Một drone của Nga nổ tung trên bầu trời Kyiv trong đợt tấn công ồ ạt ngày 24/05/2025. REUTERS - Gleb Garanich

CHIẾN TRANH NGA - UKRAINE, Cách đây một năm, 30 drone tấn công Ukraine trong một đêm đã là kỷ lục, giờ đây là hàng trăm. Mục đích của Moscow là làm bão hòa phòng không Ukraine, làm địch thủ xuống tinh thần, khiến Tây phương tin rằng Nga sẽ thắng. Đồng thời che giấu thất bại thảm hại trên chiến trường, vì quân Nga tiến vô cùng chậm. Đây là chiến lược « low cost » gây bão hòa bầu trời, giúp Putin kéo dài cuộc chiến đến vô tận.

Courrier International kỳ này dành hồ sơ cho « Liban, một đất nước cần gầy dựng lại ». Le Point đăng bài phỏng vấn ông Édouard Philippe và một số trích đoạn cuốn sách vừa ra mắt của chánh khách cánh hữu có nhiều triển vọng trong kỳ bầu cử tổng thống Pháp lần tới. L’Express cảnh báo nguy cơ khủng hoảng tiền ảo, Le Nouvel Obs chạy tít trang bìa « Cuộc chiến tranh drone ».

Phải 83 năm nữa và hy sinh 1/3 dân số, Nga mới chiếm trọn Ukraine!

L'Express khi đưa con số kỷ lục đáng sợ về hỏa tiễn và drone đánh vào Ukraine Chủ nhật tuần trước, nêu ra nhận xét của Viện Nghiên cứu Chiến tranh: Mục đích của Moscow là làm tê liệt phòng không Ukraine, làm địch thủ xuống tinh thần và thuyết phục Tây phương là Nga nhất định sẽ thắng. Đồng thời che giấu thất bại thảm hại trên chiến trường, vì quân Nga tiến vô cùng chậm.

Với nhịp độ hiện nay, Kremlin phải mất 83 năm nữa mới chiếm được 80 % lãnh thổ còn lại của Ukraine, và phải hy sinh một phần ba dân số nếu tiếp tục mất mỗi ngày 1.500 lính! Để bóp nghẹt Kyiv, Putin áp đặt sản xuất tối đa. Các nhà máy Nga cho ra 100 drone Shahed một ngày, gấp 10 lần so với năm ngoái, thay đổi thường xuyên cách tấn công, sử dụng trí thông minh /trí tuệ nhân tạo để hướng dẫn những cỗ máy giết người. Cộng với hàng loạt hỏa tiễn đạn đạo do Bắc Hàn sản xuất để làm cạn số hỏa tiễn Patriot của Mỹ, loại vũ khí duy nhất có thể chặn được chúng.

Theo L'Express, chỉ còn cách gia tăng trừng phạt và hy vọng ông Donald Trump tiếp tục gây áp lực lên OPEP+ để duy trì giá dầu ở mức thấp nhất. Dầu lửa đã sụt mất 24 % trong năm nay, túi tiền Moscow dành cho chiến tranh sẽ vơi đi rất nhiều.

Putin càng nói hòa bình, ban đêm càng cho tấn công kinh hoàng

Le Nouvel Obs nhận xét, việc sử dụng drone tại Ukraine đã bùng nổ từ mùa thu. Một chiến lược làm tê liệt đối phương với “mức chi phí thấp” ( « low cost » ) làm thay đổi chiến trường, và giúp Vladimir Putin kéo dài cuộc chiến đến vô tận. Tại Ukraine hầu như đã trở thành một công thức: Vladimir Putin càng nói về hòa bình thì ban đêm càng khủng khiếp. Các thành phố lớn của đất nước đã quen với tiếng rì rào của các drone Shahed nhưng kể từ tháng 9/2024, số tấn công từ 130 một tuần tăng vọt lên 1.100. Và số lần thương lượng, đề nghị ngưng bắn càng nhiều thì các vụ không tập càng dồn dập để gây áp lực đàm phán, không cho người dân Ukraine nghỉ ngơi và quân nhân được thay phiên.

Kristina Berdynskykh, một nhà báo nữ ở Kyiv cho biết khi có báo động hỏa tiễn thì người ta trải qua 10 phút sợ hãi nhưng sau đó có thể ngủ được; còn đối với Shahed, thời gian có thể kéo dài bốn đến sáu giờ cho tới sáng. Suốt cả tháng Chín cô không thể ngủ yên. Thủ đô Ukraine là mục tiêu hàng đầu của các bầy drone Nga, trong đó có nhiều chiếc được dùng làm mồi nhử để gây căng thẳng tâm lý và làm kiệt quệ phòng không. Dù số lượng bị bắn hạ rất lớn, chưa đầy 10 % đạt mục tiêu, nhưng Putin coi đây là công cụ tuyệt vời cho cuộc chiến tiêu hao với giá rẻ. Một drone Shahed trị giá 20.000 đến 100.000 đô-la, so với hỏa tiễn Iskander 3 triệu đô-la.

Ngoài tiền tuyến, số lượng drone cũng bùng nổ. Năm 2025, xe thiết giáp vẫn còn hiện diện trên chiến trường nhưng vai trò đã giảm hẳn, và phải tránh xa phòng tuyến địch. Nga đã bị tiêu diệt trên 4.000 xe tăng, theo cơ quan Oryx của Hà Lan, còn Ukraine hơn 1.000. Gần 70 % thiệt hại về người và thiết bị là do drone. Bộ mặt chiến trường thay đổi hẳn, chiến tuyến không xê dịch và vùng phi quân sự mở rộng. Không ai an toàn, trừ phi chui sâu dưới lòng đất. Những người lính phải đi bộ trong đêm, cảnh giác cao độ dưới bầu trời đầy drone.

Quân nhân Ukraine gốc Việt: Chỉ còn cách cầu nguyện cho drone mất kết nối

Theo tổng thống Volodymyr Zelenskyy, Ukraine đã sản xuất 1,5 triệu drone trong năm 2024 và hy vọng tăng gấp ba trong năm nay để đuổi kịp Nga. Ukraine và Nga cùng mua linh kiện từ Trung Quốc, có những lần nhân viên cả hai bên giáp mặt ngay cửa nhà máy, và phía Nga thường trả giá cao hơn để gom hàng. Cuộc chiến tranh thương mại của Donald Trump làm việc cung ứng chậm trễ khiến Kyiv và Moscow đều cố gắng sản xuất tại chỗ. Loại Shahed mới của Nga mang tên Geran-3 có tầm hoạt động 2.500 km với tốc độ 600 km/h, còn drone hải chiến của Ukraine rất đa năng, nay có thể hạ được phi cơ đang bay.

Tại Kherson, drone Nga nhắm vào tất cả những gì chuyển động. Người dân được khuyên di chuyển theo kiểu zic zac và đổi hướng mỗi 10 mét, nhưng không dễ dàng trước các drone tốc độ 100 km/h. Trong suốt ba năm, sự sáng tạo của Ukraine giúp bù đắp được thua thiệt về số lượng, nhưng đến giữa tháng Ba, những chiến binh Ukraine ở Kursk bị bất ngờ vì drone địch không hề hấn gì trước gây nhiễu điện tử. Không được tiếp tế và không tải thương được, lực lượng Ukraine đành phải rút về. Đó là do drone Nga nay dùng cáp quang do Trung Quốc cung cấp.

 Cuộc đua sáng tạo còn kéo dài, và theo CSIS, bên nào học hỏi nhanh hơn, chi phí ít hơn sẽ làm chủ chiến trường. Drone trở thành nỗi ám ảnh của những người lính. Nguyễn Tùng Lâm, quân nhân Ukraine gốc Việt đã chiến đấu ở Bakhmut và Tchassiv Yar thổ lộ với Le Nouvel Obs : « Ngay cả khi nằm co ro trong chiến hào, drone cũng chẳng tha. Chỉ còn cách cầu nguyện cho người điều khiển bị mất kết nối và drone chuyển sang hướng khác ». Drone nay đã trở thành loại vũ khí phổ thông như bom xăng.

Thiếu hệ thống phòng không, Kyiv xoay sở để tồn tại

The Economist mô tả « Cuộc chiến trên không: Nga trút bão lửa xuống Ukraine ». Cách đây một năm, 30 drone tấn công Ukraine trong một đêm đã là kỷ lục, giờ đây là hàng trăm. Đêm 25/05, có đến 355 drone lao xuống Ukraine. Các đơn vị phòng không bắt đầu phải định mức số lượng hỏa tiễn bắn chặn. Tình báo quân đội Ukraine khẳng định có tài liệu cho thấy Nga dự kiến sản xuất 500 drone một ngày, như vậy Ukraine có thể phải đối phó với những bầy drone lên đến 1.000 chiếc. Chuyên gia hàng không Kostiantyn Kryvolap cho rằng Moscow thích khoa trương con số, tuy nhiên nếu Kyiv giữ vững được tiền tuyến miền đông, nỗi lo bảo vệ bầu trời ngày càng tăng.

Cách đây không lâu, đa số hoạt động chống drone được tiến hành bằng các ê-kíp di chuyển bằng xe địa hình trang bị súng máy giá rẻ, hỏa tiễn vác vai và pháo tầm ngắn. Nhưng nay đại tá Denys Smazhny của lực lượng phòng không cho biết drone Nga thường xuyên lượn lờ xung quanh các nhóm này, bay thấp để tránh bị phát hiện rồi đột ngột vọt lên cao 2.000 đến 2.500 mét, ngoài tầm bắn đại bác. Ukrain quay sang dùng trực thăng, tiêm kích F-16 và drone đánh chặn, vô hiệu hóa đến 95 %, nhưng 5 % drone thoát được cũng gây thiệt hại nặng nề.

Kyiv tự vệ được trước drone và hỏa tiễn hành trình, nhưng hỏa tiễn đạn đạo thì rất khó. Chỉ một ít quốc gia sở hữu các hệ thống chống lại loại vũ khí quá nhanh và hủy diệt tàn bạo này, các giàn Patriot của Mỹ hầu như độc quyền trên thị trường. Với 8 giàn Patriot hiện có dù một số thường xuyên bị hư hại, Ukraine đã hạ được đến 150 hỏa tiễn đạn đạo, nhưng chủ yếu bảo vệ Kyiv. Tổng thống Zelenskyy khẳng định cần ít nhất 10 giàn nữa, sẵn sàng trả giá cao, có lẽ với ngân quỹ Âu châu, nhưng Tòa Bạch Cung vẫn còn mập mờ.

Tập đoàn Lockheed Martin, sản xuất hệ thống Patriot và các hỏa tiễn PAC-3 kèm theo, đã tăng sản lượng lên 650 hỏa tiễn một năm, nhưng vẫn còn ít hơn Nga 100 chiếc, và phải hai PAC-3 mới chặn được một hỏa tiễn đạn đạo Nga. Các nhân vật diều hâu chống Trung Quốc trong chính quyền Trump cho rằng cứ mỗi giàn Patriot gởi cho Ukraine là giảm mất một cho khu vực Thái Bình Dương. Các dự án hợp tác sản xuất PAC-3 đã có ở Âu châu nhưng không thể thực hiện ít nhất một năm nữa. Như vậy Kyiv đành phải tìm ra một chiến lược khác để có thể sống sót. Chuyên gia Kryvolap nói: « Chúng tôi buộc phải phá hủy các cơ sở phóng hỏa tiễn, nhà máy và kho hàng của Nga ».

Macron: Không muốn NATO ở Á châu, Trung Quốc phải ngăn Bắc Hàn can dự vào Âu châu.

Về chuyến công du Đông Nam Á của tổng thống Pháp, Le Figaro cuối tuần cho biết « Macron kêu gọi Á châu đi theo một "con đường thứ ba" giữa Trump và Trung Quốc ». Tại Singapore, ông cổ vũ các quốc gia Á châu -Thái Bình Dương tham gia một « liên minh » lớn với Âu châu để tránh xung đột trong khu vực.

Tổng thống Emmanuel Macron chỉ trích các cường quốc « xét lại » mưu toan áp đặt những vùng ảnh hưởng mới ở Đông Âu và Đài Loan. Ông tuyên bố ở Diễn đàn Shangri La: « Tất cả những cuộc khủng hoảng đều có liên hệ với nhau. Nếu cho rằng Nga có thể tự do chiếm một phần lãnh thổ của Ukraine mà quốc tế không phản ứng, thì nói được gì về những gì có thể xảy ra tại Đài Loan? ». Đây là thách thức trong khu vực mà nhiều nước vẫn duy trì quan hệ tốt đẹp với Moscow, và là một đòn đánh vào Washington cùng Bắc Kinh.

Sau Việt Nam và Indonesia, Macron tiếp tục giương cao ngọn cờ « tự chủ chiến lược », khi Đông Nam Á đang lo ngại việc áp thuế của Tòa Bạch Cung và ý đồ bành trướng của người láng giềng khổng lồ phương bắc. Chuyên gia Benoit de Tréglodé của IRSEM nhận xét: « Đông Nam Á không muốn chọn phe, hoan nghênh dự hiện diện của Âu châu trong khu vực. Tuy vậy khó thể thuyết phục các nước này về chiến tranh ở Ukraine ».

Tổng thống Pháp cũng cổ vũ Bắc Kinh kìm hãm tham vọng nguyên tử của Kim Jong Un, ông nói: « Nếu Trung Quốc không muốn NATO liên can đến Đông Nam Á hay Á châu, thì phải ngăn cản Bắc Hàn can dự vào lãnh thổ Âu châu », hàm ý lực lượng 10.000 quân mà Bình Nhưỡng gởi sang Kursk hỗ trợ quân Nga.

Tờ báo nhận thấy Bắc Kinh không gởi quan chức cao cấp nào đến dự sự kiện vốn là nơi thường xuyên diễn ra đấu khẩu với các đại diện Mỹ. Ông Mathieu Duchâtel, Viện Montaigne cho rằng có thể do quân đội Trung Quốc đang bị thanh trừng, nhưng cũng có nghĩa là chế độ cộng sản không muốn đối thoại với chính quyền Trump về quân sự trong bối cảnh thương chiến. Phát biểu của bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Pete Hegseth, một nhân vật chống Trung Quốc, rất được chờ đợi. Ông cáo buộc Bắc Kinh « chuẩn bị dùng vũ lực ở Á  châu ».

Sương mù bao phủ cuộc chiến tranh thương mại của chính quyền Trump

Nhìn sang Hoa Kỳ, Le Monde cuối tuần nói về tình trạng hết sức mù mờ của chiến tranh thương mại. Sự rối loạn trong chính sách thuế quan của tổng thống Donald Trump làm đầu tư giảm sút và gây thiệt hại cho kinh tế thế giới. Đêm 28 rạng 29/05, một tòa án Mỹ gây ngạc nhiên khi ra phán quyết một số quan thuế của Donald Trump là bất hợp pháp. Vài giờ sau đó, tòa phúc thẩm thụ lý đơn kiện khẩn cấp của chánh quyền đã chặn lại quyết định của tòa sơ thẩm tuy chưa phán xử về bản chất.

Đối với Bruxelles, Tokyo hay Bắc Kinh, làm thế nào thương lượng trong điều kiện như vậy? Một mặt, ông Trump mơ những « great deal » với các đối tác thương mại. Mặt khác, cơ sở để đàm phán thường xuyên thay đổi, và sự kiện những ngày gần đây đầy kịch tính.

Màn sương mù này không chỉ ngăn trở việc thương thảo, mà còn khiến các công ty rất khó làm việc. Không thể nào quyết định đầu tư trong điều kiện như vậy, giải pháp duy nhất là ngưng lại tất cả để chờ đợi. Một nghiên cứu của Allianz Trade công bố hôm 20/05 cho biết, trước « Ngày giải phóng » 02/04, có 11 % công ty dự kiến giảm đầu tư, giờ đây là 77 %. Đối với các tập đoàn Pháp, tỉ lệ này còn lên đến 85 %

Vì sao nước Pháp thế tục có số người theo đạo tăng vọt?

Trên lãnh vực xã hội, The Economist tỏ ra bất ngờ trước sự bùng nổ số người tân tòng theo đạo tại Pháp. Trong số các quốc gia Âu châu có nguồn gốc Công giáo, Pháp là nước kém ngoan đạo nhất. Theo luật thế tục từ 1905, các dấu hiệu rõ nét của tôn giáo bị cấm trong các trường công, tòa thị chính và công sở. Chưa đầy 5 % dân số Pháp đi lễ nhà thờ hàng tuần, so với 20 % ở Ý và 36 % ở Ba Lan.

Tuy nhiên vừa qua một làn sóng người xin theo đạo bỗng nổi lên. Dịp lễ Phục Sinh, 10.384 người trưởng thành đã được chịu phép rửa tội, tăng 46 % so với năm ngoái, cao nhất kể từ 20 năm qua, cộng với 7.404 thiếu niên. Số tân tòng ở Áo và Bỉ cũng tăng, nhưng không thể so sánh với Pháp. Nguyên nhân có thể là do tác động của đại dịch Covid, từ sự cô độc trong phong tỏa và sự tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống. Một số quay sang tập yoga, số khác tìm đến với Thượng Đế.

Số người theo đạo bắt đầu tăng vọt ở Pháp từ 2023, hai năm sau khi dỡ bỏ phong tỏa, trùng hợp với thời gian bắt buộc phải học giáo lý để trở thành tín hữu Công giáo. Một yếu tố khác là thời gian ngồi trước màn hình (và làm việc từ xa) quá nhiều, nên người ta tìm đến với một cộng đồng không phải từ mạng ảo. Một số nêu ra tác động tinh thần từ vụ hỏa hoạn Nhà thờ Đức Bà Paris năm 2019 và sự phục sinh ngoạn mục, như một lời mời gọi đức tin.

Cũng có người nói về ảnh hưởng của các chính khách Công giáo chống lại văn hóa thế tục quá cứng nhắc ở Pháp, hoặc một sự cạnh tranh ngấm ngầm với Hồi giáo trong một nước nay có nhiều người theo đạo Hồi. Bên cạnh đó còn có tác động từ những tu sĩ trẻ đã trở thành ngôi sao trên mạng xã hội. Sư huynh Paul-Adrien thuộc dòng Đa Minh có nửa triệu người theo dõi trên YouTube với ngón đàn ghi-ta acoustic, là một trong số đó. Dịp lễ Phục Sinh vừa rồi, sư huynh cho biết đã nhận được trung bình năm yêu cầu xin theo đạo mỗi ngày – một sự kiện khiến ông choáng ngợp

(Theo RFI)