Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump chào những người ủng hộ trong một cuộc vận động tranh cử hôm 08/10/2022 tại Minden, Nevada. (Ảnh: Justin Sullivan/Getty Images)
QUỐC TẾ - Trong bối cảnh kỳ Bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2024 đang cận kề, các đồng minh và đối thủ của Hoa Kỳ cũng đang ráo riết chuẩn bị cho khả năng cựu Tổng thống Donald Trump quay trở lại Tòa Bạch Ốc. Sau khi giành được đề cử Tổng thống của Đảng Cộng hòa, ông Trump dường như có cơ hội tái đắc cử đáng kể do tỷ lệ tín nhiệm của Tổng thống đương nhiệm Joe Biden đã giảm xuống dưới 40%.
Với cách tiếp cận chính sách đối ngoại thường không chính thống, nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể dẫn đến những biến động địa chính trị đáng kể trên phạm vi toàn cầu. Một mối quan hệ đặc biệt có thể bị ảnh hưởng là liên minh Hoa Kỳ - Nam Hàn.
Ba tác động tiêu cực đến quan hệ Mỹ - Hàn
Việc ông Trump trở lại Phòng Bầu dục vào năm 2025 có thể sẽ tác động tiêu cực đến quan hệ Mỹ - Hàn theo ít nhất ba khía cạnh riêng biệt.
Thứ nhất, chính sách đối ngoại của ông Trump có thể dẫn đến rạn nứt trong mối quan hệ giữa ông và Tổng thống Nam Hàn Yoon Suk-yeol, đặc biệt liên quan đến vấn đề chương trình nguyên tử của Bắc Hàn.
Hiện tại, Tổng thống Yoon đang theo đuổi chính sách cứng rắn nhằm ngăn chặn Bắc Hàn, bao gồm tăng cường khả năng răn đe thông qua củng cố liên minh Mỹ - Hàn, phát triển hệ thống phòng thủ hỏa tiễn và nâng cao năng lực tấn công trả đũa.
Đồng thời, ông Yoon cũng áp đặt biện pháp cô lập về kinh tế và ngoại giao nhằm gây sức ép buộc Bắc Hàn phải nhượng bộ. Tổng thống Nam Hàn nhấn mạnh rằng ngoại giao trực tiếp chỉ có ý nghĩa nếu mang lại tiến bộ cụ thể hướng đến phi nguyên tử hóa. Đồng thời, ông Yoon khẳng định chỉ hỗ trợ giảm nhẹ trừng phạt hoặc viện trợ kinh tế khi Bắc Hàn thực hiện các bước đi cụ thể và có thể kiểm chứng được hướng tới phi nguyên tử hóa.
Nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump có thể chứng kiến sự thay đổi đáng kể so với cách tiếp cận của chính quyền Yoon đối với Bắc Hàn.
Ông Trump có thể thể hiện lập trường cởi mở hơn trong việc đối thoại và thỏa hiệp với Bình Nhưỡng. Trong nhiệm kỳ trước, ông đã ủng hộ việc tiếp xúc trực tiếp với nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong-un thay vì áp dụng chính sách cô lập. Trump đã gặp Kim nhiều lần tại các hội nghị thượng đỉnh ở Singapore, Việt Nam và Khu phi quân sự (DMZ) Nam Hàn, và tuyên bố duy trì liên lạc với Kim ngay cả sau khi rời nhiệm sở.
Nỗ lực ngoại giao của ông Trump với ông Kim Jong-un bao gồm việc tạm dừng các cuộc tập trận quân sự quy mô lớn giữa Nam Hàn và Mỹ trên bán đảo Triều Tiên. Điều này vấp phải nhiều lo ngại về việc ảnh hưởng đến khả năng răn đe của liên minh. Sau khi rời nhiệm sở, ông Trump tiếp tục khẳng định rằng những cuộc tập trận này mang tính khiêu khích và nên được thu hẹp quy mô.
Lập trường của ông Trump về vấn đề trừng phạt Bắc Hàn cũng có thể khác biệt với Yoon Suk-yeol. Năm 2023, rộ lên tin đồn rằng ông Trump đang cân nhắc nới lỏng các biện pháp trừng phạt đối với Bắc Hàn để đổi lấy việc nước này tạm ngừng chương trình vũ khí nguyên tử, thay vì yêu cầu phi nguyên tử hóa hoàn toàn.
Thứ hai, có thể nảy sinh bất đồng tiềm ẩn giữa ông Yoon và ông Trump từ vấn đề chia sẻ chi phí cho lực lượng quân sự Mỹ đồn trú tại Nam Hàn.
Khi còn đương nhiệm, chính quyền Trump đã yêu cầu Nam Hàn tăng chi phí hỗ trợ cho quân đội Mỹ thêm 400%, dẫn đến căng thẳng đáng kể trong mối quan hệ đồng minh. Sau khi rời nhiệm sở, ông Trump tiếp tục thúc giục yêu cầu này trên mạng xã hội và trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tạp chí Times.
Mặc dù ông Yoon Suk-yeol ủng hộ nỗ lực củng cố quan hệ Mỹ - Hàn và bày tỏ sẵn sàng chia sẻ gánh nặng phòng thủ chung, ông khó có thể chấp nhận mức tăng chi phí do ông Trump đề xuất. Hiện tại, Seoul đang nỗ lực giải quyết vấn đề này thông qua đàm phán một thỏa thuận chia sẻ chi phí mới với Washington trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ký lệnh trừng phạt thương mại đối với Trung Quốc tại Tòa Bạch Ốc, Washington, hôm 22/03/2018. Tòa Bạch Ốc khi đó cho biết ông Trump sẽ áp thuế đối với khoảng 50 tỷ USD hàng hóa nhập cảng của Trung Quốc để trả đũa việc Trung Quốc trộm cắp tài sản trí tuệ của Mỹ. (Ảnh: Mandel Ngan / AFP / Getty Images)
Thứ ba, có thể có bất đồng liên quan đến cách tiếp cận quan hệ với Trung Quốc.
Ông Yoon Suk-yeol cho đến nay đã thể hiện lập trường cân bằng giữa Nam Hàn và Trung Quốc.
Một mặt, Nam Hàn tăng cường quan hệ an ninh với Mỹ và Nhật Bản bất chấp sự phản đối của Trung Quốc. Mặt khác, Nam Hàn cũng chỉ trích các hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Hoa Đông, Eo biển Đài Loan và Biển Đông, cũng như mối quan hệ hợp tác liên tục của Trung Quốc với Bắc Hàn.
Song song với việc củng cố quan hệ với Mỹ, ông Yoon Suk-yeol cũng nỗ lực duy trì mối quan hệ tích cực với Trung Quốc.
Chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương mới được công bố của Nam Hàn thể hiện rõ lập trường này, khi Nam Hàn coi Trung Quốc là "đối tác quan trọng để đạt được sự thịnh vượng" thay vì đối thủ cạnh tranh hay kẻ thách thức.
Trên thực tế, ông Yoon đã thực hiện một số bước đi cụ thể để thể hiện thiện chí với Trung Quốc.
Ông đã rút lui khỏi cam kết trong chiến dịch tranh cử về việc mua và khai triển thêm hệ thống phòng thủ hỏa tiễn THAAD, vốn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ Trung Quốc. Bên cạnh đó, ông Yoon cũng từ chối yêu cầu của chính quyền ông Biden về việc giảm xuất cảng chất bán dẫn sang Trung Quốc, thể hiện lập trường độc lập trong kinh tế.
Hơn nữa, Nam Hàn dưới thời ông Yoon đang tích cực thúc đẩy việc nối lại hội nghị thượng đỉnh ba bên Trung Quốc - Nhật Bản - Nam Hàn thường niên. Phiên họp tiếp theo của hội nghị này dự kiến diễn ra vào cuối tháng 5 tại Nam Hàn, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác khu vực.
.jpg)
Cựu Tổng thống Mỹ Donald J. Trump từng nói: “Nếu tôi còn ở Tòa Bạch Ốc, Trung Quốc sẽ không dám hung hăng như vậy với Đài Loan”. (Ảnh tổng hợp)
Những biến động to lớn hơn
Nếu ông Trump tái đắc cử, chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Trung Quốc có thể sẽ cứng rắn hơn so với chính quyền Biden hiện tại. Mặc dù chính quyền ông Biden vẫn duy trì mức thuế thép và nhôm áp đặt từ thời Trump, Trump gần đây đã tuyên bố sẽ thực hiện các biện pháp quyết liệt hơn để định hình lại quan hệ Mỹ - Trung.
Cụ thể, ông Trump đã đề xuất áp thuế 60% đối với tất cả hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc, một động thái có thể dẫn đến sự tách rời đáng kể giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới. Ngoài ra, ông Trump cũng hé lộ ý định tái khởi động mục tiêu xây dựng lực lượng Hải quân Hoa Kỳ gồm 350 tàu, nhằm phát triển một hạm đội mạnh mẽ hơn để đối phó với sức mạnh hải quân đang gia tăng của Trung Quốc tại khu vực Thái Bình Dương.
Một số cố vấn hàng đầu về Trung Quốc của ứng cử viên tổng thống Trump, bao gồm ông Steve Yates và ông Kiron Skinner, đã lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ cách tiếp cận "tan băng" với Trung Quốc của chính quyền ông Biden. Thay vào đó, họ ủng hộ lập trường cứng rắn hơn với Bắc Kinh.
Mỗi điểm bất đồng tiềm ẩn này đều có thể tạo ra rạn nứt trong quan hệ Mỹ - Hàn nếu Tổng thống Trump tái đắc cử. Nếu cả ba vấn đề này cùng xảy ra, hậu quả đối với liên minh có thể sẽ rất nghiêm trọng.
Tuy nhiên, mối quan hệ Mỹ - Hàn vẫn có khả năng bền chặt bất chấp những bất đồng này, đặc biệt nếu cả hai chính phủ đều thể hiện sự linh hoạt và tìm kiếm giải pháp thỏa hiệp.
.jpeg)
Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump (trái) bắt tay với nhà lãnh đạo Bắc Hàn Kim Jong Un sau cuộc gặp tại khách sạn Sofitel Legend Metropole ở Hà Nội, ngày 27/2/2019. (Ảnh: Saul Loeb/AFP/Getty Images)
Duy trì quan hệ Mỹ - Hàn: Bài học từ Hiệp định KORUS
Hiệp định thương mại tự do Mỹ - Hàn (KORUS) được sửa đổi vào năm 2018 dưới thời Tổng thống Trump cho thấy cách thoả hiệp thực chất.
Ông Trump đã vận động tranh cử với lời hứa "tái đàm phán" các thỏa thuận thương mại của Mỹ, đồng thời chỉ trích KORUS là một "thỏa thuận tồi tệ". Ban đầu, chính quyền Trump dự định rút khỏi thỏa thuận hoàn toàn, hành động có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến quan hệ Mỹ - Hàn. Nam Hàn cũng phản đối nỗ lực đàm phán lại thỏa thuận.
Tuy nhiên, cả hai bên cuối cùng đều nhận ra rằng tranh chấp thương mại không đáng để đánh đổi mối quan hệ đồng minh quân sự quan trọng. Thay vào đó, họ đã tìm kiếm thỏa hiệp chung và đàm phán thành công sửa đổi thỏa thuận vào năm 2018. Cách tiếp cận thực dụng này giúp cả hai đồng minh có vị thế mạnh mẽ hơn trong các cuộc đàm phán sau đó với Bắc Hàn về chương trình nguyên tử.
Có khả năng chính quyền ông Trump nhiệm kỳ hai sẽ nhận thấy các vấn đề ngoài Bán đảo Triều Tiên đòi hỏi nhiều thời gian, sự quan tâm và nguồn lực hơn.
Căng thẳng leo thang tại Ukraine và Trung Đông đang đặt ra những thách thức to lớn cho lợi ích của Mỹ trên trường quốc tế. Tổng thống Trump đã cam kết giải quyết cả hai cuộc xung đột này, đòi hỏi sự đầu tư đáng kể về nỗ lực ngoại giao và vốn chính trị.
Với những thách thức cấp bách này diễn ra bên ngoài Bán đảo Triều Tiên, khả năng chính quyền Trump dành nhiều thời gian và nguồn lực cho các sáng kiến ngoại giao đột phá liên quan đến khu vực này trong nhiệm kỳ hai là tương đối thấp.
(ntdvn.net; Huyền Anh tổng hợp)
