Ông Lee Jae-myung tại hoạt động tranh cử tổng thống ở Yeongdeungpo, Seoul, vào ngày 19/5/2025 (Ảnh: LegoCamera / Shutterstock)

NAM HÀN (ĐẠI HÀN) – Nam Hàn đã tổ chức cuộc bầu cử tổng thống vào ngày 3/6. Ứng cử viên của Đảng Dân chủ Đại Hàn - Democratic Party of Korea (DPK or DP) - ông Lee Jae-myung, đã đắc cử tổng thống với 49,42% số phiếu. Trước đây, ông Lee từng bày tỏ quan điểm rằng Nam Hàn nên giữ khoảng cách với bất kỳ xung đột nào giữa Trung Quốc và Đài Loan, cho thấy lập trường khá thân thiện với Trung Quốc. Tuy nhiên, ngay cả khi không bàn đến rủi ro địa chánh trị, chỉ xét về mặt kinh tế, trong bối cảnh kế hoạch quan thuế đối xứng của ông Trump, việc Nam Hàn nên lựa chọn định hướng thương mại quốc tế ra sao và đàm phán với Mỹ như thế nào sẽ là bài kiểm tra nghiêm khắc đầu tiên dành cho tân Tổng thống Lee Jae-myung.

Theo dữ liệu thống kê hải quan năm 2024 được Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên Nam Hàn công bố ngày 1/1/2025, tổng kim ngạch xuất cảng cả năm 2024 đạt khoảng 683,8 tỷ USD, tăng 8,2% so với năm 2023; tổng kim ngạch nhập cảng khoảng 632 tỷ USD, giảm 1,6% so với cùng kỳ năm trước, tạo ra thặng dư thương mại 51,8 tỷ USD.

Ba thị trường xuất cảng lớn nhất của Nam Hàn là Trung Quốc, Mỹ và Việt Nam. So với năm 2023, xuất cảng trong cả năm 2024 sang các khu vực chính có sự thay đổi như sau: xuất cảng sang Mỹ tăng 10,5%, sang Việt Nam tăng 9,1%, và sang Trung Quốc tăng 6,6%.

Tuy nhiên, trong tháng Năm năm nay, so với cùng kỳ năm trước, xuất cảng sang Trung Quốc, Mỹ và Việt Nam lần lượt giảm 8,4%, 8,1% và tăng 2,4%. Các sản phẩm xuất cảng chủ yếu của Nam Hàn gồm thiết bị điện tử tiêu dùng, chất bán dẫn và xe hơi.

Nhìn từ các thị trường xuất cảng chính, thương mại đối ngoại của Nam Hàn đang đồng thời đối mặt với nguy cơ nhu cầu yếu từ Trung Quốc và mối đe dọa từ chánh sách quan thuế đối xứng của Mỹ.

Chuỗi cung ứng đỏ và sự cạnh tranh khốc liệt từ các thương hiệu Trung Quốc.

Trước tiên, xét về thương mại giữa Trung Quốc và Nam Hàn, năm 2023 là lần đầu tiên trong 31 năm Nam Hàn ghi nhận thâm hụt thương mại với Trung Quốc, nghĩa là lượng hàng Trung Quốc xuất cảng sang Nam Hàn nhiều hơn lượng hàng Nam Hàn xuất cảng sang Trung Quốc. Trung Quốc là thị trường xuất cảng lớn nhất của Nam Hàn, còn Nam Hàn là thị trường xuất cảng lớn thứ hai của Trung Quốc sau Mỹ. Tuy nhiên, cả Nam Hàn và Mỹ đều ghi nhận thâm hụt thương mại với Trung Quốc. Nam Hàn và Trung Quốc đã ký hiệp định thương mại tự do và đều là thành viên của RCEP (Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực - Regional Comprehensive Economic Partnership), do đó, rào cản thương mại giữa hai nước tương đối thấp. Trong bối cảnh đó, chỉ cần giá sản phẩm của Trung Quốc đủ rẻ và sản phẩm của Trung Quốc và Nam Hàn có tính thay thế cao, thì áp lực cạnh tranh về giá mà các doanh nghiệp Nam Hàn phải đối mặt sẽ gia tăng mạnh.

Lấy ví dụ về Samsung – tập đoàn của Nam Hàn này trước đây sở hữu mô hình sản xuất tích hợp theo mô hình một dây chuyền trọn gói, từ các linh kiện thượng nguồn như tấm nền, bộ nhớ, chip, đến sản phẩm hạ nguồn như điện thoại di động, đồng hồ thông minh, máy tính bảng và các thiết bị gia dụng như tủ lạnh, máy giặt, TV – thì các hiệp định thương mại tự do đã từng giúp các thương hiệu lớn của Nam Hàn mở rộng thị trường xuất cảng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, chuỗi cung ứng đỏ của các doanh nghiệp Trung Quốc đã trỗi dậy mạnh mẽ, cùng với phẩm chất ngày càng được cải thiện của các thương hiệu điện tử tiêu dùng nội địa Trung Quốc như Huawei, Xiaomi, OPPO…, khoảng cách phẩm chất giữa sản phẩm của các thương hiệu Trung – Hàn đã thu hẹp rõ rệt.

Do đó, các doanh nghiệp Nam Hàn đang phải đối mặt với sự cạnh tranh về giá ngày càng khốc liệt tại Trung Quốc. Cộng thêm nhu cầu nội địa Trung Quốc suy giảm, thặng dư thương mại của Nam Hàn với Trung Quốc đã chuyển thành thâm hụt.

Gần đây, Samsung đã chuyển cơ sở sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam. Nếu ông Lee Jae-myung muốn tăng cường giao thương kinh tế với Trung Quốc, bên được lợi có thể sẽ là Trung Quốc, còn thâm hụt thương mại của Nam Hàn với Trung Quốc có thể sẽ càng nới rộng.

Cơ sở sản xuất quan trọng ở nước ngoài của Nam Hàn đối mặt rủi ro “rửa xuất xứ” cho Trung Quốc.

Tiếp theo, xét về quan hệ kinh tế thương mại giữa Nam Hàn và Việt Nam: Cựu tổng thống Nam Hàn Yoon Suk-yeol đã có chuyến thăm đầu tiên đến Việt Nam vào năm 2023, cũng là quốc gia Đông Nam Á đầu tiên ông đến thăm kể từ khi nhậm chức vào tháng 5/2022, nhấn mạnh mối quan hệ “đối tác chiến lược toàn diện”. Tập đoàn Samsung của Nam Hàn cũng đã thành lập trung tâm Nghiên Cứu và Phát triển Sản phẩm (R&D) tại Việt Nam, cho thấy Việt Nam là cứ điểm phát triển quan trọng của Nam Hàn tại khu vực Đông Nam Á.

Nếu nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với quan thuế đối xứng cao, các doanh nghiệp Nam Hàn xuất cảng từ Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực. Ngoài quan thuế đối xứng, Chánh phủ Mỹ đã nhiều lần chỉ ra vấn đề các quốc gia như Việt Nam, Thái Lan và Malaysia hỗ trợ Trung Quốc “rửa xuất xứ” hàng hóa. Do đó, nếu nhà nước Việt Nam không đưa ra các biện pháp hiệu quả để giảm thiểu tình trạng này, lợi ích kinh doanh của các doanh nghiệp Nam Hàn đang đầu tư vào thị trường Việt Nam sẽ bị tổn hại nghiêm trọng - đây là một thách thức khác mà ông Lee Jae-myung phải đối mặt sau khi nhậm chức.

Nam Hàn tương lai sẽ đối mặt với mối đe dọa bán phá giá từ Trung Quốc nặng nề hơn.

Cuối cùng, ngoài việc giải quyết vấn đề quan thuế đối xứng với Mỹ chánh phủ mới của Nam Hàn còn phải đối mặt với mối đe dọa từ các doanh nghiệp Trung Quốc.

Khi Trung Quốc đối mặt với thuế cao từ Mỹ, và EU áp thuế chống trợ cấp lên xe điện Trung Quốc, cùng với việc mới đây đã bỏ phiếu loại các doanh nghiệp Trung Quốc ra khỏi thị trường thiết bị y tế EU nhằm trả đũa các biện pháp hạn chế nhập cảng thiết bị y tế Âu châu của Bắc Kinh, thì các quốc gia thu nhập cao đã ký hiệp định thương mại với Trung Quốc sẽ càng đối mặt với nguy cơ sản phẩm Trung Quốc bị bán phá giá.

Vì vậy, nếu ông Lee Jae-myung tiếp tục tăng cường quan hệ với Trung Quốc, lợi nhuận của doanh nghiệp Nam Hàn có thể sẽ giảm sút thêm, và người dân sẽ phải sống trong hoàn cảnh khó khăn hơn.

Theo Thái Minh Phương, Up Media

(*Phụ đính: Báo Dân Việt – Dân Việt Newspaper danviet.com.au)