Oli Constable, Katie Roberts & George Sandeman
-Vai trò, BBC News
Khi Calum Macdonald đến biên giới Việt Nam, anh không thể đọc được các mẫu đơn hành chính của hải quan ở trước mắt. Tất cả những gì anh thấy là một "quầng ánh sáng chói lòa như kính vạn hoa".
Anh vừa cùng bạn bè bước xuống chiếc xe buýt chạy xuyên đêm từ điểm du lịch nổi tiếng Vang Vieng ở Lào.
Hôm trước, cả nhóm đã lưu trú tại một nhà nghỉ ở thị trấn Vang Vieng, nơi khách du lịch được phục vụ rượu whisky và vodka miễn phí. Calum đã pha cùng với nước ngọt.
Chỉ khi đến biên giới, anh mới nghi ngờ có điều gì đó không ổn với thị giác của mình - và anh kể với bạn bè điều này.
"Tôi nhớ mình đã bị một luồng ánh sáng chói lòa, như kính vạn hoa chiếu vào mắt, đến mức tôi không thể nhìn thấy gì cả.
Macdonald nói với chương trình BBC Breakfast: "[Chúng tôi đồng ý rằng] điều đó thật kỳ lạ nhưng chúng tôi nghĩ đó là ngộ độc thực phẩm và ánh sáng tôi nhìn thấy là do chứng nhạy cảm nào đó".
Nhưng khi họ về đến khách sạn ở Việt Nam, rõ ràng có điều gì đó rất bất ổn.
"Chúng tôi đang ngồi trong phòng khách sạn, tôi và bạn bè, và tôi hỏi họ: 'Sao chúng ta lại ngồi trong bóng tối thế? Ai đó nên bật đèn lên đi.'" Thực ra đèn đã bật.
Calum, 23 tuổi, giờ đây đã bị mù, lần đầu tiên kể lại câu chuyện của mình. Anh là một trong số nhiều nạn nhân ngộ độc methanol hàng loạt ở Vang Vieng vào tháng 11/2024.
Sáu người đã chết. Calum quen biết hai người trong số họ - những cô gái Đan Mạch mà anh gặp trong một buổi tối đi chơi.
Tất cả khi đó đều lưu trú tại nhà trọ Nana Backpacker trong thị trấn.
Calum đang đi du lịch xuyên quốc gia ở Đông Nam Á trước khi bị ngộ độc methanol ở Vang Vieng, Lào
Calum hiện đang hợp tác với gia đình của ba người Anh khác đã chết vì ngộ độc methanol ở Đông Nam Á.
Họ đang kêu gọi Bộ Ngoại giao Anh làm rõ hơn về những nguy hiểm mà mọi người phải đối mặt khi đi nghỉ ở những quốc gia có vấn đề về ngộ độc methanol.
Simone White là một trong những người đó.
Một ngày sau khi Calum rời thị trấn Vang Vieng, Simone đã uống rượu miễn phí tại nhà trọ. Trước đó, cô đã nhắn tin cho mẹ nói rằng đây là kỳ nghỉ tuyệt vời nhất mà cô từng trải qua.
Simone đã phải nhập viện trong những ngày sau đó và một người bạn đã gọi cho mẹ cô, bà Sue, để thông báo về những gì đã xảy ra. Sau đó, người bạn lại gọi điện và nói rằng Simone đang trong tình trạng hôn mê.
Bà Sue đã đặt vé máy bay ngay lập tức, nhưng trước khi máy bay cất cánh, bà nhận được một cuộc gọi khác vào giữa đêm từ một bác sĩ ở Lào đang điều trị cho Simone.
"[Ông ấy nói] cần phải cho phép phẫu thuật não khẩn cấp, nếu không con tôi sẽ không qua khỏi…
"Tôi bay đi vào ngày hôm sau khi biết con gái sắp phải phẫu thuật và thành thật mà nói, tôi đã chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất."
Simone White, 28 tuổi, đã qua đời tại bệnh viện do ngộ độc methanol.
"Thật khó để chấp nhận những gì đã xảy ra," bà Sue nói. "Không gì có thể mang Simone trở lại."
Simone đã nhắn tin cho mẹ cô trước khi qua đời và nói rằng đây là kỳ nghỉ tuyệt vời nhất của cô
Methanol là một loại cồn thường có trong các sản phẩm tẩy rửa, nhiên liệu và chất chống đông. Chất này tương tự như ethanol, loại cồn dùng trong đồ uống có cồn, nhưng methanol độc hại hơn đối với con người do cách cơ thể chuyển hóa chất này.
Đồ uống có cồn có thể bị nhiễm methanol nếu quá trình sản xuất chất lượng không được đảm bảo.
Đây là vấn đề phổ biến với rượu giá rẻ ở Đông Nam Á, nơi hàng trăm người bị ngộ độc mỗi năm, theo tổ chức từ thiện Bác sĩ Không Biên giới (MSF).
Nếu bạn uống phải một trong những loại đồ uống bị nhiễm độc này và bị ngộ độc methanol, các triệu chứng có thể bao gồm chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu và buồn nôn.
Đối với nhiều người, cảm giác này tương tự như tình trạng nôn nao thông thường, khiến họ khó nhận biết mình bị ngộ độc hay do uống đồ có cồn quá nhiều.
Sau 12-48 giờ, các vấn đề nghiêm trọng hơn có thể xuất hiện như co giật và mờ mắt. Trong trường hợp nghiêm trọng, điều này có thể dẫn đến mù hoàn toàn và khiến người bệnh hôn mê.
Theo MSF, chỉ cần 30ml methanol cũng có thể gây tử vong.
Nếu được chẩn đoán trong vòng 10-30 giờ sau khi uống, ngộ độc methanol có thể được điều trị thành công bằng phương pháp lọc máu.
Kirsty, người đã sống ở Bali trong tám năm, cũng là nạn nhân của ngộ độc methanol
Kirsty McKie, 38 tuổi, qua đời năm 2022 nhưng không phải do uống rượu miễn phí.
Cô đã uống rượu tại nhà với một người bạn vào đêm trước khi đi chơi ở Bali - hòn đảo của Indonesia, nơi cô đã sống và làm việc trong tám năm.
Người bạn của cô, Sonia Taylor, cho biết cả hai đều cảm thấy nôn nao khó chịu vào ngày hôm sau, trước khi Kirsty được đưa đến bệnh viện để điều trị.
Sonia cũng đã uống phải rượu bị nhiễm độc nhưng vẫn sống sót.
"Chúng tôi không hề hay biết", Sonia nói. "Đó có lẽ là phần khó khăn nhất đối với tôi, không biết tại sao mình sống mà người khác lại chết... Dường như không có lý do gì để giải thích tại sao."
Tại Sumatra, một hòn đảo khác của Indonesia, Cheznye Emmons đã tử vong sau khi uống rượu gin mà sau đó được phát hiện chứa hàm lượng methanol gấp 66.000 lần mức cho phép trong đồ uống.
Cheznye tử vong sau khi uống rượu gin có chứa hàm lượng methanol cao gấp 66.000 lần mức cho phép trong đồ uống
Mẹ của Cheznye, Pamela, nói với BBC: "Tôi nghĩ điều tồi tệ nhất là ngay trước khi con bé co giật, khi mới đến bệnh viện, con bé đã nói với bạn trai: 'Em thực sự, thực sự sợ hãi.' "Và đó gần như là lần cuối cùng [con gái tôi nói chuyện]."
Lời khuyên của Calum dành cho khách du lịch là tránh xa đồ uống và rượu miễn phí nói chung. "Có rất nhiều loại bia ngon ở Đông Nam Á, mà tôi chắc chắn mọi người sẽ rất thích."
Anh nói việc biết tin về cái chết của hai cô gái người Đan Mạch mà anh gặp ở Vang Vieng đã thay đổi cách nhìn của anh về tình trạng bị mù của mình.
Xem: Mẹ của nạn nhân ngộ độc methanol nói chuyện với BBC
Mẹ của Cheznye, Pamela, nói với BBC: "Tôi nghĩ điều tồi tệ nhất là ngay trước khi con bé co giật, khi mới đến bệnh viện, con bé đã nói với bạn trai: 'Em thực sự, thực sự sợ hãi.' "Và đó gần như là lần cuối cùng [con gái tôi nói chuyện]."
Lời khuyên của Calum dành cho khách du lịch là tránh xa đồ uống và rượu miễn phí nói chung. "Có rất nhiều loại bia ngon ở Đông Nam Á, mà tôi chắc chắn mọi người sẽ rất thích."
Anh nói việc biết về cái chết của hai cô gái người Đan Mạch mà anh gặp ở Vang Vieng đã thay đổi cách nhìn của anh về tình trạng bị mù.
"Một phần cách tôi xử lý chuyện này là cố tình phớt lờ... Tôi thực sự cảm thấy, ở nhiều mặt, cuộc sống của mình không còn đáng sống."
Calum hiện đang học cách sử dụng gậy dẫn đường và hy vọng sẽ sớm đăng ký xin chó dẫn đường.
Chàng trai 23 tuổi nói thêm: "[Những cái chết] khiến tôi nhận ra rằng mình rất may mắn và tôi cảm thấy rất biết ơn vì mặc dù tôi đã phải chịu một số khó khăn, nhưng rất nhiều người đã phải trải qua tình cảnh tồi tệ hơn,”
"Tôi cảm thấy, vì mình đã may mắn sống sót, tôi có một chút trách nhiệm trong việc cố gắng ngăn chặn điều tương tự xảy ra với những người khác."
Bộ Ngoại giao Anh mô tả tình trạng ngộ độc methanol và rượu giả là "vấn đề nghiêm trọng ở một số nơi trên thế giới" và cho biết đang hợp tác với chính quyền địa phương và ngành du lịch để giải quyết vấn đề này.
"Chúng tôi muốn làm rõ những rủi ro đối với người Anh khi đi du lịch nước ngoài và chúng tôi nâng cao nhận thức thông qua các khuyến cáo du lịch và chiến dịch Travel Aware (Nhận thức khi du lịch)."
Calum và gia đình của Simone, Kirsty và Cheznye đang hợp tác để nâng cao nhận thức về ngộ độc methanol