Trong thông báo ngày 13/10, Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) cho biết 8 nước gồm Mỹ, Úc, Canada, Nhật Bản, Luxembourg, Ý Đại Lợi, Anh Quốc và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã ký Hiệp định Artemis, một thỏa thuận quốc tế về hoạt động thám hiểm Mặt Trăng.
Trong hình ảnh này được lấy từ video do Blue Origin cung cấp, tên lửa New Shepard cất cánh từ bệ phóng ở tiểu bang Texas, để thử nghiệm kỹ thuật hạ cánh trên mặt trăng mới cho NASA có thể giúp đưa các phi hành gia trở lại mặt trăng vào năm 2024. (Blue Origin qua AP)
Hiệp định trên được đặt tên theo chương trình Mặt Trăng Artemis của NASA, là một phần trong những nỗ lực của cơ quan này nhằm điều chỉnh luật vũ trụ quốc tế hiện nay. Văn kiện này nhằm hình thành các tiêu chuẩn đối với hoạt động xây dựng các cơ sở lâu dài trên bề mặt Mặt Trăng thông qua thiết lập “những vùng an toàn” để ngăn chặn xung đột giữa các quốc gia đang hoạt động tại đó và cho phép các công ty tư nhân sở hữu những nguồn tài nguyên trên Mặt Trăng mà họ khám phá được.
Tám nước trên cũng đã ký kết các thỏa thuận song phương tại hội nghị vũ trụ hàng năm hôm 13/10 sau nhiều tháng đàm phán, từng bước hiện thực hóa kế hoạch của Mỹ nhằm đưa các phi hành gia quay trở lại Mặt Trăng vào năm 2024.
Phát biểu với báo giới, Giám đốc NASA, ông Jim Bridenstine nói: “Những gì mà chúng tôi đang cố gắng thực hiện là thiết lập những quy tắc ứng xử mà mọi quốc gia đều có thể đồng thuận… Chúng tôi sẽ hiện thực hóa Hiệp ước Không gian vũ trụ nhằm tạo ra liên minh rộng rãi nhất, bao trùm nhất, có quy mô lớn nhất về du hành vũ trụ trong lịch sử nhân loại”.
Cũng theo ông Bridenstine, Hiệp định Artemis phù hợp với hiệp ước năm 1967, trong đó nêu rõ Mặt Trăng và các thiên thể khác không thuộc phạm vi những yêu sách chủ quyền của các nước.
Một bức vẽ kỹ thuật số mô tả cảnh con người khám phá Mặt trăng. Hình ảnh: NASA
Chính quyền của Tổng thống Donald Trump và chính phủ các nước phóng tàu vũ trụ khác đều coi Mặt Trăng là một tài sản chiến lược. Mặt Trăng còn có giá trị đối với công tác nghiên cứu khoa học lâu dài, vốn có thể cho phép thực hiện những sứ mệnh đến Sao Hỏa trong tương lai. Đây là những hoạt động nằm trong phạm vi điều chỉnh của luật vũ trụ quốc tế, vốn bị phần đông xem là đã lỗi thời.
Theo kế hoạch, NASA sẽ đưa robot lên bề mặt Mặt Trăng trước khi con người có thể đặt chân lên. Dự án ước tính tiêu tốn hàng chục tỷ USD này sẽ xây dựng một "Cổng kết nối", một trạm vũ trụ sẽ bay quanh quỹ đạo Mặt Trăng. Ngoài các chuyên gia NASA, các kế hoạch trên vẫn cần sự phối hợp với các đối tác quốc tế.
