Hình ảnh được đăng bởi truyền thông Bắc Hàn cho thấy một cảnh bắn thử từ khu trục hạm ớp Choe Hyon. (DPRK via @KPA_bot/X)

Nguồn: Khang Vu, “Kim Jong-un builds destroyers his grandfather never could – to what ends?”, The Interpreter, 19/08/2025

Biên dịch: Viên Đăng Huy (nghiencuuquocte.org)

Vào tháng 5/2025 vừa qua, việc một chiến hạm bị lật úp trong lúc hạ thủy tại một xưởng đóng tàu của Bắc Hàn – sự cố mà Chủ tịch Kim Jong-un đã chứng kiến – rất dễ khiến chúng ta bỏ lỡ thông điệp chính. Bắc Hàn đang theo đuổi dự án hiện đại hóa hải quân tham vọng nhất trong nhiều năm.

Chiếc tàu bị lật úp, sau vài tuần đã được dựng đứng lại, là chiếc thứ hai trong lớp khu trục hạm Choe Hyon mới, đồng thời là chiến hạm lớn nhất Bắc Hàn từng chế tạo. Bắc Hàn đặt mục tiêu đóng thêm một khu trục hạm thứ ba vào tháng Mười năm 2026, với việc ông Kim cam kết sẽ khai triển thêm hai khu trục hạm lớp Choe Hyon mỗi năm.

Bắc Hàn từ lâu đã mong muốn hiện đại hóa hải quân của mình. Tuy nhiên, những nỗ lực trước đây của họ tập trung vào việc phát triển tiềm thủy đỉnh nguyên tử mang hỏa tiễn đạn đạo. Lực lượng hải quân thông thường của nước này phần lớn bị bỏ bê do chế độ tập trung nguồn lực vào phát triển nguyên tử và hỏa tiễn cũng như lực lượng lục quân. Hải quân vẫn dựa vào khoảng 60 tiềm thủy đỉnh chạy bằng diesel ven biển và tiềm thủy đỉnh mini, phần lớn có từ những năm 1960 và 1970, trong khi lực lượng mặt nước của họ chỉ bao gồm các tàu tuần tra nhỏ và hộ tống hạm cho các chiến dịch dọc bờ biển, chứ không thể khai triển sức mạnh xa bờ. Các tàu này từ lâu đã được coi là không thể sánh kịp với hải quân Nam Hàn.

Bình Nhưỡng bắt đầu chuyển hướng chú ý sang hiện đại hóa lực lượng hải quân thông thường vào nửa cuối năm 2023, khi ông Kim cảnh báo về “vùng biển bất ổn” ngoài khơi bán đảo Triều Tiên và yêu cầu cải thiện lớn về “sự hiện đại và năng lực chiến đấu của Hải quân”. Khi đi thăm Vladivostok, ông đã tham quan một khu trục hạm của Hạm đội Thái Bình Dương của Nga. Bắc Hàn sau đó đã xây dựng một căn cứ hải quân mới và mở rộng các xưởng đóng tàu hiện có để chứa các tàu hải quân lớn hơn và tinh vi hơn. Nước này đã hạ thủy cả khu trục hạm lớp Choe Hyon đầu tiên và thứ hai tại các xưởng đóng tàu mới được mở rộng.

Tuy nhiên, chương trình hiện đại hóa hải quân của Bắc Hàn không có ý nghĩa quân sự. Nước này từ lâu đã áp dụng chiến lược chiến tranh bất đối xứng để bù đắp cho sự thiếu hụt về phẩm chất. Với hỏa tiễn nguyên tử, tiềm thủy đỉnh nguyên tử và pháo tầm xa, Bình Nhưỡng có thể tạo ra mối đe dọa đáng tin cậy đối với sự tồn vong chánh trị của Seoul. Sự dư thừa, sức chống chịu và tính có thể che giấu các năng lực răn đe đó ngăn cản Nam Hàn thực hiện một cuộc phản công. Một chương trình hiện đại hóa hải quân hợp lý sẽ tăng cường cho các năng lực răn đe đó.

Các khu trục hạm lớp Choe Hyon được trang bị hệ thống phóng thẳng đứng, có thể mang hỏa tiễn đạn đạo chiến thuật hoặc hỏa tiễn hành trình tấn công mặt đất. Nhưng chúng không có vai trò trong chiến lược chiến tranh bất đối xứng. Bắc Hàn không thể sản xuất hàng loạt và duy trì một số lượng lớn khu trục hạm (để so sánh, Nam Hàn có 13 khu trục hạm). Không giống như võ khí trên bộ, tàu không thể được giấu trong địa hình đồi núi để bảo đảm sự sống sót, hoặc được che giấu dưới nước như tiềm thủy đỉnh nguyên tử. Chiến hạm là mục tiêu dễ bị tấn công, vì vậy không có nhiều ý nghĩa khi chúng mang hỏa tiễn nguyên tử trong khi Bắc Hàn có thể đặt chúng trên các địa hình có cơ hội sống sót cao hơn.

Tiếp đến là sự cạn kiệt nguồn lực. Bắc Hàn không thể thắng một cuộc chạy đua võ trang hải quân chống lại kẻ thù của mình, vì bản chất kỹ nghệ cao của chiến tranh hải quân mang lại lợi thế cho bên có nhiều nguồn lực hơn. Ông Kim cũng đang kêu gọi nâng cấp lớn các xe tăng chiến đấu chủ lực của đất nước. Ông muốn drone và pháo binh tốt hơn. Việc Bắc Hàn đồng thời hiện đại hóa lục quân và hải quân sẽ chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng cạn kiệt nguồn lực vì võ khí trên bộ và trên biển không thể hoán đổi cho nhau.

Tuy nhiên, các khu trục hạm mới lại có ý nghĩa chánh trị rất lớn. Các chiến hạm lớn và hiện đại mang lại cho các nhà lãnh đạo quốc gia một cảm giác thành tựu tuyệt vời. Chủ tịch Bắc Hàn sẽ sớm bước sang năm thứ 15 trên cương vị cao nhất, và để lại một di sản có thể sánh ngang với cha và ông nội của ông là điều cực kỳ quan trọng. Biến hải quân từ một lực lượng ven biển thành một lực lượng biển xa là một nhiệm vụ mà cả cha và ông nội của ông đều không thể hoàn thành. Ông đang xử dụng việc hạ thủy các khu trục hạm – dù thành công hay không – để chứng minh năng lực cách tân và sửa chữa sai lầm của chế độ.

Chương trình hiện đại hóa hải quân cũng phục vụ tham vọng của ông Kim nhằm gắn công tác quốc phòng với phát triển kinh tế bằng cách bảo vệ ngành công nghiệp đánh bắt cá và chủ quyền hàng hải của Bắc Hàn Việc quân đội đóng vai trò lớn hơn trong phát triển kinh tế là mục tiêu của Đại hội Đảng Lao động Bắc Hàn lần thứ VIII vào năm 2021.

Mặc dù vậy, Bắc Hàn sẽ còn một chặng đường dài phải đi trước khi tham vọng hải quân của họ có thể sánh ngang với năng lực của kẻ thù.

Khang Vũ là học giả thỉnh giảng tại Khoa Khoa học Chánh trị của Đại học Boston.