.png)
Xe bọc thép Lực lượng đặc biệt Burapha của quân đội Thái Lan di chuyển trên đường thuộc huyện Aranyaprathet, tỉnh Sa Kaeo vào ngày 31/5 để thực hiện kiểm tra sẵn sàng chiến đấu. Ảnh: Quân đội Thái Lan
Thái Lan và Campuchia vẫn điều thêm quân và khí tài lên biên giới để đề phòng tình huống bất ngờ xảy ra, dù vẫn kêu gọi giải quyết xung đột bằng giải pháp hòa bình.
Liên quan đến vụ đấu súng giữa Thái Lan và Campuchia tại khu vực biên giới gần Tam Giác Ngọc khiến một lính Campuchia thiệt mạng vào ngày 28/5, tổng tư lệnh Lục quân hai nước đã gặp mặt vào ngày 29/5 để hội đàm và nhất trí rút quân khỏi khu vực xảy ra đụng độ.
Tuy nhiên, Thái Lan và Campuchia vẫn điều động quân đội trong tình thế sẵn sàng chiến đấu.
Phía Campuchia, Chủ tịch Thượng viện Hun Sen tiếp tục tuyên bố cứng rắn rằng nước này sẽ không rút quân khỏi lãnh thổ của mình chỉ vì Thái Lan yêu cầu.
Vì sao cả hai nước điều quân và vũ khí?
.png)
Thủ tướng Campuchia Hun Manet và Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn Shinawatra đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình. Ảnh: Getty Images
Cuối tuần qua, Nha Dân vận Quân đội Hoàng gia Thái Lan đã đăng hình ảnh lên trang Facebook về việc các chỉ huy quân đội khu vực động viên tinh thần và kiểm tra mức độ sẵn sàng của binh lính tại khu vực biên giới giáp Campuchia.
Tư lệnh Quân khu 2, Trung tướng Boonsin Padklang, đã gặp các binh sĩ gần khu di tích đền Ta Muen Thom thuộc huyện Phanom Dongrak, tỉnh Surin, trong khi Thiếu tướng Benchapol Dechatiwong na Ayutthaya, Tư lệnh Lực lượng Tác chiến Burapha, đã gặp một đơn vị xe bọc thép cơ động tại huyện Aranyaprathet, tỉnh Sa Kaeo.
"Chúng ta đã làm đúng," Trung tướng Boonsin Padklang động viên binh sĩ căn cứ Ta Muen Thom. "Đừng chủ quan, hãy sẵn sàng cho mọi tình huống xảy ra bất cứ lúc nào."
Quân đội Thái Lan xác nhận họ đã sẵn sàng đối phó với mọi tình huống có thể xảy ra tại biên giới với Campuchia, trong khi Ngoại trưởng Maris Sangiampongsa nhấn mạnh rằng vẫn có thể đạt được một giải pháp hòa bình.
Bộ trưởng Maris nói rằng ông đã trao đổi vấn đề này với người đồng cấp Campuchia và Thủ tướng Campuchia, thông qua điện thoại hoặc trực tiếp tại một diễn đàn quốc tế gần đây, và cả hai bên đều đồng ý hợp tác để giảm căng thẳng, sử dụng các cơ chế biên giới song phương hiện có để giải quyết vấn đề một cách hòa bình.
Phát ngôn nhân của quân đội Thái Lan, ông Thiếu tướng Winthai Suvaree, cho biết vào Chủ nhật:
"Bất kỳ động thái nào của quân đội Thái Lan đều nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia theo các nguyên tắc quốc tế và họ đã chuẩn bị sẵn sàng cho mọi tình huống có thể xảy ra."
Thiếu tướng Winthai cũng khẳng định rằng bất kỳ yêu sách lãnh thổ đơn phương nào từ phía Campuchia đều không có giá trị quốc tế vì hai nước đã đồng ý giải quyết các vấn đề biên giới thông qua Ủy ban Biên giới Hỗn hợp Campuchia-Thái Lan (JBC).
.png)
Xe bọc thép Lực lượng đặc biệt Burapha của quân đội Thái Lan di chuyển trên đường thuộc huyện Aranyaprathet, tỉnh Sa Kaeo vào ngày 31/5 để thực hiện kiểm tra sẵn sàng chiến đấu. Ảnh: Nha Dân vận, Quân đội Hoàng gia Thái Lan
Về phía Campuchia, lực lượng quân đội và vũ khí hạng nặng mà nước này điều động đến biên giới với Thái Lan vào ngày 29/5 vẫn còn hiện diện ở khu vực này.
Thủ tướng Hun Manet sau khi trở về từ chuyến công tác ở Nhật đã lập tức kêu gọi tổ chức khẩn cấp một cuộc họp của JBC nhằm nối lại công tác phân định ranh giới và giải quyết căng thẳng gia tăng tại các khu vực tranh chấp.
"Tôi đã yêu cầu Ủy ban Biên giới Hỗn hợp Campuchia-Thái Lan tổ chức ngay cuộc họp với phía Thái Lan để tiếp tục công tác khảo sát, phân định và cắm mốc biên giới giữa hai nước," ông Hun Manet tuyên bố trên một bài đăng Facebook.
Đáng chú ý, vị thủ tướng cho biết Campuchia đang chuẩn bị đưa thêm một nội dung mới vào chương trình nghị sự của JBC: đề nghị đưa các tranh chấp kéo dài liên quan đến các ngôi đền Ta Moan Thom, Ta Moan Toch, Ta Kro Bei và khu vực Tam Giác Ngọc (Mom Bei) ra Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) tại The Hague, Hà Lan để phân xử theo luật pháp quốc tế.
Người đứng đầu chính phủ Campuchia vẫn khẳng định lập trường giải quyết vấn đề biên giới bằng biện pháp hòa bình, thông qua cơ chế kỹ thuật và luật pháp quốc tế.
ông Hun Manet viết, "Nhưng Campuchia vẫn giữ vững quyền bảo vệ sự toàn vẹn lãnh thổ của mình bằng mọi phương tiện, bao gồm cả việc sử dụng lực lượng vũ trang trong trường hợp có hành vi xâm phạm lãnh thổ Campuchia bằng vũ lực".
Người cha quyền lực của ông Hun Manet là Chủ tịch thượng viện Hun Sen cũng đã có những phát ngôn mạnh mẽ về chủ quyền của Campuchia ở khu vực Tam Giác Ngọc ngày vào 30/5.
Ông nói khu vực này là đất của Campuchia và quân đội nước này đã đóng quân ở đây từ khoảng 13 hoặc 14 năm trước khi có biên bản ghi nhớ vào năm 2000.
Ông Hun Sen cũng đăng hình ảnh vợ chồng ông và các quan chức chính phủ đã đến thăm khu vực này cách đây hơn 15 năm như một minh chứng rõ ràng cho thấy đây là đất của Campuchia.
Bên cạnh đó, ông Hun Sen khẳng định Campuchia không thể rút quân khỏi lãnh thổ của mình chỉ vì Thái Lan yêu cầu, mà ngược lại, phía Thái Lan nên chủ động rút quân:
ông Hun Sen viết, "Những gì xảy ra ở khu vực Tam Giác Ngọc ba ngày trước chỉ là một phần trong âm mưu lặp đi lặp lại nhằm chiếm đất của Campuchia, do các chỉ huy cấp thấp thực hiện và được hậu thuẫn bởi các nhóm cực đoan Thái Lan".
.png)
Hun Sen mềm mỏng với Việt Nam, cứng rắn với Thái Lan?
Bài đăng trên Facebook ngày 29/5 của Thủ tướng Campuchia Hun Manet về vụ đấu súng khiến một binh sĩ Campuchia thiệt mạng gây chú ý khi ông đăng kèm bức ảnh thời còn là quân nhân – chụp trong những cuộc giao tranh giữa quân đội Campuchia và Thái Lan tại khu vực đền Preah Vihear vào các năm 2008 và 2011.
Đã có những đồn đoán về ẩn ý của ông Hun Manet khi đăng các bức hình kèm những lời lẽ mạnh mẽ của ông.
Khi được hỏi về bài đăng này, Thủ tướng Thái Lan Paetongtarn cho rằng việc các nhà lãnh đạo quốc gia khẳng định lập trường của đất nước mình nhằm bảo vệ lợi ích quốc gia là điều tự nhiên.
.png)
Bài viết trên Facebook của ông Hun Manet về vấn đề đụng độ ở biên giới với Thái Lan. Ảnh: Chụp màn hình
Tuy nhiên, theo nhà báo và chuyên gia Supalak Ganjanakhundee, việc ông Hun Manet đăng tải bài viết như vậy có thể mang dụng ý chính trị riêng – trong đó, điều bất ngờ là Việt Nam có thể là một trong những yếu tố thúc đẩy động thái này.
"Gia tộc Hun vốn có vấn đề về tranh chấp biên giới với Việt Nam. Phe đối lập Campuchia thường cáo buộc rằng ông Hun Sen dễ dàng để Việt Nam chiếm đất vì trước đây Việt Nam từng giúp gia đình ông đánh bại Khmer Đỏ. Do đó, họ thân thiết với Việt Nam và không thể phát ngôn cứng rắn với Việt Nam được – nhưng lại có thể mạnh miệng với Thái Lan."
Ông Supalak chỉ ra rằng, để ngăn chặn những cáo buộc từ phe đối lập Campuchia cho rằng gia đình Hun đặt lợi ích cá nhân lên trên lợi ích quốc gia, lãnh đạo Campuchia buộc phải thể hiện lập trường cứng rắn với Thái Lan.
Ông Supalak nói, "Dù có thân thiết với ông Thaksin đến đâu, ông Hun Sen vẫn phải thể hiện rằng mình không phải là kẻ dưới trướng ai," và nêu thêm quan điểm rằng, Thủ tướng Hun Manet cũng có thể đang muốn củng cố uy tín của mình, chứng minh ông đủ năng lực để làm thủ tướng mà không cần dựa vào sức ảnh hưởng của cha.
Ông Supalak nói với BBC Tiếng Thái, "Với ông Hun Manet, tranh chấp [lãnh thổ] với Thái Lan là vấn đề không thể nhân nhượng. Ông ấy cần thể hiện lập trường cứng rắn với Thái Lan và bản thân ông cũng có kinh nghiệm trực tiếp tại khu vực biên giới Thái Lan - Campuchia... Ông ta phải chứng minh năng lực quân sự đủ để làm thủ tướng của đất nước – chứ không phải là người thừa kế danh hiệu, quyền lực từ cha mình."
Về mặt cá nhân, gia đình Hun Sen có mối quan hệ thân thiết với gia đình Shinawatra. Thời ông Thaksin Shinawatra, cha của thủ tướng đương nhiệm Thái Lan, còn lưu vong, thủ đô Phnom Penh và dinh thự của gia đình Hun Sen là nơi hiếm hoi tại Đông Nam Á mà ông Thaksin được chào đón.
Ngày 2/6, ông Hun Sen đã phát biểu trước Thượng viện về vấn đề biên giới giữa Campuchia và Thái Lan rằng:
"Campuchia không cần đất của bất kỳ ai. Campuchia đã mất rất nhiều lãnh thổ. Campuchia không đòi hỏi phải lấy lại lãnh thổ đã mất. Tuy nhiên, Campuchia muốn giữ trọn quyền bảo vệ lãnh thổ của mình và không thể để bất kỳ ai khác chiếm đoạt."
Chủ tịch Thượng viện Hun Sen cho biết Campuchia đã đàm phán với Việt Nam và phân định được 84% đường biên giới, 16% còn lại hiện đang trong quá trình thương lượng và hai bên đều tôn trọng lẫn nhau.
Campuchia và Lào đã đàm phán phân định được 86% đường biên giới, 14% còn lại đang được tiếp tục đàm phán, trên tinh thần tôn trọng lẫn nhau.
Tuy nhiên, ông nói rằng, riêng biên giới giữa Campuchia và Thái Lan trong suốt 25 năm qua hầu như không có tiến triển nào ngoài việc theo đuổi hòa bình và nếu các điểm nhạy cảm này không được giải quyết, rắc rối sẽ còn tiếp diễn.
Đụng độ ở Tam Giác Ngọc
Khu vực xảy ra đụng độ mới nhất giữa quân đội Thái Lan và Campuchia được gọi Tam Giác Ngọc, là điểm giao nhau giữa ba nước Thái Lan, Lào và Campuchia, với diện tích khoảng 12 km vuông.
Khu vực Tam Giác Ngọc nằm giữa hai tỉnh Ubon Ratchathani, Sisaket (Thái Lan) và khu vực Mom Bei, huyện Choam Ksan, tỉnh Preah Vihear của Campuchia. Khu vực này vẫn chưa được cắm mốc phân định và cả hai bên đưa ra tuyên bố chủ quyền chồng lấn nhau và là nơi xảy vụ đấu súng ngày 28/5. Hiện cả hai nước vẫn duy trì sự hiện diện quân sự để giám sát và bảo vệ chủ quyền trong khu vực này.
Ngày 28/5, Bộ Quốc phòng Campuchia xác nhận trong một thông cáo chính thức rằng một binh sĩ nước này đã thiệt mạng.
Không có thương vong nào được ghi nhận từ phía Thái Lan.
.png)
Tổng Tư lệnh Lục quân Campuchia Mao Sophan (trái) gặp Tổng Tư lệnh Lục quân Thái Lan Pana Klaewblaudtuk vào chiều 29/5 tại khu vực biên giới. Ảnh: Quân đội Thái Lan
Trong khi Campuchia thông báo rằng quân đội Thái Lan đã "nổ súng trước" vào công sự mà lâu nay là căn cứ của quân đội Campuchia, thì Thái Lan lại phản bác, nói rằng chính quân đội Campuchia mới là bên nổ súng trước.
Thiếu tướng Winthai Suvaree, phát ngôn nhân quân đội Thái Lan, nói rằng binh sĩ Campuchia đã đào hào, xâm phạm vào khu vực biên giới đang tranh chấp, vi phạm thỏa thuận trước đó.
Phía Thái Lan nói rằng binh sĩ của họ trong khi tuần tra định kỳ đã phát hiện hành vi của phía Campuchia nên đi lại gần để nói chuyện, yêu cầu ngưng đào hào, nhưng dường như phía Campuchia có vẻ đã hiểu lầm và đã nổ súng, dẫn đến cuộc đụng độ khoảng 10 phút.
Tới ngày 29/5, Thủ tướng Hun Manet cũng cho biết Campuchia đã điều quân và vũ khí hạng nặng tới biên giới nhưng cũng nói thêm rằng việc điều động này là một phần trong kế hoạch quân sự dự phòng nhằm bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của Campuchia. Theo đó, những biện pháp này cần được chuẩn bị sẵn sàng trong trường hợp có tình huống bất ngờ phát sinh.
Vào chiều 29/5, Tổng Tư lệnh Lục quân Thái Lan Pana Klaewblaudtuk đã gặp và hội đàm với Đại tướng Mao Sophan - Tổng tư lệnh Lục quân Campuchia - để giải quyết căng thẳng hai nước.
Theo thông cáo chính thức của quân đội Thái Lan, hai nước đã đạt thỏa thuận rút quân khỏi khu vực tranh chấp, thống nhất sử dụng cơ chế của JBC. Đồng thời, hai bên thống nhất rút quân khỏi khu vực xảy ra đụng độ, giúp giảm nguy cơ leo thang xung và cam kết kiềm chế, kiểm soát chặt chẽ lực lượng của mình, thực hiện theo đúng những gì đã thống nhất tại cuộc đàm phán.
.png)
Khu vực xảy ra vụ nổ súng
Vì sao có nổ súng chết người sau hơn 14 năm?
Vụ đấu súng giữa quân đội hai nước khiến một người thiệt mạng vào ngày 28/5 đã làm dấy lên nhiều câu hỏi về tình trạng kiểm soát quyền lực và duy trì trật tự trong quân đội Thái Lan. Lần cuối cùng xảy ra đụng độ biên giới dẫn đến thương vong là vào năm 2011.
Nhà báo kỳ cựu Supalak Ganjanakhundee, hiện là cố vấn cho Ủy ban Quốc phòng của Quốc hội Thái Lan, nói với BBC Tiếng Thái rằng vụ đụng độ cho thấy chính phủ Thái Lan hiện tại đang gặp vấn đề khá nghiêm trọng về khoảng cách quyền lực trong việc chỉ đạo quân đội.
Trước đó, kênh truyền thông Thai PBS từng đưa tin rằng Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Phumtham Wechayachai đã ra lệnh rút quân khỏi khu vực đền Ta Muen Thom (tỉnh Surin) sau cuộc họp của Ủy ban Biên giới chung Thái–Campuchia (GBC) hồi đầu tháng Năm.
Tuy nhiên, sau đó, Trung tướng Boonsin Paadklang, Tư lệnh Quân khu 2, lại trả lời phỏng vấn rằng "tình hình tại khu vực đền Ta Muen Thom không có gì thay đổi và quân đội vẫn đóng chốt như bình thường." Đồng thời, Bộ Quốc phòng Campuchia cũng bác bỏ việc đã có thỏa thuận rút quân khỏi khu vực này.
Ông Supalak chỉ ra rằng việc không nhất quán trong thông tin cho thấy đảng Pheu Thai của Thủ tướng Paetongtarn Shinawatra hiện rất yếu thế trong việc kiểm soát các chỉ huy quân đội và không thể cung cấp thông tin rõ ràng cho người dân.
Chuyên gia Supalak nhấn mạnh rằng các quyết định quân sự nên đến từ chính phủ trung ương, không phải tư lệnh tại hiện trường. Việc mối quan hệ giữa quân đội và chính phủ Thái Lan không rõ ràng đang khiến Thái Lan bị lép vế trước Campuchia, vì ở phía Campuchia, Thủ tướng Hun Manet kiểm soát quân đội chặt chẽ hơn.
"Nếu binh sĩ không nghe chỉ huy thì rất nguy hiểm. Ví dụ, việc nổ súng, theo nguyên tắc, phải có cảnh báo trước. Không thể bắn ngay lập tức. Nếu quân địch tiến sát khu vực tranh chấp, cần báo trước. Quân đội có quy trình hành xử rõ ràng. Vì vậy nếu có người nói rằng hai bên thường xuyên qua lại biên giới, rồi 'tình cờ gặp nhau trong lúc tuần tra và nổ súng', thì tôi thấy điều đó rất kỳ lạ."
.png)
Cuộc hội đàm giữa quân đội Campuchia (trái) và Thái Lan (phải) vào ngày 29/5 để giải quyết căng thẳng biên giới hai nước sau vụ đấu súng ngày 28/5. Ảnh: Quân đội Thái Lan
Thái Lan và Campuchia có đường biên giới trên bộ chung dài khoảng 798 km, trong đó có nhiều khu vực chồng lấn.
Các vùng chồng lấn trên đất liền nổi bật gồm có khu vực quanh đền Preah Vihear giữa tỉnh Sisaket (Thái Lan) và tỉnh Preah Vihear (Campuchia), khu vực Chong Ta Phraya/Bung Trakuan, khu vực núi Ta Ngok giữa tỉnh Sa Kaeo (Thái Lan) với tỉnh Banteay Meanchey và Battambang (Campuchia), khu vực núi Ta Ban giữa tỉnh Chanthaburi (Thái Lan) và tỉnh Pailin (Campuchia).
Ngoài ra, hai nước còn có vùng chồng lấn trên biển, như khu vực phía nam đảo Koh Kood và khu vực trung tâm và nam Vịnh Thái Lan.
Thái Lan và Campuchia đã nỗ lực sử dụng nhiều cơ chế khác nhau để giải quyết tranh chấp vùng chồng lấn này từ lâu, chẳng hạn như Hiệp ước Pháp-Xiêm, việc thành lập JBC và bản ghi nhớ về khảo sát và phân định ranh giới đất liền giữa hai nước ký năm 2000.
Nhà báo Supalak giải thích với BBC Tiếng Thái rằng nguyên nhân tranh chấp biên giới giữa Thái Lan và Campuchia có nguồn gốc lịch sử. Theo ông, ranh giới giữa hai nước bắt đầu được xác lập từ thời Vương quốc Xiêm ký hiệp ước với Pháp vào năm 1893. Tuy nhiên, các ranh giới này chưa từng được phân định rõ ràng, và nhiều khu vực trước đây từng được coi là thuộc về một bên thì nay đã thay đổi hiện trạng.
Ông nhận định."Từ thời Pháp thuộc, đã có việc thiết lập ranh giới và các mốc giới được xác định rõ ràng. Nhưng theo thời gian, các mốc giới này đã biến mất hoặc bị di dời, dẫn đến việc ranh giới ngày nay trở nên không rõ ràng."
- BBC News Tiếng Thái tường thuật thêm.
(Theo BBC)
