Lính Campuchia tại khu vực đền Preah Vihear trong cuộc xung đột giai đoạn 2008-2011. Ảnh: Getty Images

Ông Hun Manet nói rằng Campuchia đã chuẩn bị các giải pháp pháp lý, ngoại giao và quân sự để bảo vệ biên giới.

Phát biểu vào sáng 7/6 trong một sự kiện tại tỉnh Ratanakiri, Thủ tướng Hun Manet khẳng định Campuchia đã thiết lập một hệ thống cơ chế toàn diện để giải quyết tranh chấp biên giới với Thái Lan.

Theo ông Hun Manet, cơ chế này bao gồm các thủ tục kỹ thuật, đàm phán song phương và các kênh pháp lý quốc tế.

Ông cũng khẳng định Campuchia sẵn sàng đáp trả bằng quân sự nếu Thái Lan phát động một cuộc xâm nhập võ trang.

Ông Hun Manet nói gì?

Ông Hun Manet (phải), vốn là một đại tướng quân đội, cho biết ông là người ra các quyết định điều quân lên biên giới (ảnh chụp tháng 4/2023). Ảnh: Getty Images

Thủ tướng Campuchia Hun Manet nhấn mạnh: "Chiến lược của Campuchia dựa trên ba cơ chế chính. Trước hết, chúng ta tuân theo khuôn khổ kỹ thuật – làm việc thông qua các ủy ban biên giới song phương và tham chiếu các tài liệu pháp lý cùng bản đồ đã được hai bên đồng thuận."

Báo Khmer Times dẫn lời ông Hun Manet cho biết, đối với biên giới Campuchia–Thái Lan, hai nước đã thống nhất theo Biên bản Ghi nhớ năm 2000, sử dụng các bản đồ được lập dựa trên Hiệp ước Pháp–Xiêm năm 1904 và việc phân định ranh giới năm 1907.

Theo đó, các bản đồ tỷ lệ 1/200.000 là cơ sở để giải quyết tranh chấp dọc theo đường biên giới trên bộ dài khoảng 800 km giữa hai nước, từ khu vực Tam Giác Ngọc đến cửa khẩu Cham Yeam thuộc tỉnh Koh Kong.

Ông Hun Manet nói thêm, "Trong trường hợp cơ chế kỹ thuật không đạt kết quả, chúng ta sẽ chuyển sang các lựa chọn pháp lý quốc tế. Ban đầu, chúng ta sẽ tìm cách giải quyết vấn đề thông qua các diễn đàn quốc tế. Nếu những con đường đó không hiệu quả, chúng ta sẽ tiến hành các thủ tục pháp lý quốc tế chánh thức".

Ông cũng phản hồi những chỉ trích về thời điểm hành động của chánh phủ, khẳng định rằng Campuchia muốn giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn đọng này ngay từ bây giờ để không để lại gánh nặng cho các thế hệ tương lai.

Thủ tướng Hun Manet còn tuyên bố rằng nếu Thái Lan sử dụng võ lực để xâm phạm lãnh thổ thì Campuchia sẽ kiên quyết đáp trả nhằm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ.

Ông kêu gọi toàn thể công dân Campuchia giữ bình tĩnh, tránh lan truyền các luận điệu kích động hoặc mang tính dân tộc cực đoan có thể làm gia tăng căng thẳng hoặc châm ngòi xung đột giữa hai quốc gia.

Cáo buộc qua lại

Tuyên bố hôm 7/6 của ông Hun Manet là diễn biến mới nhất trong chuỗi sự kiện căng thẳng theo sau vụ nổ súng giữa quân đội Thái Lan và Campuchia vào rạng sáng 28/5, khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng.

Vào hôm 6/6, thủ đô Bangkok của Thái Lan cũng nóng lên khi có hàng trăm người biểu tình trước Đại sứ quán Campuchia, yêu cầu tôn trọng chủ quyền lãnh thổ Thái Lan.

Vụ nổ súng xảy ra tại khu vực Tam Giác Ngọc, nằm giữa biên giới Campuchia, Thái Lan và Lào. Tại khu vực này, Campuchia và Thái Lan có các tuyên bố chủ quyền chồng lấn và vẫn chưa cắm mốc phân định.

Về nguyên nhân dẫn tới vụ nổ súng, Thái Lan cáo buộc lính Campuchia có hành vi đào công sự xâm phạm lãnh thổ Thái Lan. Và khi lính Thái Lan tới cảnh báo thì lính Campuchia nổ súng trước, gây ra vụ đọ súng trong chừng 10 phút.

Trái lại, phía Campuchia nói rằng họ đang hoạt động bên trong lãnh thổ của mình và Thái Lan mới là bên xâm nhập trái phép và nổ súng trước.

Từ đó đến nay, hai bên đã có các cuộc gặp để làm dịu căng thẳng, nhưng các cáo buộc qua lại vẫn tiếp diễn gay gắt và quân đội hai bên đã được tăng cường tại biên giới.

Vào chiều 2/6, lực lượng bảo vệ biên giới Campuchia cho biết đã đánh chặn một thiết bị bay không người lái ở khu vực tỉnh Preah Vihear giáp giới với Thái Lan. Phía Campuchia nói đây là thiết bị của quân đội Thái Lan, được phóng lên nhằm thu thập thông tin tình báo về hoạt động khai triển quân của Campuchia. Khu vực biên giới ở đền Preah Vihear thuộc tỉnh cùng tên của Campuchia là nơi từng xảy ra xung đột quân sự đẫm máu giữa hai nước từ năm 2008 đến 2011.

Cũng trong ngày hôm đó, Chủ tịch Thượng viện Hun Sen, nhân vật quyền lực nhất Campuchia, nói: "Tôi được biết họ đang đào một giao thông hào[…] Họ có thể làm điều đó trong phạm vi lãnh thổ của họ, nhưng họ tuyệt đối không được đào trên đất của chúng ta – chỉ có vậy thôi."

Người Thái Lan biểu tình tại Bangkok hôm 6/6. Ảnh: Getty Images

Theo Reuters, Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan cho biết ngày 7/6 rằng, phía Thái Lan cũng đã tăng cường hiện diện quân sự dọc theo khu vực biên giới đang tranh chấp do Campuchia đã tăng quân.

Bộ trưởng Quốc phòng kiêm Phó Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai nói rằng trong cuộc đàm phán song phương vào ngày 5/6, Campuchia đã bác bỏ những đề xuất có thể giúp hạ nhiệt tình hình.

Ông Phumtham nêu rõ trong một thông cáo: "Việc gia tăng hiện diện quân sự đã khiến căng thẳng tại biên giới trở nên nghiêm trọng hơn,"

"Vì vậy, Chánh phủ Hoàng gia Thái Lan thấy cần thiết phải thực hiện các biện pháp đề phòng và điều chỉnh lại thế trận quân sự tương ứng."

Ông không cung cấp chi tiết về quy mô tăng cường lực lượng của cả hai bên, nhưng trong những ngày qua, lực lượng quân đội Thái Lan đã được đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu ở khu vực biên giới phía đông.

Ông Phumtham còn nói rằng Thái Lan không thừa nhận phán quyết của tòa quốc tế và đề nghị mọi vấn đề liên quan tới biên giới cần được giải quyết thông qua đàm phán song phương.

Trong khi đó, phía Campuchia cho biết sẽ đưa vấn đề ra Tòa án Công lý Quốc tế bất chấp Thái Lan có đồng thuận hay không. Trong quá khứ, tòa án này từng có các phán quyết có lợi cho Campuchia.

Trong một tuyên bố khác vào ngày 7/6, quân đội Thái Lan cáo buộc binh sĩ và dân thường Campuchia đã nhiều lần xâm nhập lãnh thổ Thái Lan.

"Những hành vi khiêu khích này cùng với việc tập trung lực lượng quân sự cho thấy ý định sử dụng võ lực rõ ràng," quân đội Thái Lan cho biết và nhấn mạnh sẽ giành quyền kiểm soát tất cả các chốt kiểm soát của Thái Lan dọc biên giới với Campuchia

Thủ tướng Thái Lan không kiểm soát được quân đội?

Theo chuyên gia, Chánh phủ của bà Paetongtarn có vẻ không kiểm soát được quân đội. Nguồn: Getty Images

Vào thời điểm nổ ra vụ đọ súng hôm 28/5, Thủ tướng Hun Manet của Campuchia đang ở thăm Nhật Bản. Sau đó, ông tuyên bố rằng mọi quyết định về quân sự, bao gồm việc điều quân và võ khí hạng nặng tới biên giới, đều xuất phát từ ông. Tuyên bố này nhằm khẳng định quyền kiểm soát đối với quân đội của ông Hun Manet, người đã được thăng cấp lên đại tướng 4 sao vào năm 2018, trước khi làm thủ tướng vào năm 2023.

Ở phía bên kia biên giới, Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra có vẻ ở vào tình thế khó khăn hơn trong việc nói chuyện với các tướng lĩnh quân đội. Sau khi vụ nổ súng xảy ra, bà Paetongtarn đã nhanh chóng lên tiếng trấn an dân chúng, nói rằng hai bên sẽ giải quyết bất đồng thông qua đối thoại và tình hình đang hạ nhiệt.

Tuy nhiên, các phát biểu của giới tướng lĩnh quân sự và các chuyển động trong quân lực cho thấy tình hình chưa lắng dịu như bà Paetongtarn nói.

Bình luận với BBC News Tiếng Thái, nhà báo và chuyên viên phân tách quân sự Suphalak Kanchanakhundee nói: "Điều kỳ lạ là cuộc họp của Ủy ban biên giới chung Thái Lan - Campuchia (JBC) mới được tổ chức vào ngày 1/5, nhưng đến cuối tháng đã xảy ra đụng độ."

Ông Supalak nói vụ đụng độ và các phát biểu thiếu nhất quán sau đó có thể là dấu hiệu cho thấy chánh phủ Thái Lan hiện tại có "khá nhiều" lỗ hổng trong chỉ huy quân sự.

Trước đó, hãng truyền thông PBS của Thái Lan cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Phumtham từng ra lệnh rút quân khỏi khu Prasat Ta Muen Thom ở tỉnh Surin, sau cuộc họp của JBC vào đầu tháng Năm.

Tuy nhiên, Trung tướng Boonsin Phadklang, Tư lệnh Quân khu 2, sau đó đã nói với báo chí rằng tình hình tại Prasat Ta Muen Thom vào thời điểm đó không thay đổi và quân đội vẫn đồn trú như thường lệ.

Ở phía bên kia, Bộ Quốc phòng Campuchia phủ nhận việc có thỏa thuận rút quân khỏi khu vực này. Ông Hun Sen cũng nói rằng Campuchia không rút quân khỏi lãnh thổ của mình theo yêu cầu của Thái Lan.

"Thông tin như vậy là không nhất quán. Nó phản ánh rằng trên thực tế, quyền chỉ huy quân sự của Đảng Pheu Thai khá yếu," ông Supalak nhận định, đồng thời nói thêm rằng quyết định hành động quân sự nên do chánh quyền trung ương đưa ra, chứ không phải do các chỉ huy địa phương.

Theo ông Supalak, mối quan hệ mơ hồ của quân đội với chánh phủ khiến Thái Lan bất lợi so với Campuchia, vì Hun Manet có thể kiểm soát quân đội.

Phóng viên Jonathan Head của BBC News đánh giá:

"Thông thường, chánh phủ Thái Lan và Campuchia, mà trong thực tế là gia đình Hun đã nắm quyền tại Phnom Penh suốt 40 năm qua, đều cố gắng giữ gìn mối quan hệ và ngăn chặn các tranh chấp biên giới leo thang. Ở Campuchia, tiếng nói phản đối mạnh mẽ nhất thường đến từ phe đối lập, đặc biệt là ông Sam Rainsy. Nhưng vào những thời điểm như hiện tại, khi có đụng độ quân sự, cả hai bên đều bị cuốn vào làn sóng chủ nghĩa dân tộc."

Theo ông Jonathan Head, Hun Sen đã đưa ra những tuyên bố mạnh mẽ khẳng định quyết tâm bảo vệ lãnh thổ và phía Thái Lan cũng có phản ứng tương tự. Dù phần lãnh thổ đang tranh chấp là rất nhỏ, không có giá trị chiến lược rõ rệt, thậm chí nhiều nơi còn xa xôi, hẻo lánh, nhưng các nhóm dân tộc chủ nghĩa lại thường xuyên đưa vấn đề này ra để khuấy động dư luận.

Ông Head nói: "Không ai tin rằng xung đột quy mô lớn sẽ xảy ra, nhưng rủi ro đụng độ võ trang nhỏ lẻ ngày càng gia tăng, nhất là khi binh sĩ hai bên đóng quân quá gần nhau tại những khu vực tranh chấp, không rõ chỉ đạo từ trung ương và không ai muốn bị coi là rút lui hay mềm yếu. Vì thế, vào những thời điểm nhạy cảm như hiện nay, việc xảy ra va chạm võ trang trở nên dễ hơn nhiều so với lúc bình thường."

(Theo BBC)

(Phụ đính Dân Việt Newspaper danviet.com.au)