Trong bức ảnh chụp ngày 5 tháng 9 năm 2010, một người đàn ông lái xe xúc lật chuyển đất có chứa khoáng chất đất hiếm để chất hàng tại một cảng ở Liên Vân Cảng, tỉnh Giang Tô phía đông Trung Quốc , để xuất khẩu sang Nhật Bản. (Ảnh: STR / AFP qua Getty Images).
Khi Mỹ thực hiện các bước để khôi phục toàn bộ chuỗi cung ứng đất hiếm trên đất Mỹ, thì một "công ty khổng lồ" về đất hiếm của Trung Quốc đang tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu này.
Trung Quốc hiện là nhà sản xuất đất hiếm hàng đầu thế giới, được sử dụng trong một loạt các sản phẩm công nghệ tiên tiến - đã soán “ngôi vương” từ Mỹ vào những năm 1990.
Do vai trò quan trọng của chúng trong nền kinh tế toàn cầu, đất hiếm có tầm quan trọng về an ninh quốc gia và chuỗi cung ứng của chúng cũng là một vấn đề địa chính trị giống như kinh doanh.
Trung Quốc soán 'ngôi vương' đất hiếm của Hoa Kỳ?
Khi Mỹ tìm cách giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc, Trung Quốc lại đang tìm cách củng cố vị thế thống trị của mình - bằng cách điều tiết chặt chẽ hơn các nguồn lực trong nước, đồng thời mở rộng quan hệ với các doanh nghiệp và dự án trên toàn thế giới. Trung tâm của chiến lược toàn cầu đó là Shenghe Resources .
Công ty niêm yết tại Thượng Hải này là một trong số ít các công ty đất hiếm ở Trung Quốc có hoạt động trải dài - liên quan đến mọi phần của chuỗi cung ứng, từ khai thác khoáng sản đến chế biến chúng thành vật liệu cao cấp hơn, đến sử dụng kim loại đã qua xử lý trong các sản phẩm công nghệ cao.
Nó đã tham gia vào các dự án đất hiếm lớn ở nước ngoài, bao gồm ở Hoa Kỳ, Việt Nam, Greenland và Úc - nơi công ty này cũng đang phát triển các quan hệ đối tác mới.
Trong bối cảnh đó, lệnh điều hành sắp tới từ Tổng thống Mỹ Joe Biden - xem xét các chuỗi cung ứng quan trọng của đất nước - dự kiến sẽ bao gồm đất hiếm. Các chuyên gia trong ngành cũng như các chính trị gia đã thúc giục Mỹ hợp tác với các đồng minh như Nhật Bản và châu Âu để chống lại sự thống trị của Trung Quốc.
Mặc dù Washington đã ký kết các thỏa thuận với Úc và Canada để hợp tác về đất hiếm, nước này cũng phải cạnh tranh với một Trung Quốc đang ráo riết theo đuổi các liên minh toàn cầu - và được cho là đang cân nhắc sử dụng các hạn chế xuất khẩu đất hiếm để phá hoại ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ.
Một kế hoạch trò chơi toàn cầu.
Đầu tháng này, Shenghe đã ký một biên bản ghi nhớ với công ty sản xuất đất hiếm RareX của Úc. Thỏa thuận đặt nền móng cho một liên doanh do Shenghe sở hữu phần lớn và Shenghe đầu tư vào dự án đất hiếm của RareX ở Tây Úc.
Trong khi đó, một cuộc tham vấn cộng đồng đang được tiến hành cho một dự án đất hiếm lớn ở Greenland - nơi Shenghe có cổ phần, và dự án này hy vọng sẽ sớm nhận được giấy phép khai thác từ chính phủ Greenland.
Trung Quốc được xem là "bá chủ" sản xuất đất hiếm REE với sản lượng sản xuất (màu đỏ) nhiều nhất thế giới, vượt trội hơn hẳn các quốc gia khác.
Các quan hệ đối tác đánh dấu nỗ lực kết hợp sâu sắc hơn về chiến lược “ba mục tiêu lớn” - “Liên hiệp lớn” về đất hiếm từ Bắc đến Nam; “Đột phá lớn” về tài nguyên đất hiếm ở nước ngoài; và “Sự phát triển lớn” về tài nguyên quý hiếm - mà Chủ tịch Hu Zesong của Shenghe đã nhấn mạnh vào năm 2017.
Kế hoạch chiến lược của công ty trong hai năm tới liên quan đến việc “củng cố kết quả của các dự án hợp tác ở nước ngoài” để đảm bảo nguồn cung cấp đất hiếm ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng đối với Trung Quốc, quốc gia trong những năm gần đây đã trở thành nước nhập khẩu ròng đất hiếm.
Điều này rất quan trọng để thiết lập sức mạnh sản xuất điện tử đối với điện thoại thông minh, pin xe điện và thiết bị quân sự.
Bài phát biểu của ông Hu được đưa ra trong cùng năm mà Shenghe thực hiện một trong những khoản đầu tư quan trọng nhất ở nước ngoài. Nó có 8% cổ phần trong MP Materials - một công ty của Mỹ vận hành mỏ đất hiếm đang hoạt động duy nhất ở Mỹ - mỏ ở California, Mountain Pass.
Mỏ này đã được một tập đoàn bao gồm công ty Shenghe mua lại khi nó bị vỡ nợ vào năm 2017. Điều này giúp đảm bảo quyền của công ty Trung Quốc đối với sản lượng của Mountain Pass .
Theo bản cáo bạch niêm yết của MP được nộp vào tháng 10 năm ngoái, Shenghe hiện là nguồn thu chính của công ty với tư cách là người mua duy nhất đối với tinh quặng đất hiếm của MP - được Shenghe gửi đến Trung Quốc để xử lý. Trong dự báo thu nhập năm 2020 được công bố vào tháng trước, Shenghe ghi nhận rằng cổ phần của mình trong MP là lý do chính giúp họ tăng trưởng gần 200% lợi nhuận ròng so với năm 2019.
Cổ phần của Shenghe trong MP khiến các nhà khoa học của chính phủ Mỹ lo ngại về việc Lầu Năm Góc sẽ cấp vốn cho công ty này. Vào tháng 11/2020, Bộ Quốc phòng Mỹ đã trao thêm cho MP một thỏa thuận đầu tư để thiết lập khả năng chế biến trong nước Mỹ.
Trong khi các nhà đầu tư dường như coi khoản tài trợ của Lầu Năm Góc cho MP như một cuộc bỏ phiếu tín nhiệm quốc gia - cổ phiếu của công ty đã tăng hơn gấp đôi kể từ khi niêm yết ở New York vào tháng 11/2020, và những người khác lo ngại rằng Mỹ sẽ bị Trung Quốc lấn lướt.
Tính ‘hỗn hợp’ của Shenghe, hay là ‘vòi bạch tuộc’ của chính quyền Trung Quốc.
Xét cho cùng, Shenghe mô tả quyền sở hữu của mình là "hỗn hợp" - tức là thuộc sở hữu nhà nước một phần. Nó có quan hệ chặt chẽ với chính phủ Trung Quốc: Cổ đông lớn nhất của công ty là một viện nghiên cứu trong Cục Khảo sát Địa chất Trung Quốc thuộc sở hữu của chính phủ, trực thuộc Bộ Tài nguyên Thiên nhiên.
Nó cũng liên kết với Tập đoàn Nhôm Trung Quốc (Chinalco) - một trong sáu công ty nhà nước lớn thống trị ngành công nghiệp đất hiếm trong nước. Một đại diện của Chinalco nằm trong ban giám đốc của Shenghe, và theo các nhà phân tích chứng khoán Trung Quốc, Chinalco “tham gia vào quá trình sản xuất, vận hành và ra quyết định chiến lược của Shenghe”.
Một số nhà phân tích đất hiếm cảnh báo rằng những động thái mới nhất của Trung Quốc nhằm điều chỉnh chặt chẽ hơn việc sản xuất và xuất khẩu đất hiếm. Đó là một phần trong nỗ lực dài hạn của nước này đối với việc khai thác và chế biến ở nước ngoài - đối với phần sản xuất đất hiếm có giá trị thấp nhất và gây hại môi trường nhất - để tối đa hóa sự phát triển nhằm sản xuất các sản phẩm công nghệ cao có yêu cầu đầu vào là đất hiếm.
James Kennedy, chủ tịch công ty tư vấn về đất hiếm Three Consulting, cho biết rằng sự tham gia của Shenghe vào MP “duy trì và thậm chí làm tăng tính dễ bị tổn thương của Mỹ”. Ông Kennedy sở hữu quyền khai thác đất hiếm tại Pea Ridge, Missouri.
Ông Kennedy nói “Nghe có vẻ điên rồ, Lầu Năm Góc đang sử dụng tài trợ quốc phòng của Mỹ để hỗ trợ các nhà cung cấp tài nguyên đất hiếm, những người sau đó phát triển sự độc quyền của Trung Quốc”
Ông cho biết thêm rằng Lầu Năm Góc “đã cam kết để Mỹ trở thành nhà cung cấp với giá trị thấp cho sự độc quyền giá trị cao của Trung Quốc về kim loại đất hiếm và nam châm”.
Matt Sloustcher, phó chủ tịch cấp cao phụ trách truyền thông của MP, cho biết: "Tin tức bóng gió rằng MP Materials đang được 'hỗ trợ' bởi tài trợ của chính phủ Hoa Kỳ là sai sự thật, phỉ báng và vô lý".
Thượng nghị sĩ Ted Cruz kêu gọi Hoa Kỳ giảm phụ thuộc Trung Quốc về khoáng sản đất hiếm, Hoa Kỳ ra dự luật tăng cường xuất khẩu trong nước. Ngoài ra, Úc đang ở vị trí quan trọng để sản xuất đất hiếm cho Hoa Kỳ thay cho Trung Quốc (Ảnh: Win McNamee/Getty Images)
Ông nói thêm rằng công ty - với tư cách là pháp nhân duy nhất của Hoa Kỳ - sản xuất vật liệu đất hiếm với quy mô hiện nay... là con đường khả thi duy nhất để nhanh chóng khôi phục toàn bộ chuỗi cung ứng nội địa cho Hoa Kỳ.
Ai thắng nhiều hơn?.
Ngoài Hoa Kỳ, từ năm 2016 Shenghe đã có khoảng 10% cổ phần trong Greenland Minerals, một công ty của Úc đang phát triển một mỏ đất hiếm lớn ở Greenland. Theo Greenland Minerals, mỏ Kvanefjeld có tiềm năng trở thành “nhà sản xuất đất hiếm quan trọng nhất ở phương Tây” với chi phí thấp nhất trên toàn cầu.
Không còn nghi ngờ gì nữa, đó là một viễn cảnh hấp dẫn - đến mức nó có thể đã thúc đẩy cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất rằng Washington nên mua lại Greenland.
Shenghe mô tả khoản đầu tư của mình vào dự án Greenland là “đôi bên cùng có lợi”: Công ty cần “sự hỗ trợ từ ngành công nghiệp toàn cầu”, chủ tịch Shenghe phát biểu tại một hội nghị thương mại được tổ chức ở Copenhagen vào năm 2019. Ông Hu được cho là đã rà soát hàng chục dự án đất hiếm trên khắp thế giới trước khi thực hiện dự án Kvanefjeld.
Trong khi đó, Shenghe mang lại “sự thành thạo cho chuỗi giá trị đất hiếm đối với dự án Kvanefjeld”, Greenland Minerals lưu ý trong báo cáo hàng quý mới nhất của mình.
Vào năm 2019, đã có nhiều dấu hiệu cho thấy mối quan hệ chặt chẽ của Shenghe với nhà nước Trung Quốc; và về việc “mối quan hệ của các công ty nước ngoài với Shenghe” có thể kết thúc như thế nào để phục vụ các mục tiêu kinh tế của Trung Quốc. Shenghe đã tuyên bố rằng họ đang hợp tác trực tiếp với cơ quan Hạt nhân quốc gia Trung Quốc thuộc sở hữu nhà nước (CNNC) - một trong những nhà sản xuất điện hạt nhân lớn nhất của đất nước và năm ngoái bị Mỹ chỉ định là có quan hệ với quân đội Trung Quốc.
Theo các điều khoản của liên doanh, Shenghe và CNNC sẽ nhập khẩu đất hiếm có chứa uranium và thorium từ Kvanefjeld đến Trung Quốc. Uranium và thorium là sản phẩm phụ phóng xạ của quá trình xử lý đất hiếm, và cả hai đều có thể được sử dụng làm nhiên liệu hạt nhân.
Vì vậy, khi Shenghe nhấn mạnh cách tiếp cận “đôi bên cùng có lợi” đối với các khoản đầu tư nước ngoài, điều này đặt ra câu hỏi rằng: “Ai thắng nhiều hơn?”
Ông Kennedy đặt cược rằng đó sẽ là Trung Quốc.
Ông nói: “Sự khôn ngoan của Trung Quốc là họ chỉ di chuyển thế độc quyền của mình”.
Ông Kennedy cho rằng thay vì độc quyền mọi phần của chuỗi giá trị, họ chỉ trượt đến điểm quan trọng hơn, trong trường hợp này là kim loại đất hiếm, hợp kim và nam châm - rất quan trọng để sản xuất các sản phẩm công nghệ cao.
Lĩnh vực khai thác ít sinh lợi hơn và ô nhiễm hơn nhiều - được thuê ngoài ở nước ngoài, và Trung Quốc sau đó hợp tác với các quốc gia và công ty nước ngoài - biến họ trở thành nhà cung cấp cho Trung Quốc.
Nguồn tham khảo
https://qz.com/1971108/chinese-rare-earths-giant-shenghe-is-building-global-alliances/
(Theo ntdvn.com)
