Mối quan hệ kéo dài hàng thập kỷ giữa Microsoft và chính quyền Bắc Kinh có thể khiến việc thương thảo sa vào bùn lầy. (Getty)
Tương lai của TikTok đang là tâm điểm chú ý trong những ngày gần đây. Ứng dụng phổ biến này sẽ phải đối mặt với lệnh cấm vào tháng Chín của chính quyền Tổng thống Trump nếu ứng dụng này không được bán cho Microsoft hoặc một công ty khác của Hoa Kỳ trước hạn chót 15/9.
Tuy nhiên, mối quan hệ kéo dài hàng thập kỷ giữa Microsoft và chính quyền Bắc Kinh có thể khiến việc thương thảo sa vào bùn lầy.
Ứng dụng chia sẻ video rất phổ biến đối với thanh thiếu niên Mỹ. Lưỡng đảng Hoa Kỳ đang xem xét giám sát ứng dụng vì quan ngại về bảo mật thông tin cá nhân cho người dân Mỹ và an ninh quốc gia Mỹ. TikTok được công ty Công nghệ ByteDance có trụ sở tại Bắc Kinh mua lại vào năm 2017, ước tính có hàng chục triệu người Mỹ đang sử dụng ứng dụng này.
Điểm mấu chốt trong mối quan ngại của Hoa Kỳ đó là theo luật tình báo quốc gia năm 2017 Trung Quốc, các công ty Trung Quốc phải cung cấp dữ liệu của công ty cho Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ). Tuy một số chuyên gia lạc quan rằng nếu Microsoft mua lại TikTok thì ĐCSTQ sẽ không thể khai thác dữ liệu, nhưng các chuyên gia khác lại cho rằng mối quan hệ sâu rộng giữa Microsoft và chính quyền Bắc Kinh là một điều đáng lo ngại.
Tổng thống Donald Trump gần đây đã có lập trường cứng rắn đối với các ứng dụng của Trung Quốc. Vào ngày 6/8, ông đã ban hành lệnh cấm sử dụng TikTok và ứng dụng mạng xã hội WeChat sau ngày 20/9. Lệnh cấm cũng cấm các giao dịch với ByteDance và công ty chủ quản của WeChat là Tencent Holdings.
Khi một lệnh cấm sắp được thực thi, thì trong thực tế các hạn chế quy mô nhỏ đã và đang diễn ra. Thượng viện Mỹ gần đây đã nhất trí thông qua một dự luật do Thượng nghị sĩ Josh Hawley đệ trình. Dự luật này cấm các nhân viên chính phủ Hoa Kỳ sử dụng TikTok trên các thiết bị của chính phủ.
Bộ Ngoại giao, Bộ An ninh Nội địa, Bộ Quốc phòng và Cục Quản lý An ninh Vận tải của Mỹ đã cấm tải TikTok về các thiết bị của chính phủ. Ngoài ra, từ tháng 12/2019, Quân đội Hoa Kỳ đã không cho quân đội sử dụng ứng dụng này. Trung tá Robin Ochoa, người phát ngôn của Quân đội, nói với Millitary.com rằng “nó được coi là một mối đe dọa mạng”.
Gần đây, The Epoch Times đưa tin rằng hơn 130 nhân viên tại ByteDance là thành viên của ĐCSTQ. Nhiều đảng viên ĐCSTQ nắm giữ các vị trí quản lý, theo tài liệu nội bộ. ByteDance được thành lập vào tháng 3/2012, có chi bộ ĐCSTQ riêng từ tháng 10/2014.
Sự hiện diện rộng rãi
Scott Watnik thuộc công ty luật Wilk Auslander của Hoa Kỳ và chịu trách nhiệm về hoạt động an ninh mạng của công ty, cho biết những lo lắng liên quan đến việc Microsoft mua lại TikTok là có cơ sở.
Ông Watnik nói: “Không có gì bí mật khi Microsoft có mặt ở Trung Quốc từ năm 1992. Microsoft có vị thế đặc biệt ở Trung Quốc vì là công ty phương Tây duy nhất mà Trung Quốc cho phép vận hành công cụ tìm kiếm và công ty truyền thông xã hội trong đất nước Trung Quốc bao gồm Bing và LinkedIn”.
Theo chính sách “tường lửa” của Bắc Kinh, cả hai công ty này đều bị kiểm duyệt bên trong Trung Quốc. Zhang Yiming, người sáng lập Bytedance, cũng từng làm việc cho Microsoft và có tài sản ròng ước tính trị giá hơn 16 tỷ USD.
Bytedance giống như trang web riêng của Microsoft, “công ty con hoàn chỉnh nhất và trung tâm R&D lớn nhất bên ngoài Hoa Kỳ được đặt tại Trung Quốc”.
Trang web của Microsoft cũng đưa thông tin tự hào rằng vào đầu năm 2015, công ty đã được tạp chí Fast Company công nhận là một trong “10 công ty sáng tạo nhất thế giới năm 2015 tại Trung Quốc”, đồng thời được ca ngợi là một trong những “công ty làm tái sinh nền kinh tế Trung Quốc”.
“Do hoạt động ở Trung Quốc, Microsoft đã kiếm được một món hời lớn với Faustian: công ty thu được hàng tỷ USD lợi nhuận và thị phần ở quốc gia đông dân nhất thế giới này, nhưng đổi lại, công ty phải nhượng bộ trước những yêu cầu của chính quyền Bắc Kinh liên quan đến sự kiểm duyệt của chính phủ và các giới hạn về quyền tự do ngôn luận cũng như quyền bảo mật thông tin cá nhân của người dùng.
“Làm sao một công ty Mỹ tham gia vào một món hời kiểu này của Faustian lại có thể đáng tin? Liệu một công ty Hoa Kỳ đã tham gia và tiếp tục tham gia vào cuộc thương lượng với Faustian có thể được tin cậy rằng công ty sẽ ngừng hoạt động như hiện nay hay không?"
Trong khi đó, các công ty lớn khác như Google đã rời Trung Quốc để phản đối sự kiểm duyệt của chính phủ và cáo buộc chính quyền Trung Quốc đã tấn công họ. Với sự hiện diện rộng rãi của Microsoft ở Trung Quốc, ông Watnik nhận định rằng ĐCSTQ “có khả năng tạo đòn bẩy đối với Microsoft bằng cách thực hiện các chính sách và quy định có thể thưởng hoặc trừng phạt các hoạt động kinh doanh của Microsoft tại Trung Quốc”.
Ngày 2/8, Satya Nadella - giám đốc điều hành của Microsoft đã cố gắng dập tắt những lo ngại, nói rằng công ty “sẽ đảm bảo rằng tất cả dữ liệu riêng tư của người dùng TikTok ở Mỹ được chuyển đến và lưu trữ ở Hoa Kỳ.”
TikTok cũng đã nhiều lần tuyên bố rằng họ lưu trữ tất cả dữ liệu người dùng Hoa Kỳ tại Hoa Kỳ và sao lưu ở Singapore.
Cố vấn Nhà Trắng Peter Navarro cũng không ủng hộ việc Microsoft mua lại TikTok; ông nói với CNN: “Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Hoa sử dụng phần mềm của ai? Microsoft. ĐCSTQ sử dụng phần mềm của ai để làm tất cả những việc họ làm? Đó là Microsoft.
“Vì vậy, đây không phải là một công ty Mỹ trong sạch. Rõ ràng đó là một công ty đa quốc gia đã kiếm được hàng tỷ USD ở Trung Quốc, cho phép Trung Quốc kiểm duyệt thông qua Bing và Skype”.
Nếu Microsoft muốn thương vụ với TikTok được thông qua, các giám đốc điều hành có thể phải xem xét việc thoái vốn khỏi Trung Quốc, ông Navarro nói.
Chính quyền Bắc Kinh từng sử dụng hệ điều hành Windows của Microsoft trong quân đội của họ, tuy nhiên họ đang chuyển sang thay thế bằng hệ điều hành mới do Trung Quốc phát triển độc lập.
TikTok gần đây đã thu hút hơn 2 tỷ lượt tải xuống trên Google Play Store và Apple’s App Store trên toàn cầu, theo Sensor Tower Store Intelligence.
Theo công ty nghiên cứu này, ứng dụng này nhận được nhiều lượt tải xuống nhất so với bất kỳ ứng dụng nào trong quý 1 của năm nay với “hơn 315 triệu lượt cài đặt”.
Blair Brandt - nhà chiến lược và cố vấn chính trị của Đảng Cộng hòa Hoa Kỳ - cho biết, thực tế là việc phần mềm của Microsoft đang được ĐCSTQ sử dụng thì “chắc chắn bạn phải đoán già đoán non rồi”.
Ông Brandt cho biết: “Chúng ta không thể giả định, ít nhất là về mặt giá trị, rằng quyền sở hữu TikTok của họ sẽ tự nhiên ngăn chặn các vi phạm quyền riêng tư mà chúng ta đang quan ngại. Vấn đề nghiêm trọng có thể do các chi tiết nhỏ gây ra”.
“Việc bán TikTok cho một công ty Mỹ là một thỏa hiệp lớn, nhưng chúng ta phải xem xét hồ sơ của bên mua cung cấp để đánh giá tính phù hợp và mức độ chính trực của công ty”.
Theo Casey Fleming - chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của công ty chiến lược an ninh và tình báo BlackOps Partners, tất cả các hoạt động buôn bán công nghệ và sản xuất công nghệ của phương Tây cho Trung Quốc cần bị cấm để bảo vệ an ninh quốc gia của các nước phương Tây.
Ông Fleming tin rằng sẽ không có thay đổi đối với các hoạt động gián điệp của Bắc Kinh ngay cả khi nước này đồng ý để Microsoft mua lại TikTok.
Ông Fleming nhận định “Một lần nữa, tất cả công nghệ được sử dụng hoặc tạo ra bởi ĐCSTQ là cho mục đích nắm giữ quyền lực của chính quyền này. Hãy suy nghĩ về việc kiểm soát toàn bộ".
Theo luật của Trung Quốc, các công ty Trung Quốc được yêu cầu thành lập chi bộ ĐCSTQ trong công ty để đảm bảo rằng các chính sách kinh doanh và nhân viên tuân theo đường lối của ĐCSTQ.
Khi The Epoch Times đặt câu hỏi cho Microsoft, phát ngôn viên của Microsoft gửi email lại và trả lời rằng “không có bất cứ điều gì để chia sẻ”.
Phát ngôn viên của TikTok cũng không đưa ra bình luận nào.
Tiến về phía trước?
Rob Behnke - giám đốc điều hành tại Halborn - một công ty an ninh mạng cho biết: tại thời điểm này “đó không phải là suy đoán” rằng TikTok gửi dữ liệu [của người dùng] Hoa Kỳ đến Trung Quốc.
Ông Behnke nói “Vì vậy, một sự thay đổi về quản lý sẽ thay đổi thực tế [dữ liệu bị gửi về Trung Quốc] và hy vọng các ‘cửa sau’ sẽ bị đóng nếu điều này thực sự xảy ra. Tuy nhiên, điều này liên quan đến quyền riêng tư của dữ liệu hơn là an ninh [quốc gia]”.
Ông Behnke cũng nhận định: Một vụ mua lại thành công sẽ có nghĩa là một công ty Mỹ đang theo dõi người Mỹ chứ không phải người Trung Quốc. Ông gọi những lời bình luận gần đây của Hoa Kỳ về ứng dụng là "hoàn toàn là một trò chơi chính trị".
Những quan ngại về TikTok xuất hiện trong bối cảnh lo lắng ngày càng tăng về việc công nghệ từ các công ty Mỹ đã bị chuyển giao cho chính quyền Trung Quốc và về các hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ.
Trung Quốc đã phát triển các công nghệ của mình phần lớn dựa trên những gì họ đã đánh cắp từ phương Tây, với chi phí trộm cắp tài sản trí tuệ ước tính lên tới 600 tỷ USD mỗi năm.
Tổng thống Trump đã mô tả sự hiện diện của TikTok ở Hoa Kỳ như một mối quan hệ chủ nhà - người thuê nhà và chính quyền của ông “nắm giữ tất cả các lá bài”.
Mark Grabowski - Phó giáo sư chuyên về luật mạng và đạo đức kỹ thuật số tại Đại học Adelphi - cho biết, sẽ thật nhẹ nhõm khi biết rằng với việc Microsoft mua lại ứng dụng TikTok, chính quyền Trung Quốc ít nhất sẽ không còn có thể trực tiếp khai thác TikTok để theo dõi người Mỹ.
“Nhưng tôi không chắc Microsoft là câu trả lời [cho vấn đề]. Họ là một phần của cái gọi là Frightful Five hay nhóm những người khổng lồ công nghệ của Mỹ đã tích lũy được một lượng sức mạnh to lớn.
Tôi cũng lo lắng liệu Microsoft có áp đặt kiểm duyệt đối với TikTok hay không. Họ đã đưa các hạn chế về ngôn luận vào Điều khoản dịch vụ của họ đối với các sản phẩm khác, chẳng hạn như Office 365, vượt xa những gì luật pháp yêu cầu”.
Trong khi Microsoft được cho là một trong những công ty chính để mua lại ứng dụng TikTok, Twitter cũng đã bày tỏ việc muốn mua lại ứng dụng này.
Robert J. Bunker - giáo sư nghiên cứu hỗ trợ tại Viện Nghiên cứu Chiến lược của Trường Cao đẳng Chiến tranh Quân đội Hoa Kỳ - cho biết câu chuyện TikTok là một phần của một vấn đề lớn hơn, một trận chiến quyết định toàn cảnh của Internet.
Ông nói: “Tôi nghĩ Hoa Kỳ nên‘ đấu tranh ’cho tương lai của một mạng internet toàn cầu có tự do-dân chủ bằng cách thu hút và kiềm chế Trung Quốc trong vấn đề này. Do đó, Microsoft và các công ty khác của Hoa Kỳ nên mua TikTok, Zoom và các tổ chức kinh doanh có khả năng liên kết với ĐCSTQ”.
(Theo ntdvn.com)
