Liệu pháp Hành vi Nhận thức (Cognitive behavioral therapy – CBT) có thể thực hiện được qua hội thoại trên mạng internet ở Úc. Ảnh: Getty
QUỐC TẾ - Sự ra đi của bác sĩ tâm thần nổi tiếng Aaron Temkin Beck hồi đầu tháng Mười Một nhắc nhớ mọi người về sự phát triển của Liệu pháp Hành vi Nhận thức (Cognitive behavioral therapy - CBT), hiện đã trở thành liệu pháp thay thế các loại thuốc trị trầm cảm ở nhiều quốc gia.
“Những gì mà chúng tôi cố gắng làm trong liệu pháp nhận thức là khiến bệnh nhân nhìn vào những suy nghĩ u ám, phi thực tế của họ, xem xét các vấn đề của họ, và chúng tôi cố gắng để họtự đánh giá xem nó có chính xác hay không. Nếu nó không chính xác thì chúng tôi giúp họ sửa nó.”
Đó là phát biểu của tiến sĩ Aaron Temkin Beck với đài BBC vào năm 1997, khi ông lần đầu tiên phát triển cái mà ông gọi là liệu pháp nhận thức, một điều trái ngược với nhiều ý tưởng truyền thống về liệu pháp tâm lý.
“Tôi nghĩ, đặc biệt là khi bạn gặp những người trầm cảm, một trong những vấn đề đặt ra là nhiều nhà trị liệu thực sự bị cuốn vào viễn cảnh u ám của người bệnhtrầm cảm. Và nếu bạn có thể giữ sự minh mẫn để nhìn vào mặt tươi sáng của mọi thứ, điều đó sẽ giúp bệnh nhân rất nhiều để thấy rằng có ánh sáng ở cuối đường hầm.”
Nhưng Liệu pháp Hành vi Nhận thức không chỉ đơn thuần là nói với mọi người rằng "hãy vui lên, mọi thứ không tệ như vậy đâu".
David Clark là Giáo sư tâm lý học, tại Đại học Oxford, cho biết:
“Ý tưởng chính của liệu pháp là khi chúng ta trở nên lo lắng, chán nản hoặc tức giận, điều đó không chỉ liên quan đến những gì đã xảy ra với chúng ta, mà còn là cách chúng ta nghĩ về chúng. Liệu pháp Hành vi Nhận thức trước tiên tập trung vào những suy nghĩ tiêu cực quá mức và giúp bạn nhìn nhận mọi thứ theo đúng quan điểm, đồng thời nó cũng giúp xác định những hành vi vô ích đang khiến cho vấn đề tiếp tục diễn ra. Nếu bạn trở nên chán nản và cảm thấy chẳng muốn làm gì, thìbạn sẽ xa rời các hoạt động xã hội, rất ít tham gia. Và cũng để giải quyết một số suy nghĩ tiêu cực của bạn, nhà trị liệu sẽ giúp bạn tăng cường hoạt động của mình. Chính hai điều đó làm nên sức mạnh của liệu pháp.”
Đến đầu những năm 2000, Giáo sư Clark tin rằng Liệu pháp Hành vi Nhận thức có thể giúp ích rất nhiều cho những người bị trầm cảm và lo lắng.
Nhưng ông không thuyết phục được chính phủ Anh đưa nó vào một phần của Dịch vụ Y tế miễn phí của quốc gia.
Mãi cho đến khi ông tình cờ gặp nhà kinh tế học Richard Layard.
"Chúng tôi đã xếp hàng dài chờ đợi để được uống trà. Rồi ông ấy hỏi tôi đã làm gì. Tôi giải thích rằng tôi làm việc với các liệu pháp tâm lý. Ông ấy hỏi tại sao ông không thấy chúng được phổ biến rộng rãi? Tôi nóilà tôi cũng không biết tại sao. Ông ấy nói, tốt thôi, nhưng có lẽ ông đã chỉ ra rằng chúng ta sẽ tiết kiệm được rất nhiều tiền cho nền kinh tế nếu chúng ta giúp mọi người vượt qua sự lo lắng và trầm cảm. Tôi nói, tôi đã không thực sự tranh luận đến cùng. Ông ấy ngạc nhiênnhìn tôi và nói, tại sao chúng ta không cùng nhau giải quyết vấn đề đó?"
David Clark và Richard Layard bắt đầu vận động chính phủ triển khai Liệu pháp Hành vi Nhận thức trên khắp nước Anh.
Đây là những gì Richard Layard nói vào năm 2008:
“Loại liệu pháp hiện được áp dụng để điều trị trầm cảm và rối loạn lo âu đã được nghiên cứu rất kỹ lưỡng để giúp mọi người đặt xem xét các suy nghĩ tiêu cực của mình, tập trung vào những khía cạnh tích cực của bản thân. Tôi nghĩ đó là một thông điệp rất quan trọng.”
Liệu pháp Hành vi Nhận thức và các liệu pháp tâm lý liên quan khác hiện được cung cấp miễn phí cho khoảng một triệu bệnh nhân ở Vương quốc Anh thông qua các bác sĩ gia đình.
Nhưng có rất nhiều danh sách chờ đợi và điều trị tư nhân là vô cùng tốn kém đối với hầu hết mọi người.
Trong khi đó, Canada, Israel (Do Thái) và Úc đều đang thử các chương trình tương tự, khuyến khích liệu pháp tâm lý trước khi điều trị bằng thuốc đối với nhiều vấn đề sức khỏe tâm thần.
“Ở Úc, Bác sĩ gia đình có thể giới thiệu bệnh nhân đến gặp chuyên gia về Liệu pháp Hành vi Nhận thức, hoặc giúp họ tìm một cố vấn hoặc nhà tâm lý có kinh nghiệm trong việc đó.”
Bệnh nhân có thể được cung cấp chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần với các khoản giảm giá của Medicare cho Liệu pháp Hành vi Nhận thức. Theo đó mỗi người được giảm giá cho tối đa hai mươi buổi điều trị tâm lý, có thể gặp trực tiếp hoặc qua Zoom hoặc điện thoại nếu bệnh nhân sống ở vùng sâu vùng xa.
Ngoài ra còn có một số chương trình Liệu pháp Hành vi Nhận thức trực tuyến, trong đó có các chương trình miễn phí.
Chuyên gia tâm lý học lâm sàng Amanda Baker, từ Trường Y và Y tế Công cộng tại Đại học Newcastle, nói với ABC rằng Liệu pháp Hành vi Nhận thức cũng có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho chứng nghiện ma túy đá.
“Thậm chí một vài lần điều trị đã được chứng minh là thực sự giúp giảm việc sử dụng ma túy đá. Trên thực tế, chỉ một vài buổi tư vấn đã làm tăng gấp đôi tỷ lệ cai nghiện so với không điều trị gì cả. Nếu bạn được tư vấn 4 buổi thì sẽ giúp cải thiện tình trạng trầm cảm khá nặng cũng như giúp giảm sử dụng ma túy đá.”
Giáo sư Clark tin rằng Liệu pháp Hành vi Nhận thức được chấp nhận cho thấy đã có sự thay đổi trong cách tiếp cận của ngành y tế đối với sức khỏe tâm thần.
“Vâng, tôi nghĩ rằng đã có một sự thay đổi cơ bản khi các liệu pháp mới có bằng chứng tốt, nhìn chung, tôi nghĩ rằng Liệu pháp Hành vi Nhận thức là một liệu pháp thực sự khá ngắn gọn có thể được phân phối trên quy mô lớn, trên Dịch vụ y tế quốc gia là một đề xuất rất khác.”
