Một cảnh sát ra hiệu cho một nhà báo không được chụp ảnh ở Bắc Kinh, vào ngày 5/3/2021. (Ảnh: Nicolas Asfouri/AFP/Getty Images)

TRUNG QUỐC - Định nghĩa mở rộng về hoạt động gián điệp trong Luật chống gián điệp mới do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) ban hành vào ngày 1/7 làm dấy lên mối lo ngại rộng rãi giữa các nhân viên của các công ty nước ngoài tại Trung Quốc. Một cuộc khảo sát cho thấy hơn một nửa số công ty Nhật Bản ở Trung Quốc lo ngại về hoạt động trong tương lai của họ ở quốc gia này.

Vào tháng 7, tờ Sankei Shimbun của Nhật Bản đã khảo sát 118 công ty Nhật Bản tại Trung Quốc về tác động của luật chống gián điệp mới của ĐCSTQ. Cuộc khảo sát đã nhận được phản hồi từ 88 công ty.

Kết quả cuối cùng được công bố vào ngày 11/8 cho thấy trong số 88 công ty này, 15 công ty “rất lo ngại” và 48 công ty “hơi lo ngại” về luật chống gián điệp. Tổng tỷ lệ người được hỏi lo ngại chiếm 53,4%.

Chỉ có 11 người, tương đương 9,3%, nói rằng họ "không quá lo ngại". Tuy nhiên, một số công ty bày tỏ "không quá lo ngại" vẫn chưa bắt đầu hoạt động ở Trung Quốc, điều này cho thấy rằng họ chưa quen với chế độ này. Mười bốn công ty, tương đương 11,9%, đã chọn "khác", trong khi không công ty nào chọn "không lo ngại chút nào".

Theo khảo sát, 86 trong số 88 công ty đã thực hiện các bước để tuân thủ các quy định chống gián điệp. Nhiều công ty đã cảnh báo nhân viên của họ ở Trung Quốc cũng như những người đi du lịch ở đó về các quy định mới. Theo khảo sát, các công ty Nhật Bản ở Trung Quốc cũng lo ngại về khả năng nhân viên của họ bị giam giữ tùy tiện trong cuộc sống hàng ngày và trong các chuyến công tác.

Luật mới đã mở rộng định nghĩa về hoạt động gián điệp. Trước đây, định nghĩa pháp lý về hoạt động gián điệp tập trung vào việc tiết lộ cái gọi là bí mật nhà nước và thông tin tình báo. hàng hóa liên quan đến an ninh quốc gia, cũng như kích động, xúi giục, ép buộc hoặc mua chuộc nhân viên nhà nước.

Ngoài ra, luật không nêu định nghĩa cụ thể về an ninh quốc gia hay bí mật nhà nước. Do đó, nhiều nhà quản lý công ty Nhật Bản ở Trung Quốc lo ngại rằng ĐCSTQ sẽ sử dụng tội danh gián điệp để tùy tiện giam giữ nhân viên của họ trong tương lai, do mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa hai nước.

Theo luật chống gián điệp ban đầu được thông qua vào năm 2014, tổng cộng 17 công dân Nhật Bản đã bị giam giữ và 9 người trong số họ đã chính thức bị kết án. Mười một người đã được trả tự do sau khi bị giam giữ tùy tiện hoặc mãn hạn tù, và một người đã chết trong tù. Hiện có 5 công dân Nhật Bản bị ĐCSTQ giam giữ hoặc đang thụ án trong tù.

Chính quyền Trung Quốc từ lâu đã tổ chức các vụ xét xử bí mật. Hiện vẫn chưa rõ những công dân Nhật Bản này đã vi phạm luật nào hoặc liệu họ có thực sự tham gia vào hoạt động gián điệp hay không.

'Gián điệp Nhật Bản' mô tả hành vi vi phạm nhân quyền

Ông Eiji Suzuki đã bị chính quyền Trung Quốc bắt giữ và bỏ tù 6 năm với tội danh gián điệp. Vào tháng 2/2023, ông đã tham dự một phiên điều trần tại Quốc hội Nhật Bản do các nhà lập pháp trên khắp các chính trường tổ chức, những người lo ngại về các hành vi vi phạm nhân quyền của Trung Quốc. Ông Suzuki đã chia sẻ trải nghiệm của mình và kêu gọi chấm dứt các hành vi vi phạm nhân quyền của ĐCSTQ.

Vốn dĩ ông Suzuki có mối quan hệ khá tốt đẹp với các quan chức Trung Quốc, thậm chí còn nghiên cứu về chính trị và quan hệ đối ngoại của Trung Quốc. Ông có mối quan hệ thân thiết với ông Trương Hương Sơn (Zhang Xiangshan), cựu Thứ trưởng Ủy ban Đối ngoại Trung ương ĐCSTQ và phó chủ tịch Hiệp hội Hữu nghị Trung Quốc - Nhật Bản.

Vào thời điểm ông Suzuki bị bắt vào năm 2016, ông đã đến thăm Trung Quốc hơn 200 lần và giữ chức chủ tịch Hiệp hội Giao lưu Thanh niên Nhật Bản - Trung Quốc.

Tháng 7/2016, ông Suzuki bất ngờ bị 6 nhân viên an ninh nhà nước Trung Quốc bắt giữ tại sân bay quốc tế Bắc Kinh vì tình nghi hoạt động gián điệp. Ông bị giam giữ tại một địa điểm khép kín, biệt lập và bị thẩm vấn trong 7 tháng.

Ông Suzuki nói rằng căn phòng mà ông bị giam giữ không có đồng hồ, không có bút hay giấy, không có TV, thậm chí không có nhà vệ sinh hay vòi hoa sen. Rèm cửa luôn đóng và ông ngủ trong điều kiện đèn sáng hàng đêm.

Ông kể lại rằng một lần ông đã cầu xin lính canh cho ông nhìn thấy chút ánh nắng và chỉ được phép ngồi bên cửa sổ trong 15 phút. Ông Suzuki sau đó bị kết án 6 năm tù.

Vào tháng 10/2022, ông được trả tự do và trở về Nhật Bản.

Ông Suzuki được cho là đã bị bắt vì hỏi một quan chức ĐCSTQ về Triều Tiên, ngoài những lý do khác.

Khi truyền thông Nam Hàn đưa tin rằng con rể của ông Kim Jong-il, Jang Song-thaek, đã bị hành quyết, ông Suzuki đã hỏi một quan chức Trung Quốc rằng chuyện gì đã xảy ra. Viên chức trả lời rằng ông không biết chuyện gì đã xảy ra. Đây được cho là bằng chứng về việc thu thập thông tin tình báo bất hợp pháp của ông Suzuki.

Ông Suzuki cảm thấy không thể hiểu nổi tại sao mình bị buộc tội vô lý như vậy. Ông cảnh báo rằng những người khác có thể phải đối mặt với cuộc đàn áp tương tự của ĐCSTQ trong tương lai và thúc giục chính phủ Nhật Bản bảo vệ công dân của mình ở Trung Quốc.

Thật không may, một tháng sau tuyên bố công khai của ông Suzuki, cơ quan an ninh nhà nước Trung Quốc đã bắt giữ một Giám đốc điều hành (CEO) người Nhật khác tại Bắc Kinh.

Hồi tháng 3, lực lượng an ninh nhà nước Trung Quốc tiếp tục bắt giữ một CEO của Astellas Pharma Japan trước khi ông này kết thúc nhiệm kỳ và trở về Nhật Bản. Ông là một CEO cấp cao ở độ tuổi 50 và là cựu quan chức của Phòng Thương mại Trung Quốc - Nhật Bản.

Nhiều doanh nhân Nhật Bản tại Trung Quốc nhận ra rằng bất kỳ ai cũng có thể bị bắt vì bất kỳ lý do gì. Theo đài NHK, một cư dân Nhật Bản ở Bắc Kinh cho biết họ rất khó ứng phó với sự bất định xung quanh việc chính xác điều gì cấu thành hành vi vi phạm luật chống gián điệp của Trung Quốc và cách tư vấn nhân viên để đề phòng.

Nhật Bản kêu gọi thận trọng khi đến thăm Trung Quốc

Sau khi luật chống gián điệp mới của Trung Quốc được ban hành, Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã đăng cảnh báo trên trang web của mình rằng bất kỳ hành vi nào được coi là "gây phương hại đến an ninh quốc gia" ở Trung Quốc đều có thể bị điều tra theo luật mới.

Cảnh báo chỉ ra rằng có những nguy cơ bị an ninh nhà nước giam giữ tùy tiện và các cáo buộc và kết án bất công. Nhật Bản khuyến cáo công dân thận trọng khi đến thăm Trung Quốc.

Dựa trên các trường hợp trước đó, Bộ Ngoại giao Nhật Bản đã đưa ra các ví dụ cụ thể về những gì có thể cấu thành tội gián điệp, chẳng hạn như tham gia các hoạt động tôn giáo ở những nơi không được phép, tiến hành các cuộc điều tra thống kê, điều tra học thuật, nghiên cứu địa chất và nghiên cứu khảo cổ mà không được phép.

Cơ quan này cũng cảnh báo thêm rằng ở Trung Quốc, điện thoại, máy tính xách tay và các thiết bị điện tử khác, cũng như phương tiện truyền thông xã hội và email, có thể bị giám sát.

Một công ty tư vấn có trụ sở tại Tokyo cho biết họ đã nhận được vô số câu hỏi từ các công ty có nhân viên người nước ngoài ở Trung Quốc về luật chống gián điệp của chính quyền, bao gồm cả cách cảnh báo nhân viên và khách kinh doanh ở Trung Quốc.

Nhiều công ty đang cân nhắc hoãn các chuyến công tác đến Trung Quốc và hạn chế số lượng nhân viên làm việc tại nước này, nhất là sau vụ bắt giữ CEO của Astellas Pharma hồi tháng 3. Công ty này cũng khuyến nghị khách hàng tuân theo cảnh báo an toàn du lịch mà chính phủ Nhật Bản công bố hồi tháng 6/2023.

Tính đến tháng 7/2022, có 12.706 công ty Nhật Bản làm ăn với Trung Quốc, trong khi 107.715 công dân Nhật Bản sinh sống ở Trung Quốc tính đến tháng 10/2022.

(Theo The Epoch Times)

(ntdvn.net; Lam Giang biên dịch)