Người dân trú ẩn trong hầm phía dưới tòa nhà chung cư khi drone Nga tấn công tại Kharkiv, Ukraine, ngày 07/07/2025. REUTERS - Sofiia Gatilova

Chiến tranh ở Ukraine chừng như bị chìm khuất sau hồ sơ Trung Đông, Donald Trump gây áp lực lên Israel để ngưng bắn tại Gaza. Bất mãn với tổng thống Mỹ, tỉ phú Elon Musk lập đảng mới. Đó là một số vấn đề được bàn bạc nhiều trên mặt báo ngày 07/07/2025.

Trung Đông đẩy Ukraine xuống hàng thứ yếu

Trong bài « Ukraine, cuộc chiến tranh bị lãng quên? » Les Echos nhận định sau khi Israel và Mỹ oanh kích vào các cơ sở nguyên tử Iran, cuộc chiến ở Ukraine chừng như bị đẩy xuống hàng thứ yếu trong những mối quan tâm của truyền thông và ngoại giao Tây phương.

Hôm 30/06 khi thăm Kyiv, ngoại trưởng Đức Johann Wadephul tái khẳng định: « Chúng tôi sẽ tiếp tục kiên quyết ủng hộ để Ukraine có thể tự vệ thành công, nhờ hệ thống phòng không hiện đại và các loại vũ khí khác, cũng như viện trợ nhân đạo và kinh tế ». Tuy nhiên căng thẳng ở Trung Đông đã khiến quốc tế ít quan tâm đến cuộc xâm lăng của Nga, đến nỗi tổng thống Trump rời hội nghị thượng đỉnh G7 sớm.

Các nhà lãnh đạo G7 cũng không thỏa thuận được về một thông cáo chung về Ukraine do Hoa Kỳ phản đối. Theo Reuters, Washington từ chối thêm vào những tuyên bố cứng rắn đối với Nga để tránh ảnh hưởng đến nỗ lực thương lượng. Nhiều nguồn tin ngoại giao Âu châu bày tỏ bất bình trước thái độ của Mỹ, tuy ông Trump cũng tỏ ý muốn tăng áp lực lên Vladimir Putin nhưng không có cam kết cụ thể nào. Trên thực tế Tòa Bạch Cung đã ngưng giao một số vũ khí Mỹ cho Kyiv.

Tâm trạng chán nản khi chiến tranh kéo dài

Các cuộc thảo luận của các ngoại trưởng G7 cũng chuyển hướng từ Ukraine sang việc tìm giải pháp ngoại giao cho Teheran và Jerusalem, về chương trình nguyên tử Iran. Dù tổng thư ký NATO Mark Rutte tái khẳng định ủng hộ Ukraine, thông cáo chung không mạnh mẽ bằng kỳ họp trước.

Hiện diện tại hội nghị, tổng thống Volodymyr Zelensky cảnh báo « không có dấu hiệu nào cho thấy Vladimir Putin muốn chấm dứt chiến tranh », nhấn mạnh rằng « Nga bác bỏ tất cả đề nghị hòa bình ». Chuyên gia phân tách Alexander Khara cho biết, Zelenskyy cố giải thích cho Trump rằng Putin không có lợi gì khi ngưng bắn, nhưng có lẽ Trump vẫn tin là sẽ gây ảnh hưởng được với lãnh đạo độc tài Nga.

Nhìn rộng hơn, nhiều chuyên viên nghiên cứu khác nêu ra tâm trạng chán nản khi cuộc chiến sa lầy, và thời sự quốc tế hướng sang những ưu tiên khác. Tại Hoa Kỳ, một thăm dò của Pew Research đầu năm 2025 cho biết 30 % người Mỹ cho rằng nước mình đã làm quá nhiều cho Ukraine, chỉ có 22 % thấy là trợ giúp chưa đủ. Điều tra của YouGov cuối 2024 tại 7 nước Tây Âu cho biết đa số người được hỏi nay muốn đàm phán thay vì hỗ trợ quân sự cho đến khi Ukraine chiến thắng. Một số nhà lãnh đạo Tây phương ý thức được sự nguy hiểm nếu Nga thắng, chẳng hạn đại diện ngoại giao Âu châu, Kaja Kallas, đã lặp lại câu nói của tổng thư ký NATO: « Nếu không giúp Ukraine nữa, chúng ta sẽ phải học tiếng Nga ».

Tình báo Nga tuyển mộ thiếu niên Ukraine đặt bom

Cũng liên quan đến Ukraine, La Croix báo động về hiện tượng các thiếu niên Ukraine được tình báo Nga tuyển mộ để đặt bom. Từ một năm qua, FSB đẩy mạnh chiến dịch này. Trên các ứng dụng Telegram, TikTok, WhatsApp có những công việc kiếm tiền dễ dàng : giao một gói hàng, chia sẻ thông tin, chụp hình một địa điểm cụ thể, vẽ tranh lên một bức tường được chỉ định…Sau đó sẽ đến các nhiệm vụ nhiều rủi ro hơn như phá hoại, tấn công các trung tâm tuyển quân, thậm chí giết người.

Phía sau những việc được trả từ 100 đến 1.000 euro có bàn tay của FSB. Cơ quan tình báo Ukraine SBU đã xác định được 700 cá nhân được Nga tuyển dụng trên mạng, trong đó có 175, tức một phần tư, là vị thành niên. Để đối phó, SBU cố gắng cảnh báo người dân bằng nhiều phương tiện: áp-phích, gởi hàng loạt tin nhắn, quảng cáo trên truyền hình và xe lửa, các sĩ quan luân phiên đến những trường học. Thông điệp rất đơn giản: có thể chịu trách nhiệm hình sự từ 14 tuổi nếu phạm tội cưỡng hiếp, băng đảng hay cố sát.

Các thủ phạm nhỏ tuổi không phải lúc nào cũng ý thức được là đang chống lại Tổ quốc. Tại Kharkiv, hai người bạn ở lứa tuổi 15 ngỡ rằng đang tham gia trò chơi đếm các đơn vị phòng không xung quanh thành phố. Hai học sinh khác nhận việc đặt một túi xách ở nhà ga xe lửa, sau đó bom nổ làm một trong hai tử thương và ba người khác bị thương. Chuyên gia an ninh mạng Oleksandr Bakalysnskyi giải thích, nhiều năm qua, các băng nhóm buôn lậu, ma túy vẫn dùng mạng xã hội để tuyển người làm những công việc lặt vặt, trả bằng tiền mặt hoặc tiền ảo, nên ít ai đặt câu hỏi. Còn nếu ứng viên hỏi thêm, FSB không ngần ngại giả danh là tình báo Ukraine, nói rằng nhiệm vụ được giao nhằm phục vụ cho lợi ích đất nước.

Tuy vậy cũng có những trường hợp phản quốc thực sự, như báo cho Nga tin chuyển quân, cố tình gài bom…Chuyên gia tâm lý học Marianna Nitch nhắc nhở Nga đã xâm lăng Donbass từ 2014 và chiếm Crimée, cả một lứa tuổi lớn lên trong bối cảnh xung đột, có những người đổ lỗi cho quân đội Ukraine làm họ phải chịu khổ. Chưa kể đến mối quan hệ bạn bè ở vùng chiếm đóng hay những nước bị ảnh hưởng bởi tuyên truyền của các lực lượng thân Nga. Theo Reuters, ít nhất 12 thiếu niên Ukraine bị bắt tại Đức, Ba Lan, Litva, Anh vì làm gián điệp cho Nga hoặc phá hoại.

Thủ tướng Israel dưới áp lực của Trump về ngưng bắn ở Gaza

Về Trung Đông, các báo có cùng nhận định là thủ tướng Israel đang chịu áp lực của tổng thống Mỹ để ngưng bắn tại Gaza. Le Figaro cho biết, hôm 7/07, hai phi cơ đã cất cánh từ Israel. Một chiếc chở ông Benjamin Netanyahu đến Washington để gặp Donald Trump lần thứ ba trong nhiệm kỳ hai, bàn về nguyên tử Iran và ngưng bắn ở Gaza. Và chiếc kia bay đến Doha, với ê-kíp các chuyên gia đàm phán Israel, sẵn sàng tái lập thương lượng gián tiếp với Hamas. Đúng 21 tháng kể từ vụ khủng bố ngày 07/10/2023, các cuộc hội đàm này có thể mang tính quyết định, đánh dấu giai đoạn đầu tiên hướng về hồi kết của một cuộc chiến chưa bao giờ dài như thế của Israel.

Sau chiến thắng trước Iran, Donald Trump dứt khoát muốn giải quyết vấn đề Gaza, nhưng như thường lệ, đối với những hồ sơ quan trọng, Benjamin Netanyahu chỉ quyết định vào phút chót. Thủ tướng Israel chịu một áp lực khác theo hướng ngược lại : Trong liên minh cầm quyền, hai nhân vật cực đoan Bezalel Smotrich và Itamar Ben Gvir phản đối tái lập viện trợ nhân đạo vì cho rằng làm như vậy chỉ giúp cho Hamas – vẫn đang gieo rắc sợ hãi tại Dải Gaza. Họ đe dọa từ chức, đòi tiếp tục chiến đấu, vì coi đây là cơ hội lịch sử để kiểm soát dải đất này.

Theo các chuyên gia đàm phán Israel, thời điểm hiện nay thuận lợi cho ngưng bắn, nhưng hãy « còn nhiều viên sỏi trên đường ». Từ quy mô rút quân, viện trợ nhân đạo do các cơ quan Liên Hiệp Quốc phụ trách, cho tới vị trí chính trị của Hamas thời hậu chiến, các quan điểm của Hamas đều đối nghịch với chính phủ Israel, khiến ông Netanyahu phải đe dọa « triệt tiêu » phe này.

La Croix dẫn lời David Khalfa của think tank Atlantic Middle East Forum (AMEF) nhận xét, nếu có ngưng bắn ở Gaza, đó là vì thủ tướng Israel phải đền đáp việc Mỹ tham gia oanh tạc Iran. Le Monde đánh giá, phong trào Hồi giáo Palestine nay chỉ còn là cái bóng của chính mình sau 21 tháng chiến đấu với Israel, và đang chật vật tìm cách sống sót. Đa số thủ lãnh đã bị trừ khử, Hamas nay phải hoạt động theo kiểu du kích, lớp mới lên thay không có chỉ huy tập trung vì Israel truy lùng. Hamas tiếp tục bác bỏ yêu cầu của Israel là giải giáp và những người lãnh đạo phải lưu vong.

Đảng mới của Elon Musk: Không đơn giản tại nước Mỹ có truyền thống lưỡng đảng

Nhìn sang nước Mỹ, Les Echos giải thích « Tại sao đảng mới của Elon Musk có ít cơ hội qua mặt được Donald Trump », trong hệ thống chính trị nước Mỹ hiện nay. Bất mãn trước người bạn cũ, hôm thứ Bảy, ông Musk tuyên bố lập đảng Nước Mỹ, sử dụng lại tên của ủy ban vận động America PAC mà Musk đã đóng góp 270 triệu đô-la để giúp ông Trump thắng cử. Đảng mới vẫn chưa có tư cách pháp lý vì chưa nộp quy chế cho ủy ban bầu cử liên bang.

Trước đó, Elon Musk đã chỉ trích đạo luật Big Beautiful Bill là « đáng ghê tởm ». Ông viết trên mạng X: « Khi thấy số chi điên cuồng của luật này, đưa trần nợ lên mức kỷ lục 5.000 tỉ đô-la, rõ ràng là chúng ta đang sống trong một quốc gia độc đảng – đảng của những con heo chỉ biết ăn. Đã đến lúc lập một đảng chính trị mới thực sự quan tâm đến người dân ». Tỉ phú giàu nhất thế giới đe dọa tài trợ cho các đối thủ của những dân biểu Cộng Hòa đã bỏ phiếu cho luật này, tuy nhiên hầu như tất cả đều tuân theo kỷ luật của phe Trump.

Elon Musk đã bị mất cảm tình rất nhiều từ khi tham gia DOGE. Hơn nữa, hệ thống chính trị Mỹ hoàn toàn xoay quanh hai đảng lớn truyền thống, không một đảng thứ ba nào thành công mà chỉ làm ưu thế nghiêng qua bên này hay bên kia mà thôi. Trong cuộc bầu cử tổng thống vừa qua, đảng của Robert Kennedy Junior từ 15 % xuống còn 5 % lúc gần đến giai đoạn quyết định, nên ông ta bèn đứng về phía Trump. Elon Musk cũng không thể trở thành tổng thống vì sinh ở Nam Phi. Những hoạt động chính trị vụng về của ông đã làm cổ phiếu Tesla mất đi 17 % giá trị kể từ đầu năm. Nhất là trong cuộc song đấu với tổng thống, Musk không nắm đằng chuôi. Donald Trump có thể làm hại cho ông, như cắt tài trợ cho Tesla và SpaceX.

Những câu hỏi từ trận lụt kinh hoàng ở Texas

Cũng tại Hoa Kỳ, Libération và La Croix quan tâm đến trận lụt ở Texas đã làm ít nhất 80 người chết, đa số ở hạt Kerr, nơi dòng sông Guadalupe bất ngờ dâng cao. Riêng Camp Mystic, nơi cắm trại nổi tiếng dành cho các em gái Công giáo, có đến 27 người thiệt mạng. La Croix cho biết bản thân ông Dick Eastland, người chủ thế hệ thứ ba của trại hè này, cũng đã tử nạn do cố gắng cứu những bé gái trong trại.

Theo Libération, nhiều câu hỏi đã được đặt ra: Dự báo thời tiết có chính xác, cảnh báo có được đưa ra đúng lúc, và những người nhận được báo động có cơ hội thoát được hay không? Tại hạt Kerr, ý tưởng lập hệ thống còi hụ như trong trường hợp lốc xoáy đã bị từ bỏ vì lý do ngân sách. Nhiều tiếng nói chỉ trích chính quyền Trump, tuy nhiên sự kiện bi thảm này cũng là dịp cho thấy sự cần thiết của NOAA (Cơ quan quan sát đại dương và khí quyển), cũng như NWS (Cơ quan khí tượng quốc gia), vì nếu không con số nạn nhân sẽ còn khủng khiếp hơn.

BRICS: Tham vọng lớn khó đạt

Trên lãnh vực địa chính trị, Le Monde nhận xét « Khối BRICS khó thể thực hiện nổi tham vọng chung ». Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 17, diễn ra tại Rio trong hai ngày 7 và 8 tháng Bảy, không có mặt Tập Cận Bình và Vladimir Putin. Từ 2023, « khối » này không ngừng mở rộng, nay có 11 nước thành viên, chiếm phân nửa dân số và 30 % GDP thế giới. Tại Rio, có sự hiện diện của 10 nước « liên kết », trong đó có Việt Nam.

Thế nhưng Putin, bị Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) truy nã, chỉ tham dự qua video, và đáng kinh ngạc nhất là sự vắng mặt của chủ tịch Trung Quốc. Tờ báo cho rằng lợi ích và quan điểm của các nước BRICS nhiều khi đối nghịch lẫn nhau, khó thể trở thành lời đáp của các nước phương Nam dành cho Donald Trump.

(Theo RFI)