Người biểu tình gần ga Waterloo ở Anh vào ngày 13 tháng Chín năm 2025. Nguồn: AAP / Vuk Valcic

Các cuộc tuần hành quy mô lớn của phe cực hữu chống nhập cư đã đồng loạt nổ ra tại Úc và Anh trong những tuần gần đây, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ bạo lực chánh trị. Tuy nhiên, giới nghiên cứu cho rằng hiện tượng này không phải điều bất thường trong bối cảnh chánh trị hiện đại, và truyền thông cần thận trọng khi đưa tin.

Biểu tình lớn ở Anh và Úc

Tại Anh, cái chết của nhân vật hoạt động chánh trị bảo thủ Mỹ Charlie Kirk đã bị một số tổ chức cực hữu lợi dụng để kêu gọi tập hợp đông đảo.
 

Cuộc tuần hành với khẩu hiệu “Unite the Kingdom” được mô tả là lớn nhất của phe cực hữu tại Anh trong nhiều thập niên, thu hút từ 110.000 đến 150.000 người, vượt xa khoảng 5.000 người phản đối.

Biểu tình biến thành bạo lực khi các vật thể lạ ném trúng cảnh sát, dẫn đến 24 người bị bắt và 8 người bị truy tố với tội danh hành hung.

Tại Sydney và một số thành phố lớn của Úc, khoảng 3.000 người đã tham gia sự kiện “Australia Unites Against Government Corruption” hôm 13/9. Một số người biểu tình công khai chỉ trích chánh phủ liên bang:

“Tôi là người Úc và tôi ở đây cùng bạn bè để tôn vinh đất nước này với con người và văn hóa vốn có. Albo, ông không làm đúng việc của mình đâu, ông bạn ạ.”

Nguyên nhân: Bất mãn xã hội và yếu tố xuyên quốc gia

Theo ông Callum Jones, chuyên gia nghiên cứu về chủ nghĩa cực đoan chánh trị tại Đại học Monash, các phần tử cực hữu thường lợi dụng sự bất ổn kinh tế – xã hội để tuyển mộ.

Ông Callum Jone nói, “Họ khai thác sự bất mãn, tận dụng những vấn đề như nhà ở và chi phí sinh hoạt cao như công cụ chiêu mộ”.

Trong một bài viết trên The Conversation, ông Jones cũng chỉ ra sự kết nối xuyên quốc gia ngày càng lớn giữa các phong trào cực hữu, từ bảo vệ cái gọi là “nền văn minh Tây phương” đến duy trì bản sắc da trắng.

Mạng xã hội, theo ông, đã phá vỡ rào cản địa lý và giúp các nhóm này dễ dàng bản địa hóa thông điệp cực đoan.

Tiến sĩ Liam Gillespie (Đại học Melbourne) nói rằng những mối liên hệ xuyên biên giới giữa các tổ chức cực hữu vốn đã tồn tại từ lâu:

“Chúng ta đã có lịch sử dài các nhóm thượng đẳng da trắng ở Mỹ có mối liên hệ với các nhóm tại Úc, Anh hay Nam Phi. Chỉ là hiện nay chúng được thúc đẩy nhanh hơn”.

“Các nhóm này cần làm cho hệ tư tưởng của họ trông như không phải là cực đoan bên lề, mà là chánh thống, dễ chấp nhận, và đang ngày càng được công chúng ủng hộ. Bởi vì sẽ dễ thuyết phục ai đó đồng ý hơn, nếu họ không nghĩ rằng mình đang chọn một lập trường cực đoan”.

Truyền thông cần thận trọng.

Giáo sư Julian Droogan (Đại học Macquarie) cảnh báo rằng việc truyền thông quy chụp hoặc gán nhãn người tham gia biểu tình là cực hữu có thể phản tác dụng:

“Điều đó có nguy cơ đẩy người ta ngày càng nhận diện bản thân giống với những nhóm cực đoan đó.”

Tiến sĩ Abul Rizvi, cựu Thứ trưởng Bộ Di trú và Quốc tịch Úc, cũng nhấn mạnh vai trò của thông tin chính xác. Ông cho biết đã có trường hợp số liệu sai lệch về nhập cư được lặp lại tại các cuộc tuần hành, dù Nha quan Thống kê Úc đã đính chánh:

“Chúng ta đã có những con số vô lý được công chúng chấp nhận rộng rãi. Chính Nha thống kê Úc (ABS) lại bị tấn công chỉ vì đưa ra sự đính chánh”.

Ông Rizvi cho rằng cả hai đảng lớn ở Úc đều chưa giải thích rõ chánh sách di trú cho công chúng, để lại khoảng trống cho tin giả và thuyết âm mưu lan rộng.

Cảnh báo chánh trị

Các lãnh đạo chánh trị tại Úc kêu gọi ngăn chặn nguy cơ bạo lực. Thủ hiến New South Wales, Chris Minns, khẳng định:

“Nếu bạn muốn biểu tình, hãy biểu tình, hãy bày tỏ. Đừng hành hung ai cả. Bạo lực chánh trị không có chỗ đứng ở Úc. Và chúng ta cần đối mặt với nó ở bất cứ đâu.”

Như các chuyên gia nhấn mạnh, các cuộc biểu tình cực hữu gần đây không phải điều mới mẻ mà mang tính chu kỳ.

Tuy nhiên, việc chúng ngày càng có quy mô lớn và lan rộng quốc tế cho thấy sự cấp bách của việc quản lý thông tin, chánh sách di trú minh bạch và trách nhiệm của truyền thông trong giai đoạn đầy biến động này.