Ông Trump phát biểu tại Israel vào ngày 14/10. Ảnh: Getty Images

 

 

Tác giả, Tom Bateman

Vai trò, Phóng viên đưa tin về Bộ Ngoại giao tháp tùng trên chuyên cơ Air Force One

 

 

Chuyến công du Trung Đông kéo dài một ngày của Tổng thống Mỹ Donald Trump diễn ra đúng thời điểm thỏa thuận Gaza được ký kết.

 

Thỏa thuận này được coi là bước ngoặt quan trọng nhất của hai năm chiến tranh thảm khốc.

 

Với phong cách thường thấy, ông Trump mô tả sự kiện - một bước ngoặt lớn - bằng những gam màu nguyên bản có tính sống động.

 

Trên chuyến bay trở về vào rạng sáng 14/10, ông nói đây là "một ngày mang tính lịch sử, mà đó là nói nhẹ".

 

Trước đó, ông còn tuyên bố rằng dưới sự dẫn dắt của mình, "nền hòa bình vĩnh cửu" đã xuất hiện tại khu vực vốn chìm trong bạo lực lâu nay.

 

Là thành viên của đoàn phóng viên Tòa Bạch Ốc, chúng tôi đã có mặt trên chuyên cơ Air Force One. Và đó là cách tôi trực tiếp chứng kiến cơn bão ngoại giao của Mỹ.

 

Khi đang hướng về Tel Aviv, phi cơ của tổng thống bất ngờ đổi hướng, hạ độ cao để bay dọc bờ biển. Từ cửa sổ, chúng tôi nhìn thấy biểu tượng khổng lồ dựng trên cát, dòng chữ "Cảm ơn ông", kèm theo quốc kỳ Israel và đường viền khuôn mặt của ông Trump nhìn nghiêng.

 

Ảnh: Reuters

 

 

Động thái đó đã mở đầu cho một chuyến đi mang tính "ăn mừng chiến thắng" hơn là một nỗ lực đặt nền móng cho "giai đoạn hai" của tiến trình đàm phán và bảo đảm một tương lai lâu dài hơn cho Gaza.

 

Thỏa thuận đạt được ở Doha vào tuần trước đã chịu sức ép lớn từ ông Trump.

 

Đây được xem là một trong những khoảnh khắc có ý nghĩa sâu sắc nhất đối với hàng triệu người trong hai năm qua: các hoạt động tác chiến lớn ở Gaza chấm dứt, những con tin còn sống bị Hamas giam giữ được trả tự do để đổi lấy các tù nhân Palestine từ tay Israel, và người dân Gaza bắt đầu quay trở lại đống đổ nát ở miền bắc trong bối cảnh quân đội Israel rút đi một phần.

 

Nhưng tôi nhận ra rằng hành trình của ông Trump thực ra chỉ là một điểm dừng, không phải đích đến - một lệnh ngừng bắn mong manh trong cuộc xung đột đã kéo dài cả thế kỷ và vẫn chưa có dấu hiệu thực sự nào cho thấy sẽ được giải quyết.

 

Câu hỏi cấp bách nhất bao trùm lên chuyến đi là liệu thỏa thuận ông Trump đưa ra có thể đứng vững hay không - và liệu các vòng đàm phán sâu hơn, khó khăn hơn có thể được tiếp nối trên nền tảng đó.

 

Trong suốt chuyến bay, ông Trump ra khoang sau nói chuyện với chúng tôi. Đứng ở cửa khi các phóng viên chen chúc xung quanh, ông rõ ràng muốn khắc sâu cảm giác về thành tựu đạt được, liên tục nhắc đến vai trò của mình trong việc thương lượng thỏa thuận nói trên.

 

"[Người dân ở] mọi quốc gia đều đang nhảy múa trên đường phố," ông nói đi nói lại nhiều lần.

 

Tôi hỏi liệu lệnh ngừng bắn có giữ được không.

 

Ông tỏ ra tự tin rằng điều đó sẽ xảy ra, nói rằng "có rất nhiều lý do cho việc nó sẽ được duy trì".

 

Nhưng ông lại lướt qua những câu hỏi lớn hơn về bước tiếp theo - đặc biệt là cách bảo đảm an ninh và quản trị Gaza.

 

Tôi hỏi ông về lực lượng đa quốc gia - hay Lực lượng Ổn định Quốc tế (ISF) - được nêu trong kế hoạch 20 điểm của ông, nhưng đến nay các bên vẫn chưa thống nhất về sự tồn tại của nó.

 

"Đó sẽ là một lực lượng hùng mạnh," ông nói, thêm rằng lực lượng này "hiếm khi" được xử dụng vì "mọi người sẽ biết điều, ai cũng biết vị trí của mình."

 

Tại đường băng ở Tel Aviv, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đón ông Trump bằng thảm đỏ và đội quân nhạc.

 

Chúng tôi sau đó lên xe hộ tống tiến về Jerusalem, chạy dọc theo tuyến cao tốc số 1 đã được phong tỏa hoàn toàn cho đoàn xe tổng thống.

 

Cùng ngày, hàng ngàn người đã theo dõi qua màn hình khổng lồ ở quảng trường công cộng tại Tel Aviv – "Quảng trường Con tin" theo cách gọi hiện tại.

 

Họ rơi nước mắt vì vui mừng và nhẹ nhõm khi các con tin được Hamas trả tự do tại Gaza.

 

Cảnh tượng ông Trump đặt chân xuống lãnh thổ Israel chính là nửa còn lại của màn hình chia đôi ấy – hình ảnh được truyền đi khắp thế giới về Tổng thống Mỹ trong khoảnh khắc mang tính biểu tượng.

 

 

Đám đông ở Tel Aviv theo dõi các hình ảnh song song về cảnh các con tin được trả tự do và chuyến thăm của ông Trump tới Israel. Ảnh: Getty Images

 

 

 

Bên trong phòng họp Quốc hội Israel, không khí náo nhiệt hơn hẳn ngoài đường.

 

Trên những chiếc mũ bóng chày màu đỏ được nhân viên phát ra - và được một số người trong khán phòng đội lên - nổi bật dòng chữ: "Tổng thống của hòa bình."

 

Từ hàng ghế khán giả phía sau tôi, có người hô vang: "Cảm ơn ông Trump." Các nghị sĩ thì đập bàn ầm ĩ. Ông Trump ca ngợi "bình minh lịch sử của một Trung Đông mới."

 

Ông cũng muốn khẳng định dứt khoát rằng chiến tranh đã kết thúc - và dường như ông tin rằng nó sẽ vẫn như vậy: Israel, ông nói, với sự hỗ trợ của Mỹ, "đã giành được tất cả những gì có thể bằng sức mạnh võ trang."

 

Bài phát biểu của ông sau đó đổi chủ đề sang việc công kích những đối thủ chánh trị ở Mỹ.

 

Ông cũng dành lời khen cho một nhà tài trợ lớn trong chiến dịch tranh cử của mình, người đang ngồi trên khán đài.

 

Và thậm chí, ông còn kêu gọi Tổng thống Israel Isaac Herzog ngồi bên cạnh hãy ân xá cho ông Netanyahu, người hiện đang bị xét xử vì cáo buộc tham nhũng – điều ông Netanyahu phủ nhận.

 

"Xì gà và sâm-panh - ai mà thèm quan tâm chứ?" ông Trump thốt lên, ám chỉ những cáo buộc nói rằng ông Netanyahu đã nhận những món quà đắt tiền.

 

Các nhân viên báo chí Tòa Bạch Ốc – những người phụ trách "kiểm soát" nhóm phóng viên đi cùng – đưa chúng tôi trở lại xe chở giới truyền thông để trở lại phi trường Ben Gurion chỉ sau chưa tới bảy tiếng có mặt tại Israel.

 

Chúng tôi lên chuyến bay ngắn đến Sharm el-Sheikh, Ai Cập - địa điểm diễn ra các cuộc đàm phán hòa giải giữa Israel và Hamas - sự kiện dẫn tới bước đột phá vào tuần trước.

 

Khi phi cơ hạ độ cao, hai chiếc F-16 của Ai Cập bay hộ tống, một màn trình diễn hoàn hảo dành cho vị tổng thống vốn yêu thích sức mạnh quân sự.

 

Ông Trump muốn ăn mừng một cách trọn vẹn.

 

Tuy nhiên, những hiểm nguy trong khu vực vẫn còn nhiều, và rủi ro thì rõ ràng – ông Trump đã tuyên bố đạt được thỏa thuận cuối cùng trước khi thực sự hoàn tất nó.

 

Điều đó thể hiện ngay trên tấm biển khổng lồ, toàn chữ in hoa, dựng phía trên bục phát biểu của tổng thống ở Sharm el-Sheikh:

 

"HÒA BÌNH Ở TRUNG ĐÔNG."

 

Tại đây, tôi chứng kiến cảnh tượng hiếm thấy: các nhà lãnh đạo quốc gia lần lượt bước vào phòng, đứng sau lưng ông Trump khi ông đọc diễn văn ca ngợi hòa bình. Họ đứng thành hàng trước quốc kỳ của mình, lắng nghe khi ông Trump lần lượt nêu tên từng quốc gia.

 

Tổng thống Mỹ được Tổng thống Ai Cập Abdel Fatah el-Sisi, chủ nhà của hội nghị, mời lên bục phát biểu. Ông Sisi nhấn mạnh rằng mục tiêu cuối cùng vẫn là giải pháp hai nhà nước giữa Israel và Palestine.

 

Hiện tại, ông Trump đã thay đổi rõ rệt lập trường của mình so với đầu năm. Ông ngày càng tỏ ra bực bội với giới lãnh đạo Israel và dần xích lại gần hơn với các đồng minh vùng Vịnh.

 

Sự thay đổi đó diễn ra trong bối cảnh Âu châu tìm cách cô lập Israel do họ leo thang chiến dịch ở Gaza, đồng thời vận động Ả Rập Saudi ủng hộ tầm nhìn của họ.

 

Ông Trump vì vậy đã bị cuốn hút bởi các đồng minh vùng Vịnh – những người mà ông thường nhắc đến với sự ngưỡng mộ về sự giàu có và "sức mạnh" – và thay đổi lập trường.

 

Tại Sharm el-Sheikh, ông Trump chủ trì lễ ký kết thỏa thuận, tuyên bố rằng phải mất "3.000 năm mới đến được ngày hôm nay."

 

Nhưng, sẽ còn cần mất nhiều năm nữa và sẽ cần nhiều hơn là một người để đưa mọi chuyện tới vạch đích ấy.

 

 

(Dan Viet phụ đính)