Một tù nhân tại căn cứ Hải quân Mỹ ở Vịnh Guantanamo, Cuba. (Ảnh: VOA)

 

 

 

HOA KỲ - Tổng thống Donald Trump, người đưa việc trục xuất di dân trở thành trọng tâm trong chiến dịch tranh cử và nhiệm kỳ tổng thống của mình, hôm 29/1 tuyên bố Hoa Kỳ sẽ sử dụng một trung tâm giam giữ tại Vịnh Guantanamo, Cuba, để giam giữ hàng chục nghìn “người nước ngoài phạm tội tồi tệ nhất”.

 

Ông Trump nói tại lễ ký Đạo luật Laken Riley, rằng “Chúng tôi sẽ đưa họ đến Guantanamo”.

 

Sau đó, ông đã ký một bản ghi nhớ của tổng thống và cho biết ông sẽ chỉ đạo các quan chức liên bang chuẩn bị các cơ sở để tiếp nhận những di dân phạm tội vào Hoa Kỳ một cách bất hợp pháp. Ông trùm biên giới Tom Homan cho biết Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Hoa Kỳ sẽ điều hành cơ sở này.

 

 

Chính phủ Hoa Kỳ sử dụng căn cứ tại Vịnh Guantanamo như thế nào?

Trong khi căn cứ hải quân Hoa Kỳ tại Cuba nổi tiếng nhất với những nghi phạm bị đưa đến sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 năm 2001, nơi đây có một cơ sở nhỏ, riêng biệt được sử dụng trong nhiều thập niên để giam giữ di dân.

 

Trung tâm Điều hành Di dân được sử dụng cho những người bị chặn lại khi cố gắng đến Hoa Kỳ bất hợp pháp bằng thuyền. Hầu hết đến từ Haiti và Cuba.

 

Trung tâm này chỉ chiếm một phần nhỏ của căn cứ, chỉ bao gồm một số ít tòa nhà và không có đủ sức chứa 30.000 người mà ông Trump cho biết có thể được gửi đến đó.

 

“Chúng tôi sẽ mở rộng trung tâm di dân hiện có”, ông Homan nói với các phóng viên.

 

Trung tâm giam giữ di dân hoạt động tách biệt với trung tâm giam giữ của quân đội và phòng xử án dành cho người nước ngoài bị giam giữ dưới thời Tổng thống George W. Bush trong thời gian mà chính quyền đó gọi là “cuộc chiến chống khủng bố”. Cơ sở đó giam giữ 15 người, bao gồm cả kẻ bị cáo buộc là chủ mưu vụ 11/9 Khalid Sheikh Mohammed. Con số này đã giảm so với thời kỳ đỉnh điểm là gần 800 người.

 

 

 

Ai sẽ bị giam giữ tại Guantánamo?

Các quan chức chính quyền cho biết các cơ sở giam giữ di dân tại Guantánamo sẽ được sử dụng cho “những kẻ tồi tệ nhất trong những kẻ tồi tệ nhất”.

 

Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem và ông Homan đều sử dụng cụm từ này khi phát biểu với các phóng viên bên ngoài Toà Bạch Ốc.

 

Một tuyên bố của Toà Bạch Ốc cho biết cơ sở mở rộng sẽ “cung cấp thêm không gian giam giữ những người nước ngoài phạm tội có mức độ ưu tiên cao hiện diện bất hợp pháp tại Hoa Kỳ và để giải quyết các nhu cầu thực thi luật di trú kèm theo”.

 

Một viên chức chính quyền, phát biểu với điều kiện giấu tên vì họ không được phép phát biểu công khai về vấn đề này, nói cơ sở này sẽ được sử dụng để giam giữ “những tên tội phạm nguy hiểm” và những người “khó trục xuất”.

 

Một số quốc gia từ chối tiếp nhận một số di dân mà Hoa Kỳ cố gắng trục xuất.

 

Ông Trump đã nhiều lần nói về những nguy hiểm mà người Mỹ phải đối mặt từ khoảng 11 triệu di dân đang sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ. Mặc dù những di dân thường xuyên bị buộc tội phạm tội nghiêm trọng, nhưng họ chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong tổng dân số. Các nghiên cứu hàn lâm được các người cùng ngành bình duyệt nhìn chung không tìm thấy mối liên hệ nào giữa di dân và tội phạm bạo lực, mặc dù kết luận có khác nhau.

 

Tổng thống Donald Trump cho biết Hoa Kỳ sẽ sử dụng một trung tâm giam giữ tại Vịnh Guantanamo, Cuba, để giam giữ hàng chục nghìn “tội phạm nước ngoài tồi tệ nhất”.

 

 

 

Còn thông tin gì khác về Trung tâm điều hành di dân?

 

Không nhiều. Tổ chức phi lợi nhuận Dự án Hỗ trợ Người tị nạn Quốc tế đã nói trong một phúc trình vào năm ngoái rằng mọi người bị giam giữ trong điều kiện “giống như nhà tù”. Tổ chức này nói rằng họ “bị kẹt trong một hệ thống trừng phạt” vô thời hạn, không có trách nhiệm giải trình nào đối với các quan chức điều hành nó.

 

Bà Deepa Alagesan, một luật sư giám sát cấp cao của tổ chức, hôm 29/1 nói rằng họ tin nó được sử dụng để giam giữ một số lượng nhỏ người — “hàng chục”, bà ước tính.

 

Viễn cảnh sử dụng nó cho nhiều di dân hơn khiến bà lo lắng.

 

“Đó chắc chắn là một viễn cảnh đáng sợ”, bà nói.

 

 

 

Mỹ có đủ không gian giam giữ theo các kế hoạch của ông Trump không?

 

Ông Trump đã thề sẽ trục xuất hàng triệu người đang sống bất hợp pháp tại Hoa Kỳ, nhưng ngân sách của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan ICE hiện tại chỉ có đủ tiền để giam giữ khoảng 41.000 người.

 

ICE giam giữ những di dân tại các trung tâm xử lý và các cơ sở giam giữ do tư nhân điều hành, cùng với các nhà tù và trại giam địa phương. Cơ quan này không có cơ sở nào hướng đến việc giam giữ các gia đình, vốn chiếm khoảng một phần ba số người đến biên giới phía nam Hoa Kỳ.

 

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông đã cho phép sử dụng các căn cứ quân sự để giam giữ trẻ em di dân. Vào năm 2014, Tổng thống Barack Obama khi đó đã tạm thời dựa vào các căn cứ quân sự để giam giữ trẻ em di dân trong khi tăng cường các trung tâm giam giữ gia đình do tư nhân điều hành để giam giữ nhiều trong số hàng chục nghìn gia đình Trung Mỹ bị bắt khi vượt biên trái phép.

 

Các căn cứ quân sự của Hoa Kỳ đã được sử dụng nhiều lần kể từ những năm 1970 để tái định cư cho làn sóng di dân chạy trốn khỏi Việt Nam, Cuba, Haiti, Kosovo và Afghanistan.

 

Một nhóm vận động pháp lý đại diện cho hàng chục người bị giam giữ tại căn cứ này kể từ các cuộc tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 nói rằng quyết định đưa những di dân đến Guantanamo “sẽ khiến tất cả chúng ta kinh hoàng”.

 

Lệnh của ông Trump “gửi đi một thông điệp rõ ràng: những di dân và người xin tị nạn đang bị coi là mối đe dọa khủng bố mới, đáng bị vứt bỏ trong một nhà tù trên đảo, bị tước bỏ các dịch vụ và hỗ trợ pháp lý, xã hội”, ông Vince Warren, giám đốc điều hành của Trung tâm Quyền Hiến pháp có trụ sở tại New York, cho biết trong một tuyên bố.

 

 

Phản ứng ở Cuba thế nào?

Hoa Kỳ đã thuê Guantanamo từ Cuba trong hơn một thế kỷ. Cuba phản đối thỏa thuận cho thuê này và thường từ chối các khoản tiền thuê mang tính tượng trưng từ Hoa Kỳ.

 

Các quan chức chính phủ Cuba đã lên tiếng chỉ trích, với Chủ tịch Miguel Díaz-Canel coi quyết định này là “một hành động tàn bạo” và mô tả căn cứ này là “nằm trong lãnh thổ Cuba bị chiếm đóng bất hợp pháp”.

 

Ngoại trưởng Bruno Rodríguez cho biết trên X rằng: “Quyết định của chính phủ Hoa Kỳ giam giữ di dân tại Căn cứ Hải quân Guantanamo, trong một khu vực biệt lập nơi họ tạo ra các trung tâm tra tấn và giam giữ vô thời hạn, cho thấy sự coi thường đối với tình trạng con người và luật pháp quốc tế”.

 

 

 

(Theo VOA)