​Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trả lời báo giới trên phi cơ Air Force One  ngày 30/10/2025. © Evelyn Hockstein / Reuters

Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm nay, 30/10/2025, ra lệnh thử võ khí nguyên tử trở lại, lần đầu tiên từ hơn 30 năm nay. Tuyên bố được đưa ra ngay sau khi Điện Kremlin thông báo đã thử nghiệm một hệ thống phóng drone biển, có thể mang đầu đạn nguyên tử, « mà không phương tiện nào có thể đánh chặn ».

Trên mạng Social Truth của ông, ngay trước cuộc gặp lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình tại Nam Hàn, tổng thống Mỹ tuyên bố : « Tôi ra lệnh cho bộ Chiến Tranh bắt đầu thử nghiệm các võ khí nguyên tử để đáp lại một cách tương xứng việc một số nước tiến hành các vụ thử. Việc này sẽ được tiến hành ngay lập tức ». Ông Trump nói thêm : « Mỹ hiện có nhiều võ khí nguyên tử nhứt, Nga đứng thứ hai và Trung Quốc đứng thứ ba nhưng ở khoảng cách xa. Tuy nhiên, chỉ trong vòng 5 năm tới, Bắc Kinh sẽ vượt lên. »

AFP dẫn lại báo cáo thường niên mới nhất của Viện nghiên cứu Quốc tế vì Hòa bình (Sipri) ở Stockholm, theo đó, trên thực tế, Nga đứng đầu danh sách, với 5.489 đầu đạn nguyên tử, Mỹ đứng thứ hai, với 5.177 đầu đạn. Trung Quốc đứng thứ ba, với 600 đầu đạn.

Tuyên bố nói trên được ông Trump bất ngờ đưa ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Washington và Moscow. Hôm Chủ nhật 25/10, tổng thống Mỹ lên án Nga thử hỏa tiễn hành trình Burevestnik chạy bằng năng lượng nguyên tử, được quảng bá là có « tầm bắn không giới hạn » và có thể « chọc thủng gần như bất kỳ hàng rào phòng thủ nào ». Ông Trump gọi đây là « hành động không phù hợp » và kêu gọi lãnh đạo Nga tập trung vào nỗ lực « chấm dứt chiến tranh tại Ukraine ». Hôm qua, 29/10, tổng thống Nga tuyên bố thử tiếp drone biển Poseidon có thể mang đầu đạn nguyên tử, di chuyển ở độ sâu 1.000 mét dưới mặt nước biển với tốc độ 60 đến 70 hải lý/giờ.

Theo AFP, Điện Kremlin hôm nay dường như đã hạ thấp tầm mức quan trọng của các thông báo mới đây về thử nghiệm drone dưới nước và hỏa tiễn hành trình « có thể mang đầu đạn nguyên tử ». Theo phát ngôn viên của  Điện Kremlin, Dmitry Peskov, « về các vụ thử Poseidon và Burevestnik, chúng tôi hy vọng tổng thống Trump đã được thông tin đầy đủ. Đây không thể được coi là các vụ thử nguyên tử ». 

Mỹ đã ký kết Hiệp ước Cấm thử võ khí Nguyên tử

Vụ thử nguyên tử cuối cùng của Mỹ là vào năm 1992. Năm 1996, Liên Hiệp Quốc thông qua Hiệp ước Cấm thử Võ khí Nguyên tử Toàn diện (Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty – CNTBT), được 187 quốc gia ký kết, và 178 nước phê chuẩn. Mỹ đã ký kết Hiệp ước này. Khoa học gia vật lý người Úc, Tilman Ruff, thành viên của Tổ chức vật lý học Quốc tế Phòng ngừa Chiến tranh Nguyên tử, Chiến dịch Quốc tế Xóa bỏ Võ Khí Nguyên tử (ICAN), trên trang mạng The Conversation hôm nay, 30/10, cho biết « Hoa Kỳ, là một bên ký kết cho dù chưa phê chuẩn », có trách nhiệm « tuân thủ mục tiêu của Hiệp ước CNTBT ».

Theo chuyên gia Úc, nếu tuyên bố của ông Trump dẫn đến việc nối lại « các vụ nổ nguyên tử » (explosive nuclear testing), thì đây là quyết định « cực kỳ đáng tiếc » từ phía Mỹ, bởi gần như chắc chắn sẽ dẫn đến các hành động đáp trả từ các cường quốc nguyên tử. Thành viên của ICAN nhấn mạnh là thế giới đang đối mặt với một « thời điểm vô cùng nguy hiểm trong lịch sử », khi « gần như tất cả các hiệp ước khó khăn lắm mới đạt được nhằm hạn chế võ khí nguyên tử từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc đã bị hủy bỏ ».

Hầu hết các hiệp ước giới hạn vũ khí hạt nhân đã bị hủy bỏ

Hiện tại, Mỹ và Nga chỉ còn bị ràng buộc bởi Hiệp ước Giải trừ Quân bị New START, quy định mỗi bên chỉ được khai triển 1.550 đầu đạn nguyên tử tấn công chiến lược. Hiệp ước New START, bao gồm cơ chế thanh tra, giám sát, dự kiến hết hạn vào tháng 02/2026. Đầu tháng 10/2025, tổng thống Nga đề nghị gia hạn thêm một năm, nhưng không đề cập đến việc nối lại các cuộc thanh tra kho võ khí.

Năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, Mỹ đã rút khỏi một hiệp ước quan trọng khác về võ khí nguyên tử, được ký kết năm 1987 với Nga, liên quan đến hỏa tiễn nguyên tử tầm trung (INF).