​Tưởng niệm 10 năm vụ khủng bố Nhà hát Bataclan, Paris, ngày 13/11/2025. AP - Emma Da Silva

Mười năm sau loạt tấn công 13 tháng 11 năm 2015, đe dọa khủng bố vẫn đè nặng lên nước Pháp. Thay đối quan trọng nhất là thành phần các đối tượng nhân danh một « cuộc thánh chiến » để ra tay tấn công và vai trò thiết yếu của các mạng xã hội trong quá trình « đào tạo » những tội phạm khủng bố. Các chuyên gia về an ninh nhấn mạnh đến diện mạo mới của các tội phạm khủng bố.

Không có gì bảo đảm « kịch bản tương tự sẽ không xảy ra ». Céline Berthon, tổng giám đốc Tổng Cục An Ninh Đối Nội DGSI báo động như trên vào lúc toàn nước Pháp tổ chức lễ tưởng niệm 132 nạn nhân thiệt mạng trong loạt khủng bố ở thủ đô Paris và thành phố sát cạnh Saint Denis hồi 2015.

Trong 11 tháng đầu năm nay (2025), ba vụ khủng bố đã diễn ra trên đất Pháp, 6 âm mưu khủng bố đã được phá vỡ và trong năm 2024, nhân viên an ninh Pháp cũng đã ngăn chặn được 9 âm mưu khủng bố. Theo bà Berthon, sau một giai đoạn tương đối yên bình, từ 2017-2022, các con số nói trên đáng báo động và điều này chứng tỏ « nguy cơ khủng bố vẫn còn tính thời sự ». Thay đổi đáng chú ý nhất trong thập niên qua, theo giới chuyên gia là « diện mạo » các « đối tượng » và « cách thức tổ chức của các mạng lưới khủng bố ».

Mười năm trước, tổ chức thánh chiến Hồi Giáo tự xưng là Daech- Nhà Nước Hồi Giáo, từ Syria, đã « soạn thảo », « lên kế hoạch tấn công có phối hợp » và ở quy mô lớn nhắm vào thủ đô nước Pháp. Lúc đó, Daech « đủ mạnh » cả về tài chính lần nhân sự để tuyển mộ những thành phần già dặn về kinh nghiệm và để những đối tượng này được các « chi nhánh » tại châu Âu tiếp tay « gieo rắc kinh hoàng ». (Sau loạt khủng bố ở Paris và Saint Denis, đến lượt Vương quốc Bỉ cũng đã nhiều lần bị tấn công, hay những vụ khác như ở thủ đô Berlin, Đức năm 2016, ở thành phố Strasbourg, đông bắc nước Pháp năm 2018…). Thế mạnh đó, nay Daech không còn nữa.

Mối đe dọa khủng bố nhắm vào Pháp nói riêng, châu Âu nói chung trong 10 năm qua đã từng bước thay đổi. Trước tiên là « cách thức tẩy não các đối tượng khủng bố ». Công tố viên của Pháp Olivier Christen, đặc trách về các hồ sơ chống khủng bố ghi nhận, những kẻ khủng bố hiện nay chủ yếu là các công dân đang cư ngụ tại Pháp. Họ không nhất thiết là những « đầu mối » có liên hệ trực tiếp với các tổ chức tội phạm khủng bố ở nước ngoài. Họ « tự tìm kiếm thông tin, tự học » trước khi tự quyết định tiến hành khủng bố trên đất Pháp, theo cung cách và « tinh thần của các tổ chức khủng bố như là Daech hay Al Qaeda ».  

Tổng giám đốc cơ quan phản gián Pháp Berthon đưa ra một yếu tố khác, đó là các phần tử khủng bố vẫn được « nhồi sọ bằng những chính sách tuyên truyền Hồi Giáo cực đoan », trong thời đại kỹ thuật số : họ tự đào tạo nhờ vào những video, đôi khi được cập nhật hóa bằng trí tuệ nhân tạo. Một điểm quan trong khác nữa là các đối tượng có khuynh hướng cực đoạn hơn, « trẻ hơn » với những thái độ khó lường.

70 % các trường hợp bị câu lưu trong thời gian gần đây là « những đối tượng còn rất trẻ ». Trong khoảng 40 ca được phát hiện liên quan đến các kế hoạch tấn công hồi 2023, đa số là những thanh niên dưới 21 tuổi. Trong các âm mưu bất thành nhắm tới các thành phố Sarthe và Paris, thậm chí có những nghi can mới chỉ 16 hay 17 tuổi. Trong số các đối tượng mà an ninh Pháp đang theo dõi, không ít người còn dưới 15 tuổi. Vẫn theo bà Berthon, hiện tượng về tuổi tác nói trên cho thấy tác động của các chính sách tuyên truyền trên các mạng xã hội.

Công tố viên chống đặc trách chống khủng bố Christen nêu bật một yếu tố khác : các đối tượng theo thánh chiến tại Pháp « phần lớn là nam giới, tính tình cô độc, bị hệ thống giáo dục bỏ rơi, nên phần lớn thời gian được dành để theo dõi các mạng xã hội ». Họ « nghiện » các mạng xã hội « nghiện tiêu thụ những hình ảnh với nội dung bạo lực », mà có khi « không liên quan gì đến đạo Hồi, đến các chủ thuyết thánh chiến Hồi Giáo ». Đó có thể chỉ là « hình ảnh về những vụ thanh toán trong các băng đảng ma túy ở Nam Mỹ » nhưng cũng đủ thôi thúc giới trẻ này lao vào con đường bạo lực.

Chuyên gia Christen nêu đích danh mạng xã hội « TikTok hay Instagram » là những mảnh đất màu mỡ cho những thành phần này tìm kiếm thông tin. Họ là những con mồi dễ bị dụ dỗ. Cơ quan an ninh Pháp ghi nhận : từ sau loạt tấn công của phong trào Hồi Giáo Hamas nhắm vào lãnh thổ Israel tháng 10/2023, « hơn một nửa các âm mưu khủng bố trên đất Pháp được phá vỡ liên quan đến vấn đề Palestine và Israel ».

(Theo RFI)