhân vật nổi tiếng của Pháp đã đưa ra lời kêu gọi « cứu giúp các trẻ em Ukraine bị bắt cóc ». « Không có gì bù đắp được chỉ một giọt nước mắt của một em bé » - Putin cần phải đọc lại Dostoievski.

 

 

(Theo RFI)