Aspartame được dùng để làm chất tạo ngọt cho các loại nước ngọt ăn kiêng (diet soft drink), kẹo cao su, và vô số thực phẩm không đường khác. Nguồn: AAP / Mark Lennihan/AP

Tổ chức Y tế Thế giới đã xác nhận rằng chất làm ngọt phổ biến được sử dụng trong Diet Coke và kẹo cao su có liên quan đến ung thư, tuy nhiên vẫn an toàn khi tiêu thụ ở mức đã được đồng ý cho phép.

Hai nhóm liên kết với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố rằng chất tạo ngọt aspartame là một "chất có thể gây ung thư" nhưng vẫn an toàn khi tiêu thụ ở mức đã được thống nhất.

Nghiên cứu nói gì?

Các phán quyết là kết quả của hai hội đồng chuyên gia riêng biệt của WHO, một trong số đó xem xét về việc liệu có bất kỳ bằng chứng nào cho thấy một chất là mối nguy tiềm ẩn hay không, và hội đồng còn lại đánh giá mức độ rủi ro thực tế mà chất đó thực sự gây ra.

Aspartame là một trong những chất làm ngọt phổ biến nhất thế giới, được sử dụng trong các sản phẩm từ Diet Coke đến kẹo cao su Mars' Extra.

Trong một cuộc họp báo trước thông báo hôm thứ Sáu, người đứng đầu bộ phận dinh dưỡng của WHO, Francesco Branca, đã cố gắng giúp người tiêu dùng hiểu được những tuyên bố có vẻ mâu thuẫn, đặc biệt là những người sử dụng chất làm ngọt nhân tạo thay vì đường.

'Hãy uống nước'

Branca nói “Nếu người tiêu dùng phải đối mặt với quyết định nên uống cola có chất làm ngọt hay cola có đường, tôi nghĩ nên cân nhắc lựa chọn thứ ba – đó là hãy uống nước”.

Trong tuyên bố đầu tiên về chất phụ gia này, được công bố vào đầu ngày thứ Sáu, Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) có trụ sở tại Lyon cho biết aspartame là "chất có thể gây ung thư".

Sự phân loại đó có nghĩa là có bằng chứng hạn chế rằng một chất nào dó có thể gây ung thư.

Nó không tính đến lượng mà một người cần tiêu thụ để có nguy cơ, điều này được xem xét bởi một hội đồng riêng biệt, Ủy ban Hỗn hợp về Phụ gia Thực phẩm (JECFA) của WHO và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp (FAO), có trụ sở tại Geneva.

Sau khi tiến hành đánh giá toàn diện của riêng mình, JECFA hôm thứ Sáu cho biết họ không có bằng chứng thuyết phục về tác hại do aspartame gây ra, và tiếp tục khuyến nghị mọi người nên duy trì mức tiêu thụ aspartame dưới 40mg/kg mỗi ngày.

Thi thoảng uống có sao không?

Mức tiêu thụ này được thiết lập lần đầu tiên vào năm 1981 và các cơ quan quản lý trên toàn thế giới có hướng dẫn tương tự cho người dân của họ.

Một số nhà khoa học không liên quan đến các đánh giá cho biết bằng chứng về mối liên hệ giữa aspartame với ung thư là yếu.

Các hiệp hội công nghiệp thực phẩm và đồ uống nói rằng, các quyết định cho thấy aspartame là an toàn, và là một lựa chọn tốt cho những người muốn giảm lượng đường trong chế độ ăn uống của họ.

WHO cho biết mức tiêu thụ hiện tại có nghĩa là, ví dụ, một người nặng từ 60-70kg sẽ phải uống hơn 9-14 lon nước soda mỗi ngày thì mới vi phạm giới hạn, dựa trên hàm lượng aspartame trung bình trong đồ uống.

Ông Brance nói “Kết quả của chúng tôi không cho thấy rằng việc tiêu thụ không thường xuyên có thể gây rủi ro cho hầu hết người tiêu dùng.".

Các bước tiếp theo là gì?

Ông cho biết WHO không thúc giục các công ty loại bỏ hoàn toàn aspartame khỏi sản phẩm của họ mà thay vào đó kêu gọi sự kiểm duyệt từ cả nhà sản xuất và người tiêu dùng. Đầu năm nay, WHO cho biết không có bằng chứng nào cho thấy chất làm ngọt giúp kiểm soát cân nặng, điều mà ngành công nghiệp này đang tranh cãi.

Trước đó đã có báo cáo vào tháng 6 rằng IARC sẽ xếp aspartame vào nhóm 2B là "chất có thể gây ung thư", cùng với chiết xuất lô hội và các loại rau muối truyền thống của châu Á.

Hội đồng IARC cho biết hôm thứ Sáu rằng họ đã đưa ra phán quyết dựa trên ba nghiên cứu ở người ở Hoa Kỳ và Châu Âu, chỉ ra mối liên hệ giữa việc tiêu thụ chất làm ngọt và ung thư biểu mô tế bào gan, nghiên cứu đầu tiên được công bố vào năm 2016.

Nghiên cứu nói rằng bằng chứng hạn chế từ các nghiên cứu trên động vật trước đó cũng là một yếu tố. IARC cho biết cũng có một số bằng chứng hạn chế rằng aspartame có một số đặc tính hóa học có liên quan đến ung thư.

Tiến sĩ Mary Schubauer-Berigan, quyền giám đốc IARC nói "Theo quan điểm của chúng tôi, đây thực sự là một lời kêu gọi cộng đồng nghiên cứu cố gắng làm rõ hơn và hiểu rõ hơn về nguy cơ gây ung thư mà việc tiêu thụ aspartame có thể hoặc không thể gây ra".