Có nhiều phương pháp để kiểm tra đất, bao gồm đo PH hoặc các bài kiểm tra chi tiết hơn để xác định vấn đề. (Ảnh: kram-9 / Shutterstock)

QUỐC TẾ - Dưới áp lực của các nhà bảo vệ môi trường, một số chính phủ đã thực hiện nhiều biện pháp hạn chế phân bón nitơ một cách cực đoan, bỏ qua thời gian cần thiết để khôi phục hệ vi sinh vật trong đất; qua đó dẫn đến sự phản đối của các nhà khoa học và nông dân - những người đang tận mắt chứng kiến tác động đáng lo ngại của những biện pháp hạn chế đó.

Theo ông Kelly Walker - người ủng hộ nông nghiệp hữu cơ và cựu khoa học gia về đất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), để giữ cho hàng tỷ người trên thế giới có đủ lương thực thực phẩm, bất kỳ thay đổi ‘cực đoan’ nào cũng cần phải có thời gian chuẩn bị. Đất đai cũng cần nhiều năm mới có thể phục hồi từ việc bị sử dụng quá nhiều phân bón hóa học sang một tương lai hữu cơ hơn.

Ông Walker nói với chương trình “Crossroad” của EpochTV: Thật không may, đã có xung đột diễn ra giữa một số nhà môi trường và cơ quan quản lý với các chủ đất và nhà sản xuất kiếm sống bằng trồng cây và chăn nuôi gia súc. Họ xung đột về cách tiếp cận và mức độ cần thực hiện để hướng tới nông nghiệp và chăn nuôi hoàn toàn hữu cơ.

Ông Walker - người làm việc với cả hai bên của cuộc xung đột - cho biết trận chiến này đã diễn ra trong một thời gian dài. Có một số người sẵn sàng thỏa hiệp, họ đã làm việc về một số vấn đề và tìm ra giải pháp. Nhưng gần đây, ông Walker nói, đã có một số quan điểm cực đoan hơn xuất hiện, kiểu như muốn “nắm giữ quyền lực trong vấn đề này”.

Ông Walker cảnh báo: “Chúng ta không thể nuôi sống thế giới hoàn toàn bằng nông nghiệp hữu cơ” - trích dẫn một trong những điều đầu tiên ông học được ở trường cao học. Chuyên gia cho biết, một số nhóm môi trường đang miêu tả phân bón hóa học là chất độc, nhưng sự thật không phải như vậy.

Ông nói thêm, “vấn đề là quý vị quản lý chúng như thế nào, sử dụng chúng như thế nào”, vì vậy không cần phải chuyển 100% sang hữu cơ. “Nitơ là nitơ. Thực vật coi nó là như vậy”.

Ông Walker cho biết, có thách thức rất lớn khi ngay lập tức chuyển các trang trại công nghiệp lớn - thường hoạt động với tỷ suất lợi nhuận nhỏ và phải rất hiệu quả - sang trang trại hữu cơ. Cách tiếp cận hữu cơ có thể thành công ở các trang trại nhỏ hơn với quy trình quản lý cẩn thận.

Để nuôi sống hàng tỷ người trên diện tích đất hạn chế, cần phải đạt được năng suất cao nhất trên đất canh tác. Ông Walker nói: Việc chuyển đổi chỉ với một bước sang cách tiếp cận hữu cơ trên đất đã bị ‘nghiện’ hóa chất sẽ không thành công. Ông cho rằng không thể đột ngột cắt đi lượng nitơ cần thiết, vì điều đó sẽ dẫn đến mất mùa.

Ông nói: “Tôi nghĩ rằng việc cố định hệ vi sinh vật trong đất là một bước đầu tiên tốt”, và giải thích rằng cộng đồng vi sinh khỏe mạnh là những gì cần thiết để cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng trong đất giàu hữu cơ.

“Vì vậy, ngay cả khi quý vị muốn sản xuất hữu cơ ở những trang trại lớn này, quý vị không thể đột ngột cắt đứt dòng chảy, quý vị phải [có thời gian] chuyển đổi”.

Ông Kelly Walker, cựu khoa học gia về đất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA). (Ảnh chụp màn hình qua EpochTV / Crossroads)

Duy trì hệ vi sinh vật, khôi phục sức khỏe của đất

Để phục hồi sức khỏe của đất, cần phục hồi các cộng đồng vi sinh vật gồm vi khuẩn, nấm, tảo và các sinh vật khác, cùng với đó là chương trình quản lý việc phục hồi, ông Walker cho biết. Việc thực hiện các chương trình như vậy cần kế hoạch chi tiết, kéo dài và các chuyên gia có chuyên môn. Mỹ có những chuyên gia như vậy trong các cơ quan tiểu bang và liên bang như USDA.

Ông Walker cũng nêu lên những nỗ lực đến từ khu vực tư nhân: “[Có] rất nhiều trang trại đã đạt được nhiều tiến bộ theo hướng này, họ đang thực hiện các chương trình bảo vệ [đất], và đó là một phần trong hoạt động của chính phủ chúng ta [nước Mỹ] để có các khu bảo vệ [đất]”.

Người nông dân quan tâm rất nhiều đến đất đai; những người có đủ khả năng đã bỏ rất nhiều tiền vào việc bảo vệ đất và hệ vi sinh vật trong đất, ông Walker nói. “Họ không muốn sống trên một khu đất khô cằn đến nỗi không thể trồng được gì. Họ không muốn sống trong một khu vực bị ô nhiễm”.

Những bước đầu tiên mà nông dân sử dụng để tăng hàm lượng hữu cơ trong đất bạc màu là thêm phân hữu cơ hoặc trồng cỏ linh lăng (nguồn cấp nitơ tự nhiên) - loại cỏ mà ông Walker gọi là “phân xanh”. Sau đó, dựa trên tình trạng vi sinh vật hiện tại của đất, họ xác định hàm lượng nitơ bổ sung mà bất kỳ loài cây nào cũng sẽ cần.

Ông Walker nói: “Phần hữu cơ sẽ được phân hủy và được khoáng hóa bởi các vi sinh vật trong đất để cây trồng có thể hấp thụ. Và sau đó, nếu điều đó vẫn không đủ cho cây trồng thì chúng ta có thể cho thêm một ít nitơ vào, cây cối sẽ cảm thấy ‘hạnh phúc’ trong khi đất không bị ‘giết’ chết”.

Chính sách nông nghiệp cần dựa trên khoa học, không phải dựa trên hệ tư tưởng

Ông Walker nói rằng đã có những bước tiến trong việc bảo vệ đất. Nhưng một số tổ chức hiện đã quyết định thay đổi một cách cực đoan, trong khi chúng ta không thể nhảy nhanh như vậy.

Theo ông Walker, nếu xu hướng này tiếp tục diễn ra trên nhiều trang trại hơn, “chúng ta có thể mất mùa, chúng ta có thể có những vùng đất chết mà không thể canh tác được - giống như những gì chúng ta đã thấy hồi những năm 1930 [tại Mỹ]”.

Ông cảnh báo: “Quý vị không thể đưa ra một phương pháp chữa trị chung cho thế giới, chung cho một quốc gia hoặc thậm chí chung cho một khu vực; bởi vì các loại đất đều khác nhau về thành phần. Đất khác nhau về tỷ lệ chất hữu cơ, loại đất, mức độ phù sa, mức độ sét. Chúng ta không cần nhiều quy định hơn, chúng ta cần nhiều chương trình đào tạo hơn”.

Ông nói thêm, các chính sách dựa trên hệ tư tưởng thay vì dựa trên khoa học sẽ tạo ra vấn đề nguy hại.

“Chúng ta muốn tránh làm ô nhiễm hệ thống nước, muốn có những loại đất lành mạnh; nhưng quý vị không nên chỉ dựa vào ý thức hệ mà không biết mình đang phải đối mặt với điều gì”.

Ông Walker khuyên các nhà hoạch định chính sách trước tiên cần tham khảo ý kiến ​​của “những người rất tài năng, hiểu biết” tại các trường đại học của Mỹ.

“Chúng ta ít cần đến các chính sách chỉ đạo kiểu tập trung … trong khi chúng ta cần làm việc với các trường đại học nông nghiệp địa phương, với USDA, với giới chuyên gia - những người biết họ đang làm gì”.

“Chúng ta càng tập trung hóa, càng vướng vào bộ máy hành chính quan liêu, chúng ta càng trở nên kém thực tế hơn”.

Ông nói: “Rất nhiều nông dân của chúng ta đang thiếu cả thời gian và tiền bạc. Họ đang phải đối mặt với chi phí xăng dầu và mọi thứ khác, tình trạng thật là ngàn cân treo sợi tóc. Vì vậy, tôi thấy điều đó rất đáng lo ngại”.

Theo ông Walker, rõ ràng là “có một kế hoạch đang diễn ra. Không phải ngẫu nhiên đâu. Tất cả những điều này được liên kết với nhau. Và nếu chúng ta đi theo con đường này, tôi nghĩ chúng ta có thể đối mặt với nạn đói. Tôi nghĩ rằng có những người muốn điều đó; có những người muốn giảm đáng kể dân số trên hành tinh. Và tôi nghĩ đó là một cách làm rất tàn nhẫn”.

Nguy cơ nạn đói thảm khốc ở Sri Lanka.

Một nông dân chuẩn bị gieo hạt lúa, ở Biyagama, ngoại ô Colombo, Sri Lanka, hôm 21/10/2020. (Ảnh: Ishara S. Kodikara / AFP qua Getty Images)

Ông Walker, người đã dành một năm giảng dạy ở Sri Lanka, cho biết nông nghiệp ở Sri Lanka về cơ bản là ví dụ điển hình cho những gì có thể xảy ra nếu nông dân buộc phải chuyển sang canh tác hữu cơ ngay lập tức mà không để cho đất thời gian chuyển đổi cần thiết. “Đây chính là con chim hoàng yến trong mỏ than [lời cảnh bảo sớm về nguy hiểm]”.

Sri Lanka đã đột ngột cấm sử dụng phân bón hóa học vào tháng 04/2021 khiến sản lượng lương thực của cả quốc gia xuống chỉ còn ⅓ so với trước đây. Người dân Sri Lanka đang trên bờ vực đối mặt với nạn đói thảm khốc.

Ông Walker nói: “Thực hiện một chuyển đổi nhanh chóng như vậy — có rất nhiều vấn đề lớn với điều đó. Tất cả chúng ta đều muốn giúp đỡ hành tinh này. Nhưng nếu quý vị định đưa ra các quyết định chính sách dựa trên lý tưởng, hoặc một điều gì đó không tưởng mà quý vị đang cố tạo ra, quý vị sẽ gây nên những vấn đề khổng lồ".

Ông Walker cho rằng các chuyên gia về đất có thể làm việc với nông dân để thử và giúp họ làm cho đất quen với việc không có phân bón tổng hợp. “Nhưng một lần nữa, tôi thực sự đặt câu hỏi liệu chúng ta có thể nuôi một lượng lớn dân số như vậy chỉ bằng thực phẩm hữu cơ hay không”.

Ông nói thêm: “Nếu chúng ta đột ngột cắt bỏ phân bón hóa học ở Mỹ [mà cây trồng đã bị ‘nghiện’], tôi nghĩ đó sẽ là một thảm họa. Tôi nghĩ chúng ta sẽ đối mặt với nạn đói. Tôi nghĩ rằng chúng ta sẽ phải chứng kiến tình trạng thiếu lương thực”. Ông nhắc lại: Phải mất một thời gian để tái tạo các chất hữu cơ và vi sinh vật cần thiết trong đất.

(ntdvn.net; Đức Duy - Theo Ella Kietlinska & Joshua Philipp - The Epoch Times)