​Tổng thống Mỹ Donald Trump (P) tiếp đón đồng nhiệm Nga Vladimir Putin ở Anchorage, bang Alaska, Hoa Kỳ, ngày 15/08/2025. © Andrew Caballero-Reynolds / AFP

Mười tháng kể từ khi trở lại cầm quyền, tổng thống Mỹ Donald Trump lần đầu tiên công bố một kế hoạch hòa bình cho Ukraina, điều mà chủ nhân Nhà Trắng coi là một ưu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống. Ngày 20/11/2025, một phái đoàn Mỹ đến Kiev với kế hoạch hòa bình 28 điểm, với mục tiêu chính thức là vãn hồi hòa bình cho Ukraina. Kiev và các đối tác châu Âu hàng đầu của Ukraina một mặt hoan nghênh đề xuất này, mặt khác nỗ lực tìm cách loại bỏ những nội dung bất lợi cho Ukraina.

Kế hoạch 28 điểm được nhiều nhà quan sát xem như là một kế hoạch sao chép phần lớn những yêu sách của Matxcơva, đặc biệt với việc yêu cầu Ukraina phải cắt giảm lực lượng vũ trang, phải nhượng bộ nhiều vùng lãnh thổ cho Nga, bao gồm cả các vùng đất mà Nga chưa chiếm được, cụ thể là một phần ba tỉnh Donetsk, nơi quân đội Ukraina đang kháng cự từ hơn 2 năm nay. Đề xuất của Washington cũng buộc Ukraina từ bỏ mục tiêu gia nhập khối NATO, và khai tử dự án thành lập một lực lượng vũ trang quốc tế, có nhiệm vụ răn đe mọi mưu toan xâm lược Ukraina, một khi chấm dứt chiến tranh.

Tổng thống Trump liên tục gia tăng áp lực buộc Ukraina phải sớm đưa ra quyết định chấp nhận hay không, với cảnh báo, nếu từ chối, Ukraina sẽ phải gánh chịu nhiều tổn thất.

Châu Âu nhanh chóng thống nhất quan điểm, chống lại kế hoạch « đầu hàng »

Ngay sau khi có thông tin về kế hoạch 28 điểm nói trên, Liên Âu và các đồng minh châu Âu đã nhanh chóng thống nhất quan điểm. Cùng ngày, lãnh đạo Ngoại Giao châu Âu Kaja Kallas nhấn mạnh, Ukraina và các nước châu Âu « cần có tiếng nói » trong kế hoạch vãn hồi hòa bình cho Ukraina. Pháp tuyên bố « một kế hoạch hòa bình không phải là một sự đầu hàng », và kêu gọi Liên Âu chung tay bảo vệ một nền hòa bình « công bằng và dài lâu » cho Ukraina.

Các lãnh đạo Pháp, Anh đã điện đàm với tổng thống Zelensky để cùng chuẩn bị một phản đề xuất kế hoạch của Mỹ. Các lãnh đạo châu Âu liên tục có các cuộc họp bên lề thượng đỉnh G20, ở Nam Phi, hôm 22/11, thượng đỉnh với Liên Hiệp Châu Phi ở Angola, hôm 23/11, để tìm cách thống nhất quan điểm.

Sửa đổi kế hoạch 28 điểm, nhưng tránh để Trump mất mặt

Ngày 23/11, các nhà đàm phán Pháp, Anh, Đức và Ý họp với Mỹ và Ukraina tại Genève, Thụy Sĩ, để thảo luận về đề xuất 28 điểm của Washington. Kết quả của ngày làm việc này, về mặt chính thức, được phía Mỹ hoan nghênh. Ngoại trưởng Marco Rubio ca ngợi « những bước tiến to lớn ». Nhà Trắng ra thông báo khẳng định mọi thỏa thuận hòa bình trong tương lai phải « tôn trọng đầy đủ chủ quyền của Ukraina » và mang lại « một nền hòa bình bền vững và công bằng » và cho biết phía Mỹ « sẽ duy trì liên lạc chặt chẽ với các đối tác châu Âu ».

Trên thực tế, các đồng minh châu Âu của Ukraina đã sửa đổi lại gần như toàn bộ kế hoạch 28 điểm của tổng thống Donald Trump nhưng cũng tìm cách để tránh làm ông mất mặt, bởi vì nước Mỹ tiếp tục đóng vai trò chủ lực trong việc bảo đảm an ninh của châu lục. Đề nghị sửa đổi của châu Âu đã đưa ra đến 24 điểm khác biệt so với 28 điểm trong kế hoạch của Mỹ. Tuy nhiên, châu Âu trình bày các điểm sửa đổi này không phải là « các phản đề xuất », mà là những điểm cải thiện hoặc bổ sung cho kế hoạch của ông Trump. Một số điểm do Mỹ nêu ra được châu Âu tiếp thu và điều chỉnh, chẳng hạn như việc giới hạn quân đội Ukraina ở mức 800.000 binh sĩ thay vì 600.000. Tương tự, châu Âu đề xuất rằng Hoa Kỳ nhận 50% lợi nhuận từ việc tái thiết Ukraina, một nhượng bộ có thể khuyến khích Mỹ có thái độ tích cực trong hồ sơ Ukraina.

Nga vừa chờ đợi, vừa gia tăng áp lực

Bản kế hoạch hòa bình do Mỹ đề xuất hiện chưa được đúc kết. Song song với các đề xuất sửa đổi từ phía châu Âu, Mỹ và Ukraina cũng tìm cách thống nhất một kế hoạch mới. Theo thứ trưởng Ngoại Giao thứ nhất của Ukraina, tối hôm 24/11, Mỹ và Ukraina đã sơ bộ đạt thỏa thuận một kế hoạch hòa bình mới gồm 19 điểm, hoàn toàn khác biệt so với kế hoạch 28 điểm, được cho là rất có lợi cho Nga, gây phản đối mạnh mẽ ở Kiev. Phát ngôn viên Nhà Trắng Karoline Leavitt, hôm 24/11, cho biết hai bên chỉ còn « vài điểm bất đồng ».

Hiện tại phía Nga chưa có phản ứng chính thức về kế hoạch hòa bình mới của Mỹ, đang trong quá trình hoàn tất. Riêng về các đề xuất sửa đổi của châu Âu, Yuri Uchakov, cố vấn ngoại giao của tổng thống Nga, hôm 24/11, đã khẳng định lập trường cự tuyệt. Cùng lúc quân đội Nga tiếp tục các oanh kích dữ dội tại thủ đô Kiev và nhiều nơi khác.

(Theo RFI)