Dugong, bò biển. Ảnh: Sami Sarkis

QUỐC TẾ - Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế cho biết bào ngư và bò biển đã được thêm vào Sách Đỏ vì bị đe dọa tuyệt chủng. Tình trạng của san hô trụ cột cũng trở nên tồi tệ từ dễ bị tổn thương đến vô cùng nguy cấp do tác động của con người đối với sinh vật biển.

Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế cho biết họ sẽ có ý chí chính trị để khởi động cho một chiến dịch giải cứu toàn cầu để cứu các loài có nguy cơ tuyệt chủng mới được thêm vào Sách Đỏ toàn cầu.

Các nhà lãnh đạo của liên minh cảnh báo mức độ nghiêm trọng của danh sách mới có thể đóng vai trò là một lời kêu gọi đáng báo động, vì nhiều loài động vật hiện có nguy cơ tuyệt chủng.

Các loài bị đe dọa hoặc sắp tuyệt chủng liệt kê trong Sách Đỏ hiện có hơn 150.000 loài trên toàn cầu. Craig Hilton-Taylor tổng biên tập của Danh sách Đỏ, cho biết gtrong số này có khoảng 42.000 loài đang có nguy cơ bị tuyệt chủng rất sớm.

"Chúng ta không thể tách rời khủng hoảng đa dạng sinh học, khỏi khủng hoảng khí hậu. Hai chuyện này rất giống hai mặt của cùng một đồng tiền. Và vì vậy, dù chúng ta làm gì, chúng ta phải bảo đảm rằng những hai vấn đề được liên kết đúng cách, và chúng ta giải quyết cả hai cùng nhau một cách thích hợp. Và vì vậy, bằng cách giải quyết khủng hoảng đa dạng sinh học, chúng ta cũng có thể giải quyết vấn đề khí hậu cùng một lúc. Vì vậy, chúng ta thực sự phải bảo đảm rằng các mục tiêu mà chúng ta đặt ra sẽ giải quyết với tất cả các khía cạnh khác nhau của hai cuộc khủng hoảng này."

Một loài ếch rừng nhiệt đới của Úc được nhìn thấy lần cuối vào năm 1990 đã được liệt vào danh sách tuyệt chủng, cùng với 23 loài lan bản địa khác có nguy cơ biến mất mãi mãi.

Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế đang nhấn mạnh nhiều mối đe dọa đối với sinh vật biển do hoạt động của con người gây ra. Liên minh cho biết gần 44% các giống bào ngư đang được đưa vào danh sách 'có nguy cơ tuyệt chủng'.

Loại sên biển này được coi là một loại thực phẩm hấp dẫn, có thể bán với giá cao và là mục tiêu chính của việc đánh bắt quá mức và săn trộm bất hợp pháp. Trong số 54 loài bào ngư được biết đến trên toàn thế giới, 20 loài hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng, ông Craig Hilton-Taylor cho biết.

"Chúng được coi là một món ăn ngon ở nhiều nơi trên thế giới, đặc biệt là ở một số khu vực của châu Á và một số khu vực của châu Âu. Vì vậy, chúng được săn lùng ráo riết. Và thật không may, mặc dù chúng được bảo vệ trên hầu hết các nơi chúng sinh sống, vẫn có một mức độ rất lớn của việc khai thác quá mức bất hợp pháp và thậm chí hợp pháp, không bền vững. Bạn cũng có vấn đề về biến đổi khí hậu. Vì vậy, với sự nóng lên của nhiệt độ nước biển và sự ngột ngạt của biển, cũng đang ảnh hưởng đến khá nhiều loài bào ngư. Thêm vào đó còn có nhiều bệnh khác nhau ảnh hưởng đến bào ngư và với sự nóng lên của đại dương, khiến tỷ lệ chúng mắc bệnh cũng tăng lên. Bên cánh đó là môi trường sống của chúng ở nhiều nơi đã biến mất hoặc bị ô nhiễm."

Một loài khác ngày càng có nguy cơ bị đe dọa là dugong, một loài động vật có vú ăn cỏ biển. Dugong, hay bò biển sống ở Đông Nam Á, bờ biển phía bắc Úc và ở Ấn Độ Dương, dọc theo lục địa châu Phi và bờ biển Ấn Độ. Bò biển sống trung bình từ 22 đến 25 năm.

Ông Craig Hilton-Taylor cho biết các quần thể bò biển hiện được phân loại là dễ bị tổn thương trên toàn cầu, cực kỳ nguy cấp ở Đông Phi – còn dưới 250 cá thể - và nguy cấp ở New Caledonia – chỉ còn dưới 900 cá thể.

"Đó là do mất môi trường sống. Dugong rất phụ thuộc vào môi trường sống của cỏ biển vì chúng ăn cỏ biển và tất nhiên, rất nhiều môi trường sống của cỏ biển đang bị ảnh hưởng bởi các hoạt động của con người. Ở Đông Phi, có sự phát hiện ra dầu khí ngoài khơi, rất gần nơi có thảm cỏ biển. Tất nhiên, điều đó sẽ tác động đến môi trường sống của cỏ biển. Những khu vực đó thường quan trọng đối với hoạt động đánh bắt cá. Ngư dân và lưới đánh cá không tốt cho bò biển. Bò biển bị mắc vào lưới dù ngư phủ không chủ ý đánh bắt, và điều đó giết chết chúng. Bò biển thực ra cũng bị săn bắt, mặc dù chúng là loài được bảo vệ. Một trong những mối đe dọa đối với chúng, đặc biệt là ở New Caledonia, là nạn săn bắn bò biển trái phép."

San hô trụ cột cũng đang chuyển từ dễ bị tổn thương sang cực kỳ nguy cấp trong Sách Đỏ. Sống ở độ sâu từ 1-25 mét dưới nước, loài san hô này chủ yếu sống ở vùng biển Caribbean.

Ông Craig Hilton-Taylor ước tính lượng san hô này đã giảm hơn 80% trên hầu hết những nơi chúng hiện diện kể từ năm 1990.

"Nhiều loài san hô thực sự quan trọng, thậm chí còn là thực phẩm của con người - vì vậy chúng ta cần bảo đảm rằng mọi hoạt động khai thác chúng phải được bền vững. Chúng tôi không nói là ngưng sử dụng chúng, mà phải bảo đảm khai thác chúng một cách bền vững. Rất nhiều giống trong số này thực sự quan trọng về mặt hệ sinh thái. Ví dụ, vì là san hô, chúng thực sự quan trọng đối với chúng ta vì là môi trường sống ở biển. Vì vậy, nếu chúng ta mất san hô, điều đó có tác động rất lớn đến các sinh vật biển trong đại dương. Do đó, chúng ta cần bảo tồn các loài này, để chúng ta duy trì tất cả các quá trình của hệ sinh thái và giúp hỗ trợ cuộc sống của con người trên hành tinh này."