(Ảnh minh họa) - Binh sĩ Ukraine tại vùng Donetsk, ngày 24/02/2022, đúng hôm tổng thống Nga Putin điều quân xâm lược Ukraine. AP - Vadim Ghirda

Ngày 09/05/2025, Moscow mời nhiều nguyên thủ các nước bằng hữu tham dự lễ kỷ niệm 80 năm Chiến thắng phát-xít Đức, chấm dứt Thế Chiến II trong bối cảnh Nga tấn công xâm chiếm Ukraine từ hơn ba năm qua. Trên Diễn đàn đăng trên nhật báo Pháp Le Monde ngày 04/05, một tập thể các sử gia Âu châu lên án “Nga bóp méo ký ức Thế Chiến II để biện minh cho các hành động ghê tởm nhất của họ” ở Ukraine.

Tổng thống Nga Vladimir Putin viện cớ “giải trừ phát-xít” nước Ukraine “phát xít” để biện minh cho “chiến dịch đặc biệt” được phát động từ ngày 24/02/2022. Nhóm sử gia lên án chủ nghĩa xét lại lịch sử mà Moscow đang tuyên truyền ở Tây phương, dù là trên mạng xã hội, hay phương tiện truyền thông truyền thống, đặc biệt là trong các cuộc đàm phán với chính quyền tổng thống Mỹ Donald Trump, gây chia rẽ giữa Âu châu và Mỹ.

“Trước những thông tin sai lệch lịch sử nghiêm trọng đến từ Moscow”, tập thể sử gia ký tên vào Diễn đàn chung cho rằng “cần phải nhắc lại một số sự thật không thể chối cãi. Vào năm 1939, nước Đức Quốc xã của Hitler đã bắt đầu chiến tranh bằng cách tấn công Ba Lan. Vào thời điểm đó, Liên Xô là đồng minh của Hitler và cũng đã xâm lược Ba Lan. Tuyên bố chính thức của Nga cho rằng cuộc chiến do Ba Lan gây ra là hoàn toàn sai sự thật”.

Ngay sau khi Thế Chiến II bắt đầu, “Liên Xô cũng tấn công Phần Lan. Năm 1940, họ xâm lược và sáp nhập Litva, Latvia và Estonia. Những cuộc tấn công này hoàn toàn vô lý, không được đồng thuận hoặc hợp pháp, trái ngược với những khẳng định được Vladimir Putin lặp đi lặp lại”. Theo các sử gia Âu châu, “sự thật lịch sử này nằm trong tài liệu lưu trữ của Nga, được mở cho thế giới trong một thời gian ngắn vào thập niên 1990”.

Hiện giờ, “Nga đang phủ nhận quyền tồn tại của Ukraine như một quốc gia có chủ quyền và đổ lỗi cho Ukraine về cuộc xung đột hiện tại”. Do đó, tập thể sử gia Âu châu cho rằng “hơn bao giờ hết, cần phải dựa vào kiến ​​thức lịch sử vững chắc và óc phân tích phê bình nghiêm ngặt”, đồng thời “kêu gọi dân tộc Mỹ vượt qua những chia rẽ chính trị, thường bị khuếch đại bởi những tin giả phá hoại ở cả hai bờ Đại Tây Dương và được Moscow hậu thuẫn”.

Nga kêu gọi đình chiến 3 ngày, Ukraine yêu cầu một tháng

Tổng thống Putin đề xuất đình chiến 3 ngày 8-10/05/2025 để kỷ niệm Ngày Chiến thắng 09/05 tại Moscow với nhiều nguyên thủ các nước bằng hữu, trong đó có Việt Nam, Trung Quốc. Theo Điện Kremlin, đây là cách “trắc nghiệm” xem Kyiv có sẵn sàng cho hòa bình hay không. Trong bài phát biểu tối 03/05, tổng thống Ukraine từ chối đề nghị “có vẻ không nghiêm túc” của đồng nhiệm Nga vì theo ông, “không thể đưa ra kế hoạch thiết lập các bước tiếp theo để chấm dứt chiến tranh trong 2 hoặc 3 ngày”. Ông Volodymyr Zelenskyy nhắc lại yêu cầu ngừng bắn trong 30 ngày.

Quân đội Nga và Ukraine tiếp tục giao tranh trong đêm 03-04/05. Ukraine cho biết bắn hạ 69 drone trên tổng số 165, còn 80 drone khác bị điều hướng, 11 người ở Kyiv bị thương. Phía Nga cũng cho biết bắn hạ 13 drone của Ukraine ở các vùng Rostov, Belgorod và Bryansk.

(Theo RFI)