.png)
Chụp lại hình ảnh, Chuyến thăm bao gồm cuộc gặp rất được mong đợi giữa Donald Trump và Tập Cận Bình. Ảnh: AFP via Getty Images
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đến Á châu để bắt đầu một tuần lễ ngoại giao dồn dập, trong đó có cuộc gặp được mong đợi từ lâu với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Vấn đề hàng đầu trong chương trình nghị sự sẽ là thương mại – lĩnh vực nơi căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới một lần nữa đang leo thang.
Ông Trump đã hạ cánh xuống thủ đô Kuala Lumpur của Mã Lai Á (Malaysia), khi hội nghị của Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) khai mạc vào hôm 26/10.
Sau đó, ông sẽ đến thăm Nhật Bổn và cuối cùng là Nam Hàn, nơi Tòa Bạch Ốc cho biết ông sẽ gặp ông Tập.
Vậy những thành quả mà ông Trump và các nhà lãnh đạo khác đang kỳ vọng là gì – và đâu là những rủi ro tiềm ẩn?
Các phóng viên của chúng tôi giải thích những điều bạn cần biết về tuần lễ sắp tới.
Với Trump, Trung Quốc là yếu tố then chốt
Anthony Zurcher, phóng viên thường trú khu vực Bắc Mỹ
Việc ký kết các thỏa thuận thương mại mới nhằm tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Mỹ, đồng thời duy trì nguồn thu quan thuế chảy vào ngân khố Mỹ, chắc chắn sẽ là trọng tâm trong chuyến công du Á châu của ông Trump.
Dù có nhiều bên tham gia vào "vũ điệu" thương mại toàn cầu, yếu tố then chốt quyết định sự thành công hay thất bại của ông Trump vẫn là Trung Quốc.
Cuộc gặp đã được lên lịch giữa ông Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình bên lề Hội nghị APEC – cuộc gặp đầu tiên kể từ năm 2019 – có thể sẽ định hình quỹ đạo quan hệ Mỹ - Trung trong phần còn lại của nhiệm kỳ tổng thống thứ hai của ông Trump.
Như chính ông Trump đã thừa nhận, các mức thuế trừng phạt khắt khe đối với hàng nhập cảng từ Trung Quốc là không thể duy trì lâu dài. Và dù ông không nói thẳng ra, một cuộc chiến kinh tế leo thang với đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ sẽ mang lại hậu quả tàn khốc – cho cả Mỹ, Trung Quốc và phần còn lại của thế giới.
Những cú lao dốc mạnh của các chỉ số chứng khoán lớn ở Mỹ mỗi khi Hoa Thịnh Đốn và Bắc Kinh rơi vào bế tắc đã nhấn mạnh thực tế này.
Khi trở về Mỹ vào tuần tới, ông Trump hẳn sẽ hài lòng nếu đạt được thỏa thuận với Nam Hàn và bảo đảm có thêm khoản đầu tư mới từ Nhật Bổn vào lĩnh vực sản xuất của Mỹ.
Ưu tiên hàng đầu của ông chắc chắn là thuyết phục ông Tập nối lại việc mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, nới lỏng những hạn chế gần đây đối với việc tiếp cận khoáng sản đất hiếm của Trung Quốc, tạo điều kiện hơn cho các công ty Mỹ đi vào thị trường Trung Quốc và tránh một cuộc chiến thương mại toàn diện.
Với ông Trump, điều đó quyết định toàn bộ trận đấu.
Chiến lược dài hạn của ông Tập
Laura Bicker, phóng viên thường trú tại Trung Quốc
Khi nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình gặp ông Trump vào ngày 30/10 tại Nam Hàn, ông muốn thể hiện mình là người đàm phán cứng rắn hơn.
Đó là lý do ông đã tận dụng quyền kiểm soát gần như tuyệt đối của Trung Quốc đối với đất hiếm – những loại khoáng sản không thể thiếu để sản xuất chip bán dẫn, hệ thống vũ khí, xe hơi hay thậm chí là điện thoại thông minh.
Đây là điểm yếu của Mỹ, và Trung Quốc đang khai thác triệt để điều đó – cũng giống như việc Bắc Kinh gây tổn hại cho nông dân Mỹ, nhóm cử tri nòng cốt của ông Trump ở các vùng nông thôn, bằng cách ngừng mua đậu nành của họ.
Ông Tập cũng đã rút ra bài học từ "Trump phiên bản 1.0", và lần này, dường như Bắc Kinh sẵn sàng chấp nhận nỗi đau từ các mức thuế cao.
Một lý do là bởi Mỹ – quốc gia từng chiếm tới một phần năm lượng hàng xuất cảng của Trung Quốc – giờ đây không còn là thị trường quan trọng đến thế nữa.
.png)
Chụp lại hình ảnh, Các mức thuế mà ông Trump áp lên hàng nhập cảng vào Mỹ sẽ là chủ đề hàng đầu trong mọi cuộc họp trong tuần này. Ảnh: Getty Images
Tuy nhiên, ông Tập vẫn phải tìm cách cân bằng giữa cuộc chiến kinh tế với Mỹ và những thách thức trong nước.
Và Hoa Thịnh Đốn hiểu rõ những thách thức mà ông Tập đang đối mặt: tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ cao, khủng hoảng bất động sản, nợ của chánh quyền địa phương ngày càng tăng và một dân số không muốn chi tiêu.
Giới phân tách cho rằng Trung Quốc có thể sẵn sàng thỏa thuận nếu ông Trump đồng ý nối lại việc xuất cảng chip AI tân tiến hoặc giảm bớt hỗ trợ quân sự cho Đài Loan.
Nhưng để đạt được điều đó sẽ không dễ dàng. Một sự khác biệt lớn là dường như ông Trump sẵn sàng thử vận may và đánh cược, trong khi ông Tập lại đang chơi một ván cờ dài hơi hơn nhiều.
Vì vậy, câu hỏi đặt ra là: liệu ông Trump có đủ kiên nhẫn để chờ đợi không?
Một vai trò nổi bật trong 'hòa bình'
Jonathan Head, phóng viên thường trú khu vực Đông Nam Á
Tổng thống Mỹ dường như chỉ quan tâm đến một điều duy nhất trong chuyến thăm Mã Lai Á (Malaysia) lần này: đóng vai chính trong buổi lễ được sắp xếp riêng cho ông, nơi Thái Lan và Cam Bốt sẽ ký một dạng thỏa thuận hòa bình nào đó.
Những bất đồng giữa hai quốc gia về vấn đề biên giới vẫn chưa được giải quyết, nhưng dưới áp lực phải đạt được một kết quả cụ thể, họ đã có tiến triển trong việc nhất trí phi quân sự hóa khu vực biên giới.
Cả hai bên đều không dám khiến Tổng thống Trump thất vọng. Vào tháng Bảy vừa qua, khi họ vẫn còn nã pháo vào nhau, lời đe dọa của ông Trump về việc chấm dứt đàm phán quan thuế đã buộc họ phải lập tức ngừng bắn.
Các quốc gia thành viên ASEAN khác hy vọng rằng chỉ cần sự hiện diện – dù ngắn ngủi – của ông Trump cũng có thể giúp bình thường hóa quan hệ với Mỹ.
Họ vừa trải qua một năm đầy biến động, khi các nền kinh tế phụ thuộc vào xuất cảng của khu vực bị chao đảo mạnh bởi cuộc chiến quan thuế do ông Trump khơi mào. Xuất cảng từ khu vực này sang Mỹ đã tăng gấp đôi kể từ chuyến thăm trước của ông Trump tới hội nghị thượng đỉnh ASEAN năm 2017.
Khi ông Trump rời đi, các nhà lãnh đạo khác có thể trở lại với cách làm thường nhật – kiểu ngoại giao thầm lặng, từng bước, giúp thúc đẩy tiến trình hội nhập chậm rãi giữa họ.
Cũng nằm trong chương trình nghị sự là một cuộc xung đột không thu hút được sự chú ý của ông Trump – cuộc nội chiến ở Myanmar, nỗi ám ảnh bao trùm mọi kỳ hội nghị ASEAN kể từ khi nó bùng nổ sau cuộc đảo chánh tàn bạo năm 2021.
Hoan nghênh các thỏa thuận trên giấy
Suranjana Tewari, phóng viên thường trú mảng Kinh tế Á châu
Các trung tâm sản xuất của Á châu, chiếm phần lớn sản lượng toàn cầu, đang tìm cách có một khoảng lặng sau các mức quan thuế của ông Trump.
Một số đã đạt được thỏa thuận, trong khi số khác vẫn đang mắc kẹt trong các cuộc đàm phán – nhưng chưa bên nào ký kết chánh thức.
Vì vậy, các thỏa thuận trên giấy, hoặc ít nhất là những cuộc đàm phán đầy hứa hẹn, cũng sẽ được hoan nghênh.
.png)
Chụp lại hình ảnh, Trump và Tập Cận Bình trong chuyến thăm Mỹ của ông Tập vào năm 2017. Ảnh: AFP via Getty Images
Hãy lấy Trung Quốc làm ví dụ.
Cuộc gặp giữa ông Trump và ông Tập báo hiệu tiến triển, nhưng hai nhà lãnh đạo vẫn còn nhiều vấn đề phải giải quyết, từ các mức thuế và kiểm soát xuất cảng, đến gốc rễ của tất cả: sự cạnh tranh giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới khi họ đua nhau giành lợi thế trong AI và công nghệ tân tiến.
Mọi nới lỏng trong căng thẳng này sẽ mang lại sự nhẹ nhõm cho các quốc gia khác trong khu vực vốn bị kẹt giữa hai cường quốc.
Đông Nam Á có thể là khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất – ví dụ, khu vực này gắn chặt vào chuỗi cung ứng điện tử của Mỹ, nhưng lại phụ thuộc nhiều vào nhu cầu của Trung Quốc.
Xuất cảng sang Mỹ đã tăng gấp đôi trong thập niên qua, nhưng các mức thuế từ 10% đến 40% sẽ khiến các nhà sản xuất ở Việt Nam, Nam Dương, Tân Gia Ba và Thái Lan chịu tác động nặng nề.
Điều này cũng có thể gây khó khăn cho các nhà sản xuất chip của Mỹ như Micron Technology, vốn vận hành các nhà máy ở Mã Lai Á.
Năm ngoái, nước này xuất cảng khoảng 10 tỷ USD chip bán dẫn sang Mỹ, chiếm xấp xỉ một phần năm tổng lượng nhập cảng chip của Mỹ.
Các nền kinh tế giàu có như Nhật Bổn và Nam Hàn đối mặt với một tình thế khác.
Mặc dù là đồng minh thân cận của Mỹ, họ sẽ trải qua thời gian đầy bất định – và muốn bảo đảm các điều khoản quan thuế cũng như đầu tư.
Các hãng xe hơi ở cả hai nước, vốn coi Mỹ là thị trường then chốt, đã phải vật lộn để ứng phó với sự hỗn loạn này.
Một thử thách sớm đối với thủ tướng mới của Nhật Bổn
Shaimaa Khalil, phóng viên thường trú tại Nhật Bổn
Ông Trump đã mô tả Thủ tướng mới của Nhật Bổn, Sanae Takaichi, là một người phụ nữ với "sức mạnh và trí tuệ" tuyệt vời.
Tuần này, cơ hội của bà trong việc xây dựng một mối quan hệ ổn định và hiệu quả với ông Trump sẽ là thử thách sớm đối với năng lực lãnh đạo của bà – cũng như vị thế của Nhật Bổn trong trật tự thế giới đang thay đổi.
Trong bài phát biểu đầu tiên tại Quốc hội, bà cam kết tăng ngân sách quốc phòng của Nhật Bổn, báo hiệu ý định gánh vác nhiều trách nhiệm an ninh hơn cùng với Hoa Thịnh Đốn.
Ông Trump từng nhắc tới điều này trước đây và được dự đoán sẽ thúc giục Tokyo đóng góp nhiều hơn cho việc khai triển lực lượng Mỹ – Nhật Bổn là nơi có số lượng quân đội Mỹ đồn trú ở nước ngoài lớn nhất, khoảng 53.000 quân.
.png)
Chụp lại hình ảnh, Thủ tướng mới của Nhật Bổn, Sanae Takaichi. Ảnh: AFP via Getty Images
Cả hai bên cũng muốn hoàn tất một thỏa thuận quan thuế do người tiền nhiệm của bà đàm phán.
Điều này đặc biệt có lợi cho các "ông lớn" ngành xe hơi của Nhật Bổn – Toyota, Honda và Nissan – khi giảm thuế nhập cảng xe hơi Nhật Bổn vào Mỹ từ 27,5% xuống còn 15%, giúp các hãng này trở nên cạnh tranh hơn so với các đối thủ Trung Quốc.
Bằng việc giữ Ryosei Akazawa làm trưởng nhóm đàm phán thuế, bà Takaichi đang đặt cược vào tính liên tục trong chánh sách.
Đổi lại, Nhật Bổn cam kết đầu tư 550 tỷ USD vào Mỹ để củng cố chuỗi cung ứng trong lĩnh vực dược phẩm và bán dẫn.
Ông Trump cũng cho biết Nhật Bổn sẽ tăng mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, bao gồm cả gạo – một bước đi được Hoa Thịnh Đốn hoan nghênh nhưng gây lo lắng cho nông dân Nhật Bổn.
Mối quan hệ của bà Takaichi với cố Thủ tướng Shinzo Abe, người từng có mối quan hệ gần gũi với ông Trump, cũng có thể có lợi cho bà.
Ông Abe nổi tiếng từng dùng những ván golf tại Mar-a-Lago để giành được sự tin tưởng của ông Trump – kiểu ngoại giao cá nhân mà bà Takaichi có thể muốn bắt chước.
Bàn về quan thuế trong khi Kim Jong-un đang là ẩn số
Jake Kwon, phóng viên thường trú tại Seoul (Hán Thành).
Đối với Tổng thống Nam Hàn Lee Jae-myung, vấn đề cấp bách nhất là các mức quan thuế của ông Trump.
Tuy nhiên, mối quan tâm đó từng bị lu mờ tạm thời bởi những đồn đoán lan rộng rằng ông Trump có thể sẽ thăm khu vực biên giới để gặp nhà lãnh đạo Bắc Hàn, Kim Jong-un.
Vào tháng Tám, ông Lee đã dành phần lớn thời gian ở Phòng Bầu dục để tâng bốc ông Trump như một "nhà kiến tạo hòa bình".
Đáp lại, ông Trump đã tỏ ra hào hứng với việc ngồi lại cùng ông Kim, người mà ông chưa gặp lại kể từ năm 2019. Ông Kim từng nói tháng trước rằng ông vẫn nhớ ông Trump "với những tình cảm tốt đẹp".
Giới phân tách tin rằng ông Kim đang hy vọng hợp pháp hóa chương trình vũ khí hạt nhân của mình thông qua một cuộc thượng đỉnh nữa với tổng thống Mỹ. Hiện không có dấu hiệu nào cho thấy một cuộc gặp như vậy đang được chuẩn bị.
Dù sao đi nữa, ông Lee vẫn phải đàm phán một thỏa thuận thương mại.
Các cuộc đàm phán nhằm giảm thuế nhập cảng của Mỹ đối với hàng xuất cảng Nam Hàn từ 25% xuống 15% vẫn đang bế tắc, mặc dù các viên chức Seoul (Hán Thành) đã nhiều lần đến Hoa Thịnh Đốn.
Điểm nghẽn là việc ông Trump khăng khăng yêu cầu Seoul (Hán Thành) đầu tư trước 350 tỷ USD vào Mỹ – tương đương khoảng một phần năm nền kinh tế Nam Hàn, một khoản đầu tư khổng lồ mà Seoul (Hán Thành) lo ngại có thể gây ra khủng hoảng tài chánh.
Tuy nhiên, trong những ngày gần đây, các viên chức Nam Hàn bày tỏ hy vọng, nói về những tiến triển cụ thể. Họ cũng hy vọng có thể đạt được một thỏa thuận ký kết vào cuối hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và ông Lee vào hôm 29/10.
(Theo RFI)
