​Bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Pete Hegseth gặp đồng nhiệm kiêm phó thủ tướng Úc Richard Marles tại Lầu Năm Góc, Washington, Mỹ, ngày 07/02/2025. REUTERS - Nathan Howard

Anh và Úc đang « vô cùng lo lắng » trước việc Mỹ « thẩm định lại » hiệp ước quân sự AUKUS đã ký kết năm 2021. Một trong những mục đích chính của liên minh ba bên này là cam kết Washington cung cấp tiềm thủy định cho Canberra. Nay bộ Quốc Phòng Mỹ « nghi ngờ về tính thực tế » của hiệp ước quân sự quan trọng được thông qua dưới chính quyền Joe Biden.

Giới phân tích cho rằng khi chuẩn bị rút khỏi AUKUS, một lần nữa Tòa Bạch Cung lại « phản bội các đồng minh » và đây sẽ là một tin vui đối với Trung Quốc.

Trong khuôn khổ liên minh AUKUS, trên nguyên tắc ngay từ năm 2030 Canberra sẽ nhận được 3 trong số 5 tiềm thủy đỉnh lớp Virginia, sử dụng năng lượng nguyên tử. Kể từ 2030 trở đi, Anh và Úc sẽ hợp tác chế tạo một lớp tiềm thủy đỉnh thế hệ mới. Dự án trải dài trong 30 năm với tổng chi phí khoảng 235 tỷ đô la Mỹ. Theo báo tài chính Anh Financial Times ngày 11/06/2025 Mỹ đang « rà soát lại » điểm then chốt của thỏa thuận ba bên này, đó là điều khoản về trang bị tiềm thủy đỉnh cho Úc.

Năm 2021 khi chính thức loan báo liên minh quân sự ba bên Mỹ-Anh-Úc, Washington đã nêu rõ mục tiêu « tăng cường năng lực cho Hải Quân Úc trong bối cảnh hiểm họa Trung Quốc gia tăng ». Cũng vì hiệp ước quân sự với Mỹ và Anh Quốc mà Canberra đã hủy hợp đồng với Pháp, trị giá gần 60 tỷ đô-la, cung cấp tiềm thủy đỉnh của tập đoàn Naval Group, được thông qua từ 2016. Paris khi đó đã ngậm bồ hòn làm ngọt.

Ngay từ 2021, nhiều phương tiện truyền thông Anh, Mỹ và nhất là của Pháp đã hoài nghi về năng lực chế tạo tiềm thủy đỉnh của Mỹ, nhưng các lập luận này bị cho là để dèm pha một hiệp định hợp tác « vô cùng to lớn » về phương diện an ninh, quân sự để đương đầu với Trung Quốc.

Hoài nghi về tiềm lực của ngành công nghiệp đóng tiềm thủy đỉnh Mỹ

Từ nhiều tháng qua đã dấy lên mối hoài nghi về tiềm năng thực sự của nền công nghiệp đóng tàu Mỹ để hoàn thành dự án cung cấp tiềm thủy đỉnh cho Úc trong những thập niên tới. Sự ngờ vực này đã dâng cao đến nỗi bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth phải lên tiếng trấn an.

Trong khi đó, người được chỉ định điều hành công tác « rà soát lại » kế hoạch chuyển giao tiềm thủy đỉnh cho Canberra là thứ trưởng Quốc Phòng Elbrige Colby, không mặn mà với dự án hợp tác ba bên AUKUS. Ông từng nói thẳng là không chắc Úc sẽ huy động tiềm thủy đỉnh hỗ trợ đồng minh trong trường hợp Hoa Kỳ phải can thiệp vì Trung Quốc xâm chiếm Đài Loan. Đây là lập trường Colby đã viết trên mạng xã hội X từ tháng 8/2024. Quan điểm này đã được nhân vật số 2 của Lầu Năm Góc nhắc lại hồi tháng 3/2025, nhất là trong bối cảnh ở Mỹ ngày càng có nhiều người đặt câu hỏi: Washington có nên cung cấp tiềm thủy đỉnh cho Canberra hay không, nếu Úc không cam kết rõ ràng sẽ huy động những phương tiện đó trong trường hợp nổ ra xung đột vũ trang ở Ấn Độ -Thái Bình Dương.

Những tuyên bố của thứ trưởng Quốc Phòng Elbrige Colby được coi như là nhằm chuẩn bị hủy bỏ hay đình hoãn các dự án hợp tác với Úc về tiềm thủy đỉnh. Nếu như điều đó được kiểm chứng thì sẽ càng làm dấy lên những hoài nghi về tiềm năng của ngành công nghiệp đóng tàu của Mỹ.

Một sự phản bội đồng minh?

Vẫn theo báo Financial Times, hủy bỏ thỏa thuận tiềm thủy đỉnh với Úc trong khuôn khổ hiệp ước AUKUS sẽ khai tử một trong những nền tảng chính trong mọi hợp tác an ninh giữa Hoa Kỳ với các đồng minh. Báo Đài Loan Focustaiwan trích lời bộ trưởng Quốc Phòng Mỹ Pete Hegseth điều trần trước Ủy ban quân sự của Hạ Viện hôm 10/06/2025 : « Mối đe dọa chính của chúng ta là Trung Quốc Cộng sản ». Chủ tịch Hội Đồng Tham Mưu Trưởng Liên Quân Hoa Kỳ, tướng Dan Caine, đánh giá « Bắc Kinh đang chuẩn bị cho một cuộc chiến ở Ấn Độ -Thái Bình Dương ». Những tuyên bố này củng cố thêm lập trường của Tư lệnh Lực Lượng Ấn Độ -Thái Bình Dương Samuel Paparo hồi tháng trước.

Do vậy, theo lời thượng nghị sĩ đảng Dân Chủ Mỹ Jeanne Shaheen, nếu chính quyền Trump phá vỡ liên minh AUKUS, Bắc Kinh chắc chắn « sẽ vỗ tay reo mừng » nhưng chữ « tín » của nước Mỹ đối với các đồng minh thân cận thì sẽ càng bị hủy hoại. Vào lúc Trung Quốc càng hung hăng thì Hoa Kỳ như muốn tháo gỡ dần những mối quan hệ ràng buộc Washington với các đồng minh ở châu Á-Thái Bình Dương.

Bộ trưởng Quốc Phòng Úc Richard Marles ngày 12/06/2025 đã phải tuyên bố rằng ông vẫn tin tưởng vào liên minh quân sự ba bên đã ký kết với Hoa Kỳ và Anh Quốc từ 2021, như thể ông không dám nghĩ là ngay cả trên vấn đề an ninh, đối với Washington « không có gì là vĩnh viễn ». 

(Theo RFI)

(Phụ đính Dân Việt Newspaper danviet.com.au)