Chuyên gia sử học nghệ thuật người Anh, Sir Anthony Blunt (1907 - 1983), bị các nhiếp ảnh gia bao vây sau khi bị phát hiện là gián điệp Liên Xô vào tháng 11 năm 1979. (Ảnh của Daily Express/Archive Photos/Getty Images). Ảnh: Express/Getty Images

VƯƠNG QUỐC ANH - Tài liệu lưu trữ mới được công bố tại Anh đã tiết lộ một số chi tiết bất ngờ về một trong những vụ bê bối gián điệp lớn nhất liên quan đến Hoàng gia Anh. Các hồ sơ mới được cơ quan gián điệp Anh MI5 công bố cho thấy Nữ hoàng Elizabeth Đệ Nhị không được thông báo chi tiết về cuộc sống hai mặt của cố vấn nghệ thuật lâu năm của bà, Sir Anthony Blunt, vì các quan chức cung điện không muốn khiến bà lo lắng.

Đây là một vụ bê bối phải mất nhiều năm mới được đưa ra ánh sáng.

Năm 1964, chuyên gia sử học nghệ thuật Anthony Blunt, người làm việc tại Cung điện Buckingham với vai trò Thanh tra Bộ Sưu tập Tranh của Nữ hoàng, cuối cùng thú nhận rằng với tư cách là sĩ quan cấp cao của MI5 trong Thế chiến II, ông đã chuyển thông tin mật cho cơ quan gián điệp KGB của Liên Xô.

Ông tiếp tục làm việc cho Hoàng gia cho đến tháng 11 năm 1979, khi cuộc sống hai mặt của ông bị tạp chí châm biếm Private Eye phanh phui.

Ông được phép giữ công việc, tước hiệu hiệp sĩ và địa vị xã hội của mình để đổi lấy những thông tin mà ông đã cung cấp.

Năm 1979, ông được tổ chức tin tức truyền hình Anh, ITN phỏng vấn.

Ông khẳng định rằng thông tin ông cung cấp cho Liên Xô sẽ không gây hại cho nhân viên Anh.

"Thông tin mà tôi chuyển cho họ hầu như chỉ liên quan đến các cơ quan tình báo Đức, phần lớn là những thông tin, như tôi đã nói trong tuyên bố của mình, nhiều người trong MI5 cho rằng nên được cung cấp một cách chính thức. Thực tế, tôi không có thông tin gì về người Anh, không có thông tin gì về các điệp viên Anh. Và tôi không liên quan đến phần đó của MI5, nơi kết nối với MI6. Tôi cũng không có thông tin gì về phòng thủ quân sự hay bất cứ điều gì liên quan đến quân đội."

Trong cuộc phỏng vấn, ông được hỏi làm thế nào ông có thể hòa hợp được sự thật rằng ông vừa là kẻ phản bội, vừa làm việc cho Hoàng gia.

"Bạn có thể nói đơn giản rằng đây là tâm thần phân liệt. Nhưng tôi cảm thấy mình đã được giao một nhiệm vụ và tôi có thể tiếp tục thực hiện nó cho Bộ Sưu tập Hoàng gia."

Không chỉ Hoàng gia chấp nhận Blunt là một phần của họ; Chuyên gia sử học nghệ thuật Anita Brookner - người từng làm việc với Blunt tại Viện Courtauld - nói với BBC vào năm 2022 rằng bà vẫn nhớ về ông với sự yêu quý.

"Tôi rất ấn tượng. Ông ấy không chỉ uy tín mà còn vô cùng tốt bụng với những người trẻ tuổi. Ông ấy đã tạo cơ hội cho họ."

Nhưng tại thời điểm ITN phát sóng cuộc phỏng vấn với Anthony Blunt, Ngài George Young, cựu lãnh đạo MI6, cảm thấy rằng cuộc phỏng vấn của Blunt vẫn còn nhiều điều đáng bàn.

"Tôi cảm thấy toàn bộ sự kiện đúng với một chuyên gia sử học nghệ thuật, đây là một màn trình diễn với ‘vải thô và tro bụi' được dàn dựng rất trang nhã. Có lẽ điều này hơi bất công, nhưng tôi không thấy có nhiều sự chân thành trong đó."

Giáo sư Tim Wilson, một chuyên gia bình luận chính trị người Anh, nói rằng thật sốc khi Nữ hoàng không được thông báo ngay lập tức về tội ác của Anthony Blunt.

Giáo su Wilson nói, “Anthony Blunt là một kẻ ranh mãnh, và sự thiếu hiểu biết của Nữ hoàng là một thực tế. Có vẻ như bà không được thông báo trong gần một thập niên về sự phản bội mà Anthony Blunt thú nhận. Tại sao lại như vậy? Chuyên gia sử học nghệ thuật đáng kính này, người giám sát bộ sưu tập nghệ thuật Hoàng gia, lại là một gián điệp. Ông ấy không phải là một người bình thường, đằng sau vỏ bọc tinh tế học thuật là một gián điệp Liên Xô, ẩn sâu trong đường dây gián điệp Cambridge khét tiếng.”

Đường dây gián điệp Cambridge là một nhóm gồm năm điệp viên, hoạt động như gián điệp hai mang trong các cơ quan an ninh của Anh, chuyển thông tin cho Liên Xô trong Thế chiến II và Chiến tranh Lạnh.

Blunt là thành viên thứ tư bị phát hiện, sau Kim Philby, Donald Maclean và Guy Burgess.

Người thứ năm, John Cairncross, thú nhận là thành viên của nhóm vào năm 1979.

Tuy nhiên, dù Nữ hoàng có thể không được thông báo ngay về cuộc sống hai mặt của Thanh tra Nghệ thuật, Mark Dunton, người đứng đầu cơ quan Lưu trữ Quốc gia, cho biết có vẻ bà không hoàn toàn không biết:

"Lần đầu tiên, chúng ta có bằng chứng tài liệu cho thấy Nữ hoàng thực sự đã được thông báo về vụ Blunt. Điều này xuất hiện trong một hồ sơ, trong đó ghi rằng thư ký riêng của Nữ hoàng đã nói chuyện với bà về vụ Blunt. Điều này xảy ra vào năm 1973 và hồ sơ cho thấy Nữ hoàng đã phản ứng bình tĩnh và không ngạc nhiên, bà nói rằng bà đã có một số manh mối về vụ này từ trước."

Các hồ sơ được giải mật cũng bao gồm lời thú tội được đánh máy của Kim Philby.

Trong đó, Philby thừa nhận rằng ông đã phản bội Konstantin Volkov, một sĩ quan KGB đã cố gắng đào tẩu sang phương Tây vào năm 1945, mang theo thông tin về những kẻ nội gián trong tình báo Anh – bao gồm chính Philby.

Nhờ sự can thiệp của Philby, Volkov bị bắt cóc ở Istanbul, bị đưa về Moscow và bị hành quyết.

(Theo SBS)