​Đền thờ Hồi giáo ở thành phố Montreuil, ngoại ô Paris, Pháp, 1 trong những nơi bị đặt đầu heo sáng hôm 09/09/2025. © Bertrand Guay / AFP

Nước Pháp trải qua một tuần đầy biến động : Thủ tướng François Bayrou từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm, chánh phủ bị giải tán. Nguyên bộ trưởng Quân Lực Sébastien Lecornu nhậm chức thủ tướng vào ngày diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Phong tỏa tất cả » với gần 200.000 người biểu tình ; « Vụ đầu heo » ở nhiều đền thờ Hồi giáo gây chấn động công luận Pháp, bị nghi là có sự can dự của nước ngoài để gây bất ổn cho nước Pháp.  

Tạp chí Thế giới Đó đây tuần này dành phần lớn thời lượng cho thời sự Pháp. Ngoài ra là các đề tài « Vụ không phận bị xâm phạm khiến người dân Ba Lan hiểu hơn về những gì láng giềng Ukraine đã phải trải qua suốt 3 năm qua » ; « Israel oanh kích Qatar là sự thử thách liên minh Netanyahu - Trump »

Phong trào phản kháng xã hội : Chỉ dấu cho một nhiệm kỳ không êm ả của tân thủ tướng Lecornu ?

Tuần này chánh trường Pháp được đánh đấu bằng sự kiện thủ tướng François Bayrou hôm 09/09 đệ đơn từ chức do không được Quốc Hội tín nhiệm. Cùng ngày, tổng thống Pháp chỉ định ông Sébastien Lecornu, nguyên bộ trưởng Quân Lực, làm thủ tướng.

Ông Sébastien Le Cornu, 39 tuổi, là thành viên trong nội các Pháp liên tục từ đầu nhiệm kỳ 2 của tổng thống Macron. Tân thủ tướng được yêu cầu đề nghị thành phần tân chánh phủ. Được xem là một « chiến binh bí mật » của tổng thống Macron, ông Lecornu là vị thủ tướng thứ 3 của nước Pháp được bổ nhiệm kể từ khi Quốc Hội bị giải tán hồi tháng 06/2024.

Hiện giờ, thủ tướng đang tiến hành tham vấn các đảng phái để có thể thông qua ngân sách quốc gia, một nhiệm vụ đầy khó khăn. Thách thức của ông Lecornu cũng là làm sao để có thể tại vị lâu dài trong những tháng tới, chứ không sớm bị Quốc Hội bất tín nhiệm để rồi lại phải nhanh chóng từ chức và giải tán chánh phủ như hai người tiền nhiệm Michel Barnier và François Bayrou.

Như một chỉ dấu báo hiệu một nhiệm kỳ đầy khó khăn, tân thủ tướng Lecornu nhậm chức ở điện Matignon đúng ngày tại Pháp diễn ra phong trào phản kháng xã hội « Bloquons tout » - « Phong tỏa tất cả », với gần 200.000 người biểu tình trên toàn quốc.

Đề phòng nguy cơ nổ ra bạo động, bộ Nội Vụ Pháp huy động khoảng 80.000 hiến binh và cảnh sát (riêng Paris là 60.000). Chỉ thị của bộ trưởng Retailleau là « không dung thứ bạo lực, hành vi đập phá, phong tỏa hay chiếm đóng cơ sở hạ tầng thiết yếu của quốc gia ». 

Trong cuộc họp báo giữa ngày 10/09, bộ trưởng Retailleau giải thích thêm : « Mỗi khi có các tuyến đường vành đai, khi có những tuyến đường bị chặn, chúng tôi đều giải tỏa, lực lượng an ninh nội địa của chúng tôi được giao nhiệm vụ can thiệp. Cần phải nhanh chóng, cần phải linh hoạt. Chúng tôi đã huy động rất nhiều cảnh sát, hiến binh, lính cứu hỏa cùng với các phương tiện như trực thăng, xe bọc thép Centaure (xe bọc thép thế hệ mới nhất của Vệ Binh Quốc Gia), vòi phun nước … Và chúng tôi cũng đã xử dụng drone để bảo đảm rằng lực lượng an ninh trật tự đương nhiên là vẫn tuân thủ luật pháp ».

Bên cạnh một số vụ đụng độ giữa cảnh sát và người biểu tình (với hơn 330 người bị câu lưu), đa phần các cuộc tuần hành diễn ra ôn hòa, không khiến nước Pháp bị « tê liệt », theo ghi nhận của bộ trưởng Nội Vụ.

Sau « Phong tỏa tất cả » đến phong trào biểu tình « Ngày 18 »

« Bloquons tout » là một phong trào phản kháng xã hội được khởi xướng trên mạng xã hội cách nay vài tháng, cho thấy sự bất bình trong dân chúng với các chính sách của chánh quyền Macron.

Hầu như các nghiệp đoàn đều không tham gia phong trào phản kháng xã hội lần này. Thay vào đó, họ phát động phong trào biểu tình, đình công liên ngành vào ngày thứ Năm tuần tới, 18/09. Ngày này được chọn từ trước khi chánh phủ Bayrou bị giải tán, nhằm phản đối dự thảo ngân sách mà thủ tướng Bayrou trình bày hồi tháng 07/2025. Giờ đây, phong trào « Ngày 18 » là cách để cảnh báo tân thủ tướng Lecornu, theo giải thích trên đài RFI ngày 10/09 của ông Cyril Chabanier, chủ tịch nghiệp đoàn CFTC :

« Tôi không biết liệu đây có phải là một phong trào biểu tình dài hơi hay không. Dẫu sao đi chăng nữa, đối với chúng tôi, ngày 18/09 cũng là hành động mạnh mẽ đầu tiên. Sau đó, phong trào ngày 18/09 có tiếp tục hay không, điều này sẽ còn phải chờ xem thủ tướng và nội các mới có động thái hồi đáp ra sao. Nếu có những vấn đề được đưa ra bàn luận, nếu một số đề nghị của chúng tôi được chấp nhận, nếu chúng tôi có thể thảo luận, và nếu họ có thể sửa đổi đáng kể ngân sách đang được chuẩn bị, thì lúc đó chẳng có lý do gì để phong trào của chúng tôi cứ kéo dài mãi.

Và chúng tôi sẽ thường xuyên tổng kết, đánh giá tình hình để biết khi nào chúng tôi nên tham gia vào các cuộc thảo luận hoặc đàm phán và khi nào chúng tôi thực sự cần phải phản kháng, phải xuống đường để bày tỏ nỗi tức giận và sự bất đồng của chúng tôi nếu tình hình không có gì thay đổi ».

« Vụ đầu heo » ở đền thờ Hồi Giáo gây chấn động Pháp : Can thiệp nước ngoài ? 

Ngày 09/09, đúng hôm thủ tướng François Bayrou đệ đơn từ chức, tổng thống Macron chỉ định thủ tướng mới, thì tại Pháp ngay từ sáng sớm cũng đã xảy ra một vụ việc khác gây chấn động cộng đồng chính người Hồi giáo trong nước và gây ra những phản ứng bất bình trong chánh giới, từ tả sang hữu, buộc chánh quyền Macron ngay lập tức vào cuộc.

Vào khoảng 6 giờ sáng, 9 đầu heo đã được phát hiện trước nhiều đền thờ Hồi giáo tại Paris và vùng phụ cận. Đây bị xem là hành vi « hèn hạ » « báng bổ » đạo Hồi, « khiêu khích », « gây thù hận », « chủ ý gây rối loạn » … bởi vì lợn/heo vốn dĩ là con vật bị xem là uế tạp trong Hồi giáo, mà đầu heo lần này lại bị đặt trước đền thờ, chốn linh thiêng tôn giáo. Chính vì thế « vụ 9 đầu heo » đã gây phẫn nộ trong công luận Pháp, vốn là nước có đông tín đồ Hồi giáo nhất Âu châu.

Đơn vị hình sự của Cảnh sát Paris đã ngay lập tức mở điều tra về hành vi kích động hận thù, với tình tiết tăng nặng là phân biệt chủng tộc hoặc tôn giáo.

Trên đài RFI ngày 09/09, Bassirou Camara, chủ tịch của Addam, Hiệp hội chống phân biệt đối xử và các hành vi bài Hồi giáo, bày tỏ :

« Trước hết, cảm giác là chúng tôi vô cùng bàng hoàng khi phải chứng kiến hành vi kiểu như thế này lại xảy ra trên lãnh thổ Pháp.

Tuy nhiên, chúng tôi không ngạc nhiên khi thấy sự gia tăng của những phát ngôn kích động thù hận, sự gia tăng thái độ phân biệt và kỳ thị đối với Hồi giáo và người theo đạo Hồi. Chúng tôi đã nhận thấy mức độ nghiêm trọng của các vụ việc ngày càng tăng. Tất nhiên là số các vụ việc được ghi nhận cũng tăng lên. Hiện nay, không chỉ có những tờ rơi hay thư từ, mà còn có cả những hành vi bạo lực nhắm vào thân thể người theo đạo Hồi.

Quý vị có thể dễ dàng hình dung được cảm giác của các tín đồ Hồi giáo khi họ đến các nơi thờ phụng vào khoảng 6 giờ sáng và thấy các bức tường dính đầy máu và một cái đầu heo

 được treo ở phía trên cao, khiến họ không thể vào nơi thờ cúng một cách trang nghiêm và thanh thản.

Rất may mắn là nhà chức trách đã phản ứng rất nhanh chóng. Chúng tôi hoan nghênh phản ứng của bộ trưởng Nội Vụ và cảnh sát trưởng Paris, bởi vì 4 trong số các đền thờ Hồi giáo này là nằm ở Paris. Việc thống kê vẫn đang tiếp tục. Tại thời điểm này, khi tôi đang nói với quý vị, thì đã có 9 đền thờ Hồi giáo bị phá hoại và tấn công ».

Theo tiết lộ ban đầu của Viện Công tố, được AFP trích dẫn, một nông dân vùng Normandie cho các điều tra viên biết rằng có 2 người nước ngoài đã đến mua khoảng 10 đầu heo. Hai người này dùng một chiếc xe mang biển số dường như là của Serbia. Các video giám sát an ninh cũng cho thấy chiếc xe này đã đến Paris trong đêm 08/09 rạng sáng 09/09, với các hình ảnh hai người đàn ông này đặt những cái đầu heo trước một số đền thờ Hồi giáo.

Cũng theo Viện Công tố, có thể 2 nghi phạm này đã xử dụng một đường đây điện thoại của Croatia (Khắc La Địa) và sau đó đã vượt biên giới từ Pháp sang Bỉ ngay trong buổi sáng thứ Ba sau khi đặt đầu heo tại các đền thờ.

Cảnh sát trưởng Paris, Laurent Nunez, nhắc đến khả năng « có sự can thiệp của nước ngoài », bởi vì vụ này có các điểm tương đồng với một số vụ can dự của nước ngoài trước đây nhắm vào Pháp. Ví dụ, ông Nunez đề cập đến vụ ngôi sao David màu xanh da trời, biểu tượng của người Do Thái, được sơn lên một số tòa nhà ở Paris và vùng phụ cận vào mùa thu năm 2023 để « điểm mặt chỉ tên » người Do Thái, trong bối cảnh chiến tranh Gaza, một động thái bị xem là gây thêm hận thù nhắm vào người Do Thái. 2 thủ phạm là công dân Moldova đã bị bắt giữ.

Ngoài ra là vụ vẽ biểu tượng Mains Rouges (Bàn tay Đỏ) hồi tháng 05/2024 tại khu tưởng niệm các nạn nhân trong vụ diệt chủng người Do Thái do Đức Quốc Xã tiến hành - La Shoah, ở Paris. Bốn công dân Bulgari sẽ bị xét xử vào mùa thu tại Paris trong vụ « Bàn tay Đỏ », một vụ án « có thể liên quan đến hành động gây bất ổn ở Pháp do các cơ quan tình báo Nga dàn dựng », theo thông báo của Viện công tố hồi cuối tháng 07/2025.

Không phận bị xâm phạm : Người Ba Lan hiểu hơn những gì Ukraine trải qua

Vẫn về Âu châu, tuần này chủ đề được bình luận nhiều là vụ hàng loạt drone Nga xâm phạm không phận Ba Lan và bị quân đội Ba Lan phối hợp với các lực lượng của NATO bắn hạ. Ba Lan và các đồng minh xem đây là hành vi khiêu khích, đe dọa của Nga. Cáo buộc này đã bị Nga bác bỏ. Hiện chưa thể khẳng định đây có phải chủ ý của Nga hay không hay chỉ là một sự cố. Dẫu sao đi chăng nữa, theo Etienne De Poncins, đại sứ Pháp tại Ba Lan, người dân nước này đang rất lo lắng :  

« Phản ứng của họ là đầy nỗi lo ngại. Đây là lần đầu tiên có một cuộc xâm nhập quy mô lớn đến như vậy với khoảng 20 drone. Hơn nữa, một số drone, dù là bị bắn hạ hay không, thì cũng đã rớt xuống vị trí rất sâu trong lãnh thổ Ba Lan.

Chính vì lẽ đó, mọi người vừa kinh ngạc, vừa bắt đầu hiểu được những gì người dân Ukraine đã phải trải qua suốt 3 năm vừa rồi, qua việc chánh phủ khi phát hiện không phận bị xâm nhập thì đã kêu gọi người dân, đặc biệt là ở các vùng miền đông, ở yên trong nhà, với các thông điệp báo động trên các mạng xã hội và hệ thống tin nhắn qua điện thoại. Tất cả những điều này đã làm dấy lên một nỗi lo lắng rất lớn.

Ngoài ra, dĩ nhiên là còn phải nói tới việc nhà chức trách Ba Lan kêu gọi tình đoàn kết, tương thân tương ái của các đồng minh NATO và Liên Hiệp Âu Châu, và tất nhiên là NATO và Liên Âu đã có những phản ứng tích cực.

(…) Thật khó để nói là xung đột Ukraine có nguy cơ vượt ra ngoài biên giới hay không, nhưng mà đúng là Ba Lan từ vài tháng nay, thậm chí là từ vài năm gần đây, ngày càng lo lắng trước thái độ hung hăng, hiếu chiến của Nga.

Mọi người ở đây đều cho rằng Ukraine chỉ là bước đầu tiên trong kế hoạch của Vladimir Putin, và nếu chúng ta không hỗ trợ Ukraine đủ mạnh, thì bước tiếp theo có thể sẽ đến lượt các nước vùng Baltic hoặc Ba Lan. Có thể nói là những gì đã xảy ra cho thấy phân tích của Ba Lan là đúng, và đó là lý do tại sao từ vài năm trở lại đây họ đã tái trang bị quân sự rất mạnh mẽ. Chắc hẳn quý vị cũng biết rằng Ba Lan đã đạt mức gần 5% GDP dành cho quốc phòng và vẫn tiếp tục đi theo con đường tái võ trang này ».

Theo AFP, một nguồn tin quân sự Âu châu cho biết « tất cả các drone được xác định là mối đe dọa đều đã bị bắn hạ ». Thế nhưng, về mặt chánh trị, « bài toán » không đơn giản như vậy. Thủ tướng Đức Friedrich Merz thừa nhận : « Hệ thống phòng không của Âu châu và NATO đã hoạt động, nhưng chưa hiệu quả như mong đợi để có thể ngăn chặn sự xâm nhập của một số lượng lớn drone như vậy ». Igor Delanoë, phó giám đốc Đài quan sát Pháp - Nga, cho biết là tại Moscow, trong các bình luận công khai, người ta chú ý đến chi tiết drone thì rẻ nhưng những vụ đánh chặn này thì lại rất tốn kém.

Israel oanh kích Qatar : Vụ thử thách liên minh Netanyahu - Trump

Nhìn sang Trung Đông, tình hình thêm nóng sau vụ Israel hôm 09/09 oanh kích một tòa nhà tại ở Qatar, với lý do nhắm vào các lãnh đạo cấp cao của tổ chức Palestine Hamas tại Doha. Lên án thủ tướng Israel « giết chết mọi hy vọng » giải thoát con tin ở Gaza, thủ tướng Qatar Al Thani hôm 10/09 đòi ông Netanyahu phải bị đưa ra tòa xét xử.

Vụ tấn công của Israel dĩ nhiên bị quốc tế lên án. Thế nhưng, thủ tướng Israel đòi Qatar nói riêng và các nước khác nói chung hoặc phải trục xuất, hoặc phải xét xử « những kẻ khủng bố », nếu không thì chính Tel Aviv sẽ « ra tay ».

Theo AFP, tổng thống Mỹ Donald cũng rơi vào thế khó, Mỹ bị Hamas chỉ trích là « đồng lõa » với Israel, cho dù Washington và cả Tel Aviv đều khẳng định đây là hành động của Israel, Donald Trump không được Israel thông báo kế hoạch trước khi hành động.

Qatar là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ trong Vùng Vịnh. Hoa Kỳ cũng chấp thuận để Qatar cho đại diện nhánh chánh trị của tổ chức Hamas đặt văn phong tại Doha từ năm 2012. Chính vì thế, vụ tấn công của Israel vào nơi trú ẩn của Hamas trên lãnh thổ Qatar bị xem là « thử thách », « làm suy yếu » quan hệ giữa hai đồng minh Netanyahu - Trump.

Vụ tấn công cũng đặt ra câu hỏi là liệu các nước vùng Vịnh, trước đây vẫn được xem là tránh được các cuộc tấn công của Israel, nay liệu có còn an toàn ? Đối với Bertrand Besancenot, cựu đại sứ Pháp tại Qatar, điều này tùy thuộc trước hết vào Donald Trump : « Chúng ta đều biết là Israel phụ thuộc vô cùng nhiều vào Mỹ cả về tài chánh và việc trang bị võ khí. Vấn đề chủ yếu là liệu tổng thống Mỹ Donald Trump có còn muốn tôn trọng các cam kết của chính mình nữa hay không. Bởi vì thường thì ông vẫn ủng hộ việc Ả Rập Saudi công nhận Israel để tạo dựng một liên minh giữa các nước Vùng Vịnh và Israel nhằm chống lại Iran.

Để đạt được điều đó, ông Trump biết rất rõ là Ả Rập Saudi và các nước Vùng Vịnh khác, cũng như toàn bộ thế giới Ả Rập, yêu cầu phải bảo đảm có được một quy trình mang tính ràng buộc để thành lập một Nhà nước Palestine. Như vậy là tất cả mọi người đều biết luật chơi.

Thế nhưng, bây giờ liệu tổng thống Mỹ Donald Trump có xử dụng khả năng của mình để làm điều đó hay là rồi đáng tiếc là chúng ta sẽ lại thấy ông ấy hành động như đã từng làm trong các hồ sơ khác ?

Chúng ta đã thấy ông Trump để tổng thống Nga Putin thao túng trong hồ sơ Ukraine, và dường như ông Trump cũng đã để Netanyahu thao túng trong vấn đề Trung Đông. Chúng ta sẽ chờ xem liệu ông ấy có tôn trọng những cam kết mà chính ông ấy đã đưa ra hay không ».

(Theo RFI)