.png)
JERUSALEM - 5 tháng 9: Cảnh sát Israel bắt giữ một người biểu tình trong cuộc biểu tình phản đối Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, yêu cầu ông từ chức Nguồn: Anadolu
ISRAEL - Các kế hoạch gây tranh cãi nhằm giảm quyền lực của cơ quan tư pháp Israel đang được các nghị sĩ biểu quyết trong một quá trình có thể mất nhiều tháng để hoàn thành. Đề xuất này đã gây ra một số cuộc biểu tình lớn nhất của đất nước trong nhiều năm. Những người ủng hộ và chỉ trích luật đều khẳng định tương lai của nền dân chủ đang bị đe dọa ở đất nước họ.
Nghị Viện cần hai phiếu để sửa đổi cơ quan tư pháp
Bên trong nghị viện Israel, Knesset, chính phủ liên minh của ông Benjamin Netanyahu đã sử dụng thế đa số của họ để đảm bảo lá phiếu đầu tiên trong số ba lá phiếu về luật sửa đổi cơ quan tư pháp được thông qua với tỷ lệ 63 - 47. Cuộc tranh luận kéo dài gần bảy giờ.
Kể từ khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử quốc hội vào tháng 11 với sự ủng hộ của các đảng cánh hữu, ông Netanyahu đã thúc đẩy các kế hoạch giúp chính phủ có tiếng nói lớn hơn trong việc lựa chọn thẩm phán và khả năng bác bỏ các quyết định của Tòa án Tối cao.
Ông lập luận rằng kế hoạch khôi phục lại sự cân bằng giữa các nhánh của chính phủ và ngăn chặn sự lạm quyền của tư pháp.
Bản thân ông Netanyahu phải đối mặt với một phiên tòa đang diễn ra với các tội danh hối lộ, gian lận và bội tín.
Ông phủ nhận bất kỳ hành vi sai trái nào.
Bên ngoài quốc hội, khoảng 40.000 người biểu tình nói rằng họ lo ngại về sự vội vàng mà luật pháp đang được tiến hành.
Gidon Yuval, một cư dân 65 tuổi, nói nền dân chủ trong nước đang gặp rủi ro.
Cư dân Gidon Yuval nói |Tôi đến đây hôm nay để tham gia biểu tình với hy vọng cứu lấy nền dân chủ Israel khỏi các biện pháp hà khắc mà chính phủ liên minh muốn thực hiện. Các biện pháp và luật sẽ hạn chế quyền con người và quyền công dân căn bản của chúng tôi”
Trước khi trở thành luật, dự luật cần phải được thông qua thêm hai phiếu nữa tại Knesset - quốc hội một viện không có thượng viện xem xét.
Quá trình này có thể mất vài tháng, nhưng học giả nghiên cứu Ian Parmeter, tại trung tâm Nghiên cứu Hồi giáo và Ả Rập của Đại học Quốc gia Úc, cho biết với đa số phiếu của chính phủ trong Knesset, luật này có thể sẽ được thông qua trong hai cuộc bỏ phiếu tiếp theo.
"Chỉ cần 61 thành viên của Knesset thông qua luật được đề xuất, điều đó sẽ thay đổi cách thành lập các thành viên của Tòa án Tối cao và trao cho Knesset quyền bác bỏ các quyết định tại Tòa án Tối cao.”
“Đây là cơ hội để các thành phần cánh hữu của xã hội thực sự nhào nặn tòa án vì lợi ích của chính họ. Vì vậy, tôi nghĩ rằng cơ hội rất cao nó sẽ được thông qua."
Dân chủ bị đe dọa
Ông nói luật này sẽ thay đổi đáng kể động lực của hệ thống dân chủ nghị viện của Israel.
"Bây giờ, theo truyền thống, Tòa án Tối cao đóng vai trò cân bằng trong hệ thống tư pháp của Israel. Đó là cơ quan cố gắng đảm bảo rằng lợi ích của toàn xã hội được công nhận trong các quyết định của chính phủ.”
“Những thay đổi được đề xuất lên Tòa án Tối cao là khá cấp tiến và có ảnh hưởng sâu rộng. Chúng bị các thành viên trước đây của Tòa án Tối cao và người đứng đầu Tòa án Tối cao hiện tại phản đối."
Mười tám cựu thẩm phán của Tòa án Tối cao đã ký một tuyên bố nói rằng đạo luật này "đe dọa nghiêm trọng bản chất của hệ thống chính quyền và lối sống ở Israel".
Giảng viên về lịch sử Trung Đông và Israel, Tiến sĩ Ran Porat tại Đại học Monash nói rằng sự thù địch giữa các chính trị gia cánh hữu đối với cơ quan tư pháp đã kéo dài từ những năm 1990.
Tiến sĩ Ran Porat nói "Tòa án Tối cao đã nhiều lần đình công. Chỉ có 22 luật hoặc hành động của chính phủ bị bác bỏ kể từ những năm 1990. Tòa án Tối cao luôn ở đó như một cơ quan giám sát nghiêm khắc. Hơn thế nữa, diễn biến trong thời gian qua là Tòa án tối cao đã can thiệp vào vấn đề theo yêu cầu của người dân làm đơn, khiếu kiện lên Tòa án tối cao."
“Tòa án tối cao đã can thiệp vào những vấn đề rất nhạy cảm, mang tính chính trị. Ví dụ, việc không đủ tư cách làm bộ trưởng của một đối tác liên đảng lớn là ông Aryeh Deri, lãnh đạo của Shas, một đảng Chính thống giáo.”
Tiến sĩ Porat nói rằng phong trào phản đối đã được duy trì và thúc đẩy bởi mối lo ngại của những người biểu tình rằng những thay đổi tư pháp là dấu hiệu của những điều tồi tệ hơn sẽ xảy ra, với việc các nghị sĩ chính phủ thúc đẩy một chính sách hung hăng hơn đối với người Palestine ở Bờ Tây và sự ủng hộ của các nhóm cộng đồng với luật LGBTIQ+.
"Lo lắng của những người biểu tình là chính phủ đang thực sự loại bỏ các đối thủ chính trị. Nó đang hoạt động theo kiểu “đường lối của tôi là con đường duy nhất”.
“Israel là một quốc gia công nghệ cao, phần lớn thu nhập của quốc gia đến từ các công ty công nghệ. Sẽ ra sao nếu các công ty rút tiền của họ và đưa ra nước ngoài?”
|Bởi vì họ lo sợ không có một Tòa án Tối cao mạnh mẽ sẽ không có sự bảo vệ quyền lợi của họ. Tòa án tối cao sẽ trở thành bù nhìn, khi đó các nhà đầu tư sẽ quá sợ hãi để bỏ tiền vào Israel."
.png)
Thủ tướng Israel, Benjamin Netanyahu. Ảnh: AAP
Ủng hộ việc thay đổi cách lựa chọn thẩm phán và hiến pháp thành văn
Giáo sư nghiên cứu chính trị Gerald Steinberg tại Đại học Bar-Ilan ở Tel Aviv cho biết các điều khoản dự thảo luật cho phép quốc hội bác bỏ Tòa án Tối cao đã đi quá xa, nhưng ông ủng hộ các động thái thay đổi cách lựa chọn thẩm phán.
"Hệ thống tư pháp bị chi phối phần lớn bởi thế tục, Tây hóa, những người có thể gọi là người Israel đa văn hóa — có xu hướng điều hành hệ thống tư pháp và áp đặt quan điểm ý thức hệ, quan điểm chính trị, quan điểm xã hội của họ.”
“Ví dụ, với sự thống trị của xã hội thế tục đối với truyền thống tôn giáo và phong tục, họ cảm thấy rằng tiếng nói của họ không được lắng nghe, những tiếng nói đến từ nền tảng truyền thống. Đó là một phần lớn dân số Israel. Tôi nghĩ chúng ta sẽ đi còn một chặng đường dài để giải quyết vấn đề này.”
“Nó hoàn toàn không có nghĩa là nền dân chủ Israel sẽ kết thúc. Thực tế, tôi nghĩ nó sẽ củng cố nền dân chủ Israel. Nó sẽ làm nền dân chủ toàn diện hơn, mang tính đại diện hơn."
Cảnh báo tuần trước đưa ra Israel đang trên bờ vực của "sự sụp đổ về hiến pháp và xã hội", Tổng thống Isaac Herzog đang cố gắng đưa chính phủ và phe đối lập lại với nhau để phát triển các cải cách dựa trên sự đồng thuận. Trong khi chờ đợi, pháp luật hiện hành tạm dừng.
Trong một bài phát biểu, ông đã trình bày một kế hoạch cải cách gồm năm điểm, bao gồm việc tạo ra một dự luật nhằm cố gắng xác định cách xử lý mối quan hệ giữa chính phủ và Tòa án Tối cao cùng tình trạng Luật căn bản của đất nước có tình trạng bán hiến pháp.
Bộ trưởng Tư pháp Israel Yariv Levin cho biết kế hoạch này vẫn chưa giải quyết được điều mà ông gọi là "tình trạng bất thường hiện có" trong mối quan hệ giữa chính phủ và ngành tư pháp.
Israel không có hiến pháp thành văn, với nhiều nỗ lực đã thất bại kể từ năm 1948 khi Israel tuyên bố độc lập.
Giáo sư Steinberg đã tham gia vào một trong những nỗ lực bị thất bại vào những năm 1990.
Ông nói rằng vấn đề cần phải được giải quyết.
Ông nói “Là một quốc gia Do Thái, chúng tôi có 3 hoặc 4 nghìn năm lịch sử văn hóa Do Thái, xã hội Do Thái, luật pháp Do Thái. Làm thế nào để chúng phù hợp với xã hội hiện đại - về căn bản là một nhà nước thế tục?”
"Một phần lớn xã hội Israel đến từ các hình thức nền tảng tôn giáo khác nhau. Vì vậy, quyết định đã được đưa ra vào năm 1948, '49, '50 không phải để cố gắng giải quyết những tuyên bố hiến pháp rộng rãi này; mà là để giúp xã hội.”
“Luật pháp và các quy trình hiến pháp Israel diễn ra trôi chảy do không có hiến pháp thành văn. Theo quan điểm của tôi, sau 75 năm, chúng ta thực sự cần phải đối mặt với những vấn đề đó."
Tiến sĩ Porat đồng ý rằng việc thiếu hiến pháp thành văn đã khiến cuộc khủng hoảng hiện nay trở nên bất ổn hơn.
"Nó đang chia rẽ nước cộng hòa Israel theo những cách chạm đến công chúng Israel. Các vấn đề tôn giáo và thế tục, giới thượng lưu cũ so với giới thượng lưu mới. Các vấn đề kinh tế, vấn đề pháp lý, có quá nhiều thứ chen vào đó. Đó là lý do tại sao nó lại căng thẳng như vậy ở cả hai bên."
