Max Boot / The Washington Post 6/1/2025

Lê Văn Vũ dịch

Một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái đã gây thiệt hại cho phi đội máy bay ném bom của Nga — và làm lộ ra những điểm yếu của căn cứ không quân trên toàn thế giới

Cơ quan tình báo Ukraine, được gọi là SBU, đã lén đưa một số lượng lớn máy bay không người lái vào sâu bên trong nước Nga trong các cabin gỗ được vận chuyển bằng xe tải, sau đó phóng chúng bằng điều khiển từ xa.

Hôm Chủ Nhật vừa qua người Ukraine đã viết lại các quy tắc chiến tranh.

Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng Chiến dịch Spiderweb, như người Ukraine gọi, đã phá hủy hoặc vô hiệu hóa một phần ba số máy bay ném bom mà Nga đã sử dụng để phóng hỏa tiễn hành trình tầm xa vào Ukraine.

Trong số các máy bay của Nga bị bắn trúng, theo báo cáo, có máy bay ném bom Tu-95 và Tu-22 và máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không A-50 , tương tự như AWAC của Hoa Kỳ.

(Hiện vẫn chưa có xác nhận độc lập nào về thiệt hại.)

Cuộc tấn công sân bay chống lại Nga báo hiệu sự lỗi thời của các hệ thống vũ khí từng thống trị: thiết giáp hạm năm 1941, máy bay có người lái ngày nay.

Đàn máy bay không người lái của Ukraine có tổng chi phí chế tạo có thể lên tới hàng chục nghìn đô la  có thể đã gây ra thiệt hại 2 tỷ đô-la cho những chiếc máy bay tinh vi nhất của Nga.

Người Ukraine đã tiết lộ một điểm yếu khiến mọi vị tướng trên thế giới phải mất ngủ.

Nếu người Ukraine có thể lén đưa máy bay không người lái đến gần các căn cứ không quân lớn trong một nhà nước cảnh sát như Nga, thì điều gì có thể ngăn cản người Trung Quốc làm điều tương tự với các căn cứ không quân của Hoa Kỳ?

Hay người Pakistan với các căn cứ không quân của Ấn Độ? Hay người Bắc Hàn với các căn cứ không quân của Nam Hàn?

Vào sáng Chủ Nhật, ngày 7 tháng 12 năm 1941, Hải quân Đế quốc Nhật Bản đã viết lại các quy tắc chiến tranh. Hầu như không ai tưởng tượng rằng người Nhật có thể lẻn qua toàn bộ một đại dương để tấn công một ” pháo đài bất khả xâm phạm “, như các cơ quan chiến lược Hoa Kỳ đã mô tả về Hawaii. Nhưng đó chính xác là những gì họ đã làm. Máy bay Nhật Bản phóng từ sáu tàu sân bay đã phá hủy hoặc làm hư hại 328 máy bay Hoa Kỳ và 19 tàu của Hải quân Hoa Kỳ, bao gồm tám thiết giáp hạm. Cuộc tấn công Trân Châu Cảng báo hiệu sự trỗi dậy của các tàu sân bay như là lực lượng thống trị trong chiến tranh hải quân.

Người Ukraine đã viết lại các quy tắc chiến tranh một lần nữa vào Chủ Nhật. Bộ tư lệnh cấp cao của Nga hẳn đã bị sốc như người Mỹ vào năm 1941 khi người Ukraine thực hiện một cuộc tấn công bất ngờ vào năm căn cứ không quân của Nga nằm xa tiền tuyến — hai trong số đó cách xa hàng nghìn dặm ở Viễn Bắc và Siberia của Nga. Cơ quan tình báo Ukraine, được gọi là SBU, đã lén đưa một số lượng lớn máy bay không người lái vào sâu bên trong nước Nga trong các cabin gỗ được vận chuyển bằng xe tải, sau đó phóng chúng bằng điều khiển từ xa.

Tổng thống Volodymyr Zelensky tuyên bố rằng Chiến dịch Spiderweb, như người Ukraine gọi, đã phá hủy hoặc vô hiệu hóa một phần ba số máy bay ném bom mà Nga đã sử dụng để phóng hỏa tiễn hành trình tầm xa vào Ukraine. Trong số các máy bay của Nga bị bắn trúng, theo báo cáo, có máy bay ném bom Tu-95 và Tu-22 và máy bay cảnh báo sớm và kiểm soát trên không A-50 , tương tự như AWAC của Hoa Kỳ. (Hiện vẫn chưa có xác nhận độc lập nào về thiệt hại.)

Chẳng có gì ngạc nhiên khi các blogger quân sự Nga vội vã so sánh cuộc tấn công hôm Chủ Nhật với cuộc tấn công Trân Châu Cảng 84 năm trước. Phép so sánh này không phù hợp ở chỗ, trong khi cuộc tấn công Trân Châu Cảng báo hiệu sự khởi đầu của một cuộc chiến tranh mới, thì cuộc tấn công sân bay chống lại Nga chỉ đơn giản là một nỗ lực khác của người Ukraine nhằm tự vệ trước cuộc chiến tranh xâm lược vô cớ do Vladimir Putin phát động vào năm 2022. Nhưng phép so sánh này có thể hợp lý ở chỗ cả hai cuộc tấn công đều có thể báo hiệu sự lỗi thời của các hệ thống vũ khí từng thống trị: thiết giáp hạm năm 1941, máy bay có người lái ngày nay. Đàn máy bay không người lái của Ukraine có tổng chi phí chế tạo có thể lên tới hàng chục nghìn đô la có thể đã gây ra thiệt hại 2 tỷ đô la cho những chiếc máy bay tinh vi nhất của Nga.

Trong tiến trình này, người Ukraine đã tiết lộ một điểm yếu khiến mọi vị tướng trên thế giới phải mất ngủ. Nếu người Ukraine có thể lén đưa máy bay không người lái đến gần các căn cứ không quân lớn trong một nhà nước cảnh sát như Nga, thì điều gì có thể ngăn cản người Trung Quốc làm điều tương tự với các căn cứ không quân của Hoa Kỳ? Hay người Pakistan với các căn cứ không quân của Ấn Độ? Hay người Bắc Hàn với các căn cứ không quân của Nam Hàn?

Quân đội nghĩ rằng họ đã bảo vệ căn cứ không quân của mình bằng hàng rào điện và đồn gác giờ đây sẽ phải tính đến mối đe dọa từ bầu trời do máy bay không người lái giá rẻ, phổ biến có thể dễ dàng được cải tiến để sử dụng cho mục đích quân sự. Điều này sẽ đòi hỏi một khoản đầu tư lớn vào các hệ thống chống máy bay không người lái . Tiền chi cho các hệ thống vũ khí có người lái thông thường ngày càng có vẻ lãng phí như chi cho kỵ binh vào những năm 1930.

Chiến dịch Spiderweb sẽ không phải là đòn quyết định giáng vào quân đội Nga cũng như cuộc tấn công Trân Châu Cảng không phải là đòn quyết định giáng vào quân đội Hoa Kỳ. Nhưng cũng giống như Trân Châu Cảng báo hiệu rằng Nhật Bản sẽ là kẻ thù đáng gờm hơn nhiều so với hầu hết người phương Tây mong đợi, Cuộc tấn công hôm Chủ Nhật một lần nữa cho thấy rằng người Ukraine đang chứng tỏ họ là những chiến binh kiên cường và thích nghi hơn nhiều so với bất kỳ ai dự đoán trước khi Nga bắt đầu cuộc xâm lược toàn diện hơn ba năm trước.

Tiền tuyến vẫn bế tắc, và người Ukraine đang bù đắp cho sự thiếu hụt nhân lực của họ bằng cách phát triển một ngành công nghiệp máy bay không người lái hàng đầu thế giới. Người Ukraine cho biết họ đã sản xuất 2,2 triệu máy bay không người lái vào năm ngoái và đặt mục tiêu chế tạo 4,5 triệu máy bay không người lái trong năm nay. Tất nhiên, người Nga đang chế tạo máy bay không người lái của riêng họ, với sự giúp đỡ của Iran . Nhưng họ luôn chậm hơn người Ukraine một hoặc hai bước trong cuộc đua máy bay không người lái, như hoạt động hôm Chủ Nhật một lần nữa cho thấy.

Chiến dịch Spiderweb là một nước cờ táo bạo và sáng suốt để bù đắp cho thực tế là Ukraine đang cạn kiệt đạn dược cho hệ thống phòng không Patriot của mình — và Tổng thống Donald Trump dường như không có tâm trạng để gửi bất kỳ sự thay thế nào. Các nước châu Âu đang cố gắng giúp đỡ, nhưng Patriot lại khan hiếm. Thay vì chỉ cố gắng bắn hạ hỏa tiễn Nga khi đang bay, người Ukraine đã tìm ra cách vô hiệu hóa máy bay phóng hỏa tiễn khi chúng đang đậu trên đường băng.

Trong cuộc tranh luận khét tiếng giữa Trump và Zelensky tại Phòng Bầu dục vào tháng 2, tổng thống Hoa Kỳ đã nói với người đồng cấp Ukraine của mình: ” Các ông không có quân bài “. Vâng, Zelensky vừa chơi – nếu bạn tha thứ cho cụm từ này – quân bài chủ của mình: sự khéo léo của người Ukraine. Người Ukraine đã liên tục chứng tỏ mình can đảm và có kỹ năng hơn kẻ thù của họ, ngay cả khi hiệu suất của lực lượng vũ trang Nga đã được cải thiện kể từ những ngày đầu của cuộc chiến.

Trong khi thể hiện quyết tâm của Ukraine, cuộc tấn công hôm Chủ Nhật cũng có thể làm suy yếu sự ổn định nguyên tử, vì cùng một máy bay ném bom phóng hỏa tiễn hành trình thông thường vào Ukraine cũng được thiết kế để phóng vũ khí nguyên tử. Điều này sẽ giúp chúng ta nhớ lại lý do tại sao lại nguy hiểm đến vậy khi có một chánh quyền Hoa Kỳ hỗn loạn như vậy vào thời điểm nguy hiểm như vậy. Vào thời điểm như thế này, thật tuyệt nếu tổng thống có một Hội đồng An ninh Quốc gia với đầy đủ nhân sự do một cố vấn dày dạn kinh nghiệm lãnh đạo — thay vì một NSC do một bộ trưởng ngoại giao làm thêm và vừa mới bị thanh trừng khỏi nhiều nhân viên giàu kinh nghiệm nhất.

Trump đã nổi giận về các cuộc không kích của Nga vào thường dân Ukraine, nhưng ông không làm gì cả. Người Ukraine đã tự mình giải quyết vấn đề. Cuộc tấn công bằng máy bay không người lái, trong khi làm tăng các rủi ro chiến lược và chắc chắn sẽ kích động sự trả đũa của Nga, chính xác là loại chiến thuật gây áp lực cao cần thiết để thuyết phục Putin đàm phán nghiêm túc, ngay khi hai bên chuẩn bị ngồi lại với nhau ở Thổ Nhĩ Kỳ. Thông qua hành động của mình, người Ukraine đang báo hiệu rằng họ từ chối bị đánh bại — và rằng họ có đủ nguồn lực để tiếp tục chiến đấu.

Bài gốc Anh ngữ

Ukraine just rewrote the rules of war

A drone attack damaged Russia’s bomber fleet — and exposed air base vulnerabilities worldwide.

http://www.washingtonpost.com/opinions/2025/06/01/ukraine-drone-attack-russia-bombers/

Max Boot, cây bút chuyên mục của tờ Washington Post và là thành viên cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại. Là một trong những người vào chung kết Giải thưởng Pulitzer về tiểu sử, ông là tác giả, gần đây nhất, của cuốn sách bán chạy nhất của tờ New York Times “Reagan: Cuộc đời và Huyền thoại”, được tờ New York Times bình chọn là một trong 10 cuốn sách hay nhất năm 2024.