Kwasi Gyamfi Asiedu, BBC News

Khuôn viên Trường Kinh doanh của Đại học Harvard tại Cambridge, bang Massachusetts. Nguồn:  Reuters

HOA KỲ - Đại học Harvard đã đệ đơn kiện lên tòa án liên bang nhằm ngăn chặn kế hoạch cắt giảm hàng tỷ đô-la từ chính quyền Trump.

Đơn kiện được nộp hôm thứ Hai (21/4) là bước mới nhất trong căng thẳng leo thang từ tuần trước, khi trường đại học danh tiếng này bác bỏ một loạt yêu cầu từ chính quyền Trump đưa ra. Những yêu cầu của chính quyền là nhằm hạn chế các sáng kiến về đa dạng và chống bài Do Thái tại trường.

Tổng thống Donald Trump đã đóng băng khoản tài trợ liên bang trị giá 2,2 tỷ USD và còn đe dọa tước quy chế miễn thuế của trường.

Chủ tịch Đại học Harvard, ông Alan M. Garber, viết trong một bức thư gửi toàn trường hôm ngày 21/04 rằng, "Hệ quả từ việc chính phủ lạm quyền sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài."

Ông Garber cho biết việc đóng băng tài trợ ảnh hưởng đến các nghiên cứu cực kỳ quan trọng, bao gồm các đề tài về ung thư nhi khoa, bệnh Alzheimer và Parkinson.

Đơn kiện của trường có đoạn viết, "Trong những tuần gần đây, chính phủ liên bang đã phát động một cuộc tấn công toàn diện vào các hoạt động tài trợ then chốt, những mối quan hệ vốn giúp những nghiên cứu vô giá này trở thành hiện thực,".

"Vụ kiện này liên quan đến nỗ lực của chính phủ nhằm dùng việc giữ lại nguồn tài trợ liên bang làm quân bài để can thiệp vào quá trình ra quyết định học thuật tại Harvard."

Ngoài vấn đề tài trợ, chính quyền Trump vài ngày trước còn đe dọa khả năng tuyển sinh sinh viên quốc tế của Harvard.

Tòa Bạch Ốc hiện chưa đưa ra bình luận nào về vụ kiện hôm ngày 21/04.

Ông Garber, một người theo đạo Do Thái, thừa nhận rằng khuôn viên Harvard đã từng xảy ra các vấn đề liên quan đến bài Do Thái, nhưng cho biết ông đã thành lập các lực lượng chuyên trách để xử lý vấn đề này. Ông nói rằng trường đại học sẽ công bố báo cáo của hai nhóm chuyên trách điều tra tình trạng bài Do Thái và thiên kiến chống Hồi giáo.

Trường đại học danh tiếng của Mỹ, đóng tại bang Massachusetts, không phải là cơ sở duy nhất đối mặt với nguy cơ bị giữ lại nguồn tài trợ liên bang – vốn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các đột phá khoa học mới.

Chính quyền Trump cũng nhắm đến các trường Ivy League tư thục khác (nhóm 8 trường đại học hàng đầu ở miền đông bắc nước Mỹ, bao gồm Harvard, Yale, Princeton…), trong đó có việc đình chỉ 1 tỷ USD tại Đại học Cornell và 510 triệu USD tại Đại học Brown.

Một số trường khác, như Đại học Columbia – nơi từng là trung tâm của các cuộc biểu tình ủng hộ Palestine trong năm ngoái – đã chấp nhận một số yêu cầu sau khi bị đe dọa mất 400 triệu USD tiền tài trợ liên bang.

Các yêu cầu mà chính quyền đưa ra với Harvard bao gồm chấp thuận kiểm toán và rà soát từ bên ngoài, do chính phủ phê duyệt, đối với chương trình giảng dạy của trường, cũng như dữ liệu tuyển sinh và tuyển dụng. Đáp lại, Harvard đã công bố một bức thư trong đó nhà trường mạnh mẽ bác bỏ những yêu cầu này.

Các luật sư của Harvard nói với chính quyền vào ngày 14/4 rằng, "Trường đại học sẽ không từ bỏ quyền tự chủ hay các quyền hiến định của mình,"

"Cả Harvard hay bất kỳ trường đại học tư nào khác đều không thể để mình bị chính phủ liên bang chi phối. Vì vậy, Harvard sẽ không chấp nhận các điều kiện của chính phủ như một thỏa thuận về nguyên tắc."

Cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, một cựu sinh viên Harvard, đã lên tiếng ủng hộ nhà trường.

(Theo BBC)