Ông Hun Sen trong một sự kiện tại Siem Reap năm 2009. Ảnh: Getty Images

 

 

Hun Sen - người đàn ông quyền lực nhất Campuchia - vừa kêu gọi người dân góp tiền ủng hộ quỹ biên giới để "kháng chiến chống sự xâm lược của Thái Lan", giữa lúc căng thẳng biên giới đang dâng cao.

 

"Cuộc kháng chiến chống sự xâm lược của Thái Lan, bằng con đường quân sự, chánh trị, ngoại giao và pháp lý, cần phải nằm trong một chiến lược lâu dài.

 

"Lực lượng vũ trang của chúng ta phải luôn ở trong tư thế sẵn sàng, và các cuộc đấu tranh pháp lý tại Tòa án Công lý Quốc tế ở La Haye cũng đòi hỏi thời gian kéo dài. Tôi và phu nhân xin mở đầu với khoản đóng góp 300 triệu riel (gần 2 tỷ đồng) cho quỹ này.

 

Ông viết trên Facebook tối 11/6 rằng, "Tôi kêu gọi toàn thể đồng bào hãy cùng nhau tham gia, gắn bó với quân đội, với quốc gia và với mảnh đất thiêng liêng của chúng ta".

 

Một nhà báo Campuchia nói với BBC News Tiếng Việt rằng ông Hun Sen đã liên tục kêu gọi người dân "góp gạo nuôi quân" từ khi xung đột biên giới leo thang và đa phần người dân Campuchia đều biết quân đội của họ nghèo, nên cũng đồng lòng đóng góp tiền của.

 

Ở phía bên kia, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra hôm 11/6 đã đến thăm khu vực tranh chấp biên giới với Campuchia và chủ trì cuộc họp an ninh, nhằm thể hiện sự ủng hộ với chánh quyền và người dân địa phương.

 

Bà được cho là lãnh đạo đầu tiên từ hai phía đến khu vực kể từ vụ đấu súng ngày 28/5 khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng, làm căng thẳng leo thang và kéo theo việc tăng cường hiện diện quân sự ở cả hai bên tại khu vực này.

 

Bà Paetongtarn đến khu vực biên giới cùng hai phó thủ tướng kiêm bộ trưởng, gồm Bộ trưởng Quốc phòng Phumtham Wechayachai và Bộ trưởng Nội vụ Anutin Charnvirakul.

 

Bà đã nghe báo cáo nhanh tại cửa khẩu Chong Chom ở tỉnh Surin (giáp tỉnh Oddar Meanchey của Campuchia) từ lực lượng tại chỗ trước khi thị sát khu vực biên giới.

 

Người dân địa phương cho biết họ đã tham gia diễn tập sơ tán và xây dựng hầm trú ẩn.

 

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra thăm dân làng tại Ban Sakon, tổng Takhian, huyện Kab Choeng, tỉnh Surin vào ngày 11/6. Ảnh: Chánh phủ Thái Lan

 

 

Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra thăm hầm trú ẩn do dân làng xây dựng tại Ban Sakon, tổng Takhian, huyện Kab Choeng, tỉnh Surin vào ngày 11/6. Ảnh: Chánh phủ Thái Lan

 

 

Tại cuộc họp, nữ thủ tướng Thái Lan đặt vấn đề về việc đồng bộ hóa giờ mở cửa biên giới sau khi Campuchia thay đổi khung giờ mới từ 9 giờ đến 16 giờ.

 

Chánh quyền Thái Lan đã siết chặt hoạt động tại cửa khẩu, rút ngắn thời gian mở cửa từ 6 giờ đến 22 giờ xuống còn 8 giờ đến 15 giờ và chỉ cho phép hoạt động ba ngày mỗi tuần.

 

Theo Bangkok Post, Tư lệnh Quân khu 2, Trung tướng Boonsin Padklang, cho biết các đơn vị quân đội có thể liên lạc với phía Campuchia nhưng ông thừa nhận vấn đề này không tránh khỏi những hệ lụy chánh trị.

 

Bà Paetongtarn sau đó đã đến thăm Sở chỉ huy Lực lượng đặc nhiệm Suranaree tại huyện Kap Choeng để thăm hỏi và động viên tinh thần binh sĩ.

 

Suranaree là quân đặc nhiệm thuộc Lực lượng Biên phòng, một trong những binh chủng chánh quy của quân đội Thái Lan.

 

Theo Khaosod, ngày 10/6, sau phiên họp nội các, bà Paetongtarn đã trả lời báo chí như sau:

"Tôi đã đích thân nói chuyện với Thủ tướng Campuchia, Đại tướng Hun Manet và Samdech Hun Sen – Chủ tịch Hội đồng Cơ mật và Thượng viện – để phối hợp và đàm phán nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia và đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu.”

"Kết quả là chúng tôi đã đàm phán thành công trong hòa bình và tránh được xung đột bạo lực".

 

Trung tướng Boonsin ngày 10/6 cũng cho biết tình hình tại khu vực Chong Bok thuộc tỉnh Ubon Ratchathani – nơi xảy ra vụ đấu súng gần đây – đã có phần dịu bớt.

 

Tuy nhiên, các biện pháp an ninh sẽ vẫn được duy trì nghiêm ngặt trước thềm cuộc họp của Ủy ban Biên giới Chung Thái Lan – Campuchia (JBC) dự kiến diễn ra vào thứ Bảy ngày 14/6.

 

 

Nội bộ Thái Lan 'lục đục'?

Theo Jonathan Head, phóng viên thường trú tại Thái Lan của BBC, đường biên giới giữa Campuchia và Thái Lan chưa bao giờ được phân định một cách hoàn toàn rõ ràng. Một số khu vực vẫn còn tranh chấp, dù phần lớn thời gian hai quốc gia vẫn giữ được quan hệ láng giềng tốt đẹp.

 

Thông thường, cả hai nước cố gắng không để những bất đồng về biên giới ảnh hưởng đến quan hệ song phương. Tuy nhiên, vào những thời điểm chánh trị căng thẳng, vấn đề này lại nổi lên.

 

Đặc biệt trong chánh trường Thái Lan, khi xảy ra bất đồng giữa phe cực hữu theo chủ nghĩa dân tộc và Đảng Pheu Thai của cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, đảng hiện đang cầm quyền, thì tranh chấp biên giới trở thành một vấn đề nhạy cảm.

 

Ông Thaksin là cha của Thủ tướng Thái Lan đương nhiệm - bà Paetongtarn.

 

Khi vấn đề tranh chấp biên giới nổi lên thì dường như mối quan hệ thân thiết giữa gia tộc Hun và Shinawatra trở thành "con bài" cho các phe đối lập nhắm vào.

 

"Ông Thaksin là một nhân vật gây nhiều tranh cãi. Phe bảo hoàng bảo thủ không tin tưởng ông Thaksin và họ từ lâu đã cáo buộc ông đặt lợi ích kinh doanh cá nhân và mối quan hệ thân thiết với gia đình Hun Sen của Campuchia lên trên lợi ích quốc gia Thái Lan. Họ cho rằng ông đã quá nhân nhượng trong các vấn đề biên giới với Campuchia, điều từng dẫn đến các cuộc đụng độ nghiêm trọng hơn 15 năm trước, khiến nhiều người thiệt mạng ở cả hai bên.

 

Ông Head nói với BBC News Tiếng Việt, "Hiện tại, chánh phủ Thái Lan do Đảng Pheu Thai của Thủ tướng Paetongtarn dẫn dắt đang đối mặt với những cáo buộc tương tự, đặc biệt liên quan đến đảo Koh Kood ở miền đông, một khu vực sát biên giới Campuchia, cũng như một số điểm tranh chấp khác dọc biên giới. Trong bối cảnh chánh trị căng thẳng và những lời chỉ trích gia tăng, lực lượng quân sự hai bên trở nên đặc biệt nhạy cảm. Không bên nào muốn bị xem là nhượng bộ hay mất cảnh giác. Họ theo dõi sát mọi động thái của đối phương và điều đó dễ dẫn đến đụng độ khi một bên cho rằng bên kia đã vượt quá giới hạn cho phép."

 

 

Ngày 11/6, Thủ tướng Thái Lan đã chủ trì cuộc họp để bàn về tình hình biên giới Thái Lan - Campuchia tại phòng họp của Bệnh viện Kap Choeng, huyện Kap Choeng, tỉnh Surin. Ảnh: Chánh phủ Thái Lan

 

 

Theo nhận xét của giới quan sát, hiện tại đang có những rạn nứt thực sự giữa ông Thaksin và một số liên minh, trong đó có những người theo xu hướng bảo thủ. Chính những bất đồng này đang lan sang các lĩnh vực khác trong nội bộ Thái Lan.

 

Ông Head phân tích, "Điều này dẫn đến nhiều cáo buộc mới nhằm vào ông Thaksin, bao gồm cả các cuộc điều tra liên quan đến việc ông nhập viện thay vì thụ án tù. Trong bối cảnh ấy, các đối thủ của ông cũng bắt đầu đặt nghi vấn về quan hệ của ông với gia đình Hun Sen và cách ông giải quyết vấn đề biên giới.”

"Thông thường, chánh phủ Thái Lan và Campuchia, mà trong thực tế là gia đình Hun đã nắm quyền tại Phnom Penh suốt 40 năm qua, đều cố gắng giữ gìn mối quan hệ và ngăn chặn các tranh chấp biên giới leo thang. Ở Campuchia, tiếng nói phản đối mạnh mẽ nhất thường đến từ phe đối lập, đặc biệt là ông Sam Rainsy. Nhưng vào những thời điểm như hiện tại, khi có đụng độ quân sự, cả hai bên đều bị cuốn vào làn sóng chủ nghĩa dân tộc".

 

Thủ tướng Hun Manet đã đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ khẳng định quyết tâm bảo vệ lãnh thổ và phía Thái Lan, bà Paetongtarn Shinawatra, cũng có phản ứng tương tự.

 

Hai bên đều không loại trừ tình huống có thể dùng vũ lực nhưng nhấn mạnh ưu tiên giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình.

 

Cuộc đấu súng giữa quân đội hai nước ngày 28/5 đã khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng và đây là lần xảy ra thương vong đầu tiên sau hơn 14 năm.

 

Ông Head nói với BBC News Tiếng Việt,  "Các phần lãnh thổ đang tranh chấp chỉ là những phần đất rất nhỏ, được đánh giá là không có giá trị chiến lược rõ rệt, thậm chí nhiều nơi còn xa xôi, hẻo lánh. Dẫu vậy, các nhóm dân tộc chủ nghĩa lại thường xuyên đưa vấn đề này ra để khuấy động dư luận.”

 

"Không ai tin rằng xung đột quy mô lớn sẽ xảy ra, nhưng rủi ro về những cuộc đụng độ vũ trang nhỏ lẻ ngày càng gia tăng, nhất là khi binh sĩ hai bên đóng quân quá gần nhau tại những khu vực tranh chấp, không nắm rõ chỉ đạo từ trung ương và không ai muốn bị coi là mềm yếu. Vì thế, vào những thời điểm nhạy cảm như hiện nay, việc xảy ra va chạm vũ trang trở nên dễ dàng hơn nhiều so với lúc bình thường."

 

 

Ông Thaksin, cựu thủ tướng quyền lực của Thái Lan, và con gái - đương kim thủ tướng Thái Lan của Đảng Pheu Thai. Ảnh: Getty Images

 

Giáo sư Dulyapak Preecharush, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Á châu, Đại học Thammasat (Thái Lan), cho rằng năng lực lãnh đạo của chánh phủ Thái Lan đang bị nghi ngờ.

 

Nhà báo kỳ cựu Supalak Ganjanakhundee nói với BBC News Tiếng Thái rằng vụ đụng độ ngày 28/5 cho thấy chánh phủ Thái Lan hiện tại đang gặp vấn đề khá nghiêm trọng về khoảng cách quyền lực trong việc chỉ đạo quân đội và không đưa ra được thông tin nhất quán cho công chúng.

 

Trước khi vụ đấu súng, Thai PBS đưa tin Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Phumtham Wechayachai đã ra lệnh rút quân khỏi khu vực đền Ta Muen Thom sau cuộc họp của Ủy ban biên giới hỗn họp hồi đầu tháng Năm. Tuy nhiên, Tư lệnh Quân khu 2 Boonsin Padklang lại khẳng định "quân đội vẫn đóng chốt như bình thường" và Campuchia cũng bác bỏ việc đã đạt thỏa thuận rút quân.

 

Ông Supalak chỉ ra rằng việc không nhất quán trong thông tin cho thấy Đảng Pheu Thai của Thủ tướng Paetongtarn hiện rất yếu thế trong việc kiểm soát các chỉ huy quân đội và không thể cung cấp thông tin rõ ràng cho người dân.

 

Chuyên gia Supalak nhấn mạnh rằng các quyết định quân sự nên đến từ chánh phủ trung ương, không phải tư lệnh tại hiện trường. Việc mối quan hệ giữa quân đội và chánh phủ Thái Lan không rõ ràng đang khiến Thái Lan bị lép vế trước Campuchia, vì ở phía Campuchia, Thủ tướng Hun Manet kiểm soát quân đội chặt chẽ hơn. Dù đang có chuyến thăm Nhật Bản thời điểm xảy ra nổ súng, Thủ tướng-Đại tướng Hun Manet đã nhanh chóng tuyên bố rằng mọi quyết định về quân sự, bao gồm việc điều quân và vũ khí hạng nặng tới biên giới, đều xuất phát từ ông.

 

 

Các diễn biến chính

 

Thái Lan và Campuchia có đường biên giới trên bộ chung dài khoảng 800km, trong đó có nhiều khu vực hai bên có tuyên bố chủ quyền chồng lấn và chưa được cắm mốc.

 

Vào năm 2008, căng thẳng đã dâng lên xung quanh khu vực đền Preah Vihear giữa tỉnh Sisaket (Thái Lan) và tỉnh Preah Vihear (Campuchia). Xung đột đã nổ ra và kéo dài tới năm 2011, với mỗi bên thiệt mạng khoảng 20 người, phần lớn là binh sĩ, bên cạnh đó còn có một số thường dân. Hàng chục ngàn người dân đã phải sơ tán.

 

Các diễn biến mới đây:

 

Tháng 2/2025

• 13/2: Binh sĩ và người dân Campuchia biểu tình tại khu vực đền Ta Muean Thom, hát quốc ca, tuyên bố chủ quyền.
• 28/2: Tại Chong An Ma (tỉnh Ubon Ratchathani, Thái Lan), binh sĩ Campuchia bị Thái Lan cáo buộc phóng hỏa một cái chòi của Thái Lan, xâm nhập sâu 150m vào lãnh thổ Thái Lan và đào công sự.

 

Tháng 5/2025

• 28/5: Xảy ra đấu súng tại Chong Bok, một binh sĩ Campuchia thiệt mạng.
• 29/5: Thủ tướng Hun Manet tuyên bố Campuchia không mong muốn xung đột với Thái Lan, nhưng sẽ dùng vũ lực nếu chủ quyền bị xâm phạm. Campuchia tăng quân và vũ khí hạng nặng ở khu vực biên giới. Tổng Tư lệnh Lục quân hai nước gặp gỡ, hội đàm và thống nhất rút quân khỏi nơi đụng độ.

 

Tháng 6/2025

• 1/6: Campuchia muốn đưa vấn đề tranh chấp biên giới ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ). Thái Lan không đồng ý, khẳng định vẫn ưu tiên cơ chế đàm phán song phương và Ủy ban Biên giới chung (JBC) để giải quyết tranh chấp. Thái Lan đặt quân đội vùng biên giới vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu.
• 2/6: Quốc hội Campuchia thông qua đề xuất của Chủ tịch Thượng viện Hun Sen đưa bốn khu vực tranh chấp ra ICJ. Biên phòng Campuchia bắn hạ một thiết bị bay không người lái ở tỉnh Preah Vihear, gần biên giới Thái Lan.
• 4/6: Thủ tướng Hun Manet tuyên bố sẽ nộp đơn lên ICJ dù Thái Lan có đồng ý hay không. Chánh phủ Thái Lan tái khẳng định sẽ giải quyết tranh chấp bằng đối thoại song phương.
• 5/6: Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Phumtham Wechayachai sang Phnom Penh đàm phán với người đồng cấp Campuchia. Thái Lan kêu gọi Campuchia giảm leo thang và quay lại cơ chế song phương JBC.
• 6–7/6: Thái Lan tuyên bố sẵn sàng khai triển một "chiến dịch cấp cao". Hai bên tăng cường lực lượng tại biên giới. Tại Bangkok, hàng trăm người biểu tình trước Đại sứ quán Campuchia. Thái Lan đóng cửa một số cửa khẩu và giới hạn giờ hoạt động tại các cửa khẩu chính. Bộ trưởng Phumtham triệu tập cuộc họp khẩn Hội đồng An ninh Quốc gia (NSC).
• 8/6: Thái Lan và Campuchia đạt thỏa thuận rút quân về vị trí ban đầu.
• 11/6: Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đến thăm khu vực tranh chấp biên giới với Campuchia và chủ trì cuộc họp an ninh. Ông Hun Sen kêu gọi góp tiền cho quân đội để "kháng chiến chống sự xâm lược của Thái Lan".
• 14/6: Dự kiến họp Ủy ban Biên giới chung Thái Lan – Campuchia (JBC).

 

 

 

(Theo BBC)