.png)
Luật về câu hỏi trưng cầu dân ý cho Tiếng nói Thổ dân đã được quốc hội liên bang thông qua, một bước phát triển giúp nước Úc tiến gần hơn đến việc xác định ngày trưng cầu dân ý. Nguồn: AAP / Lukas Coch
Luật đã được thông qua, nghĩa là cuộc trưng cầu dân ý về Tiếng nói Thổ dân phải được tổ chức trong thời gian từ 2 đến 6 tháng kể từ thứ Hai 19/6.
Người Úc sẽ chính thức bỏ phiếu cho Tiếng nói Thổ dân trước Nghị viện trong vòng sáu tháng tới, sau khi luật khởi động cuộc trưng cầu dân ý được Thượng viện thông qua với tỷ lệ 52/19.
Quốc hội đã chính thức vượt qua rào cản cuối cùng trước cuộc trưng cầu dân ý vào thứ Hai, với việc người Úc hiện đang quyết định có nên đưa Tiếng nói bản địa - một trụ cột chính của Tuyên bố Uluru từ Trái tim năm 2017 - vào hiến pháp hay không.
Các nhà vận động cho việc bỏ phiếu đồng ý đã tuyên bố "công việc của quốc hội đã hoàn thành", thúc đẩy cuộc tranh luận theo hướng thay đổi hiến pháp.
Tổng trưởng Thổ dân sự vụ Linda Burney cho biết tiến bộ này đã đưa Úc "tiến một bước gần hơn" đến việc thừa nhận người Úc Thổ dân trong Hiến pháp và làm cho một "quốc gia vĩ đại thậm chí còn vĩ đại hơn".
Bà Burney nói "Đã bắt đầu... Hôm nay, cuộc tranh luận chính trị kết thúc. Hôm nay, chúng ta có thể bắt đầu một cuộc đối thoại quốc gia ở cấp cộng đồng,"
"Đã quá lâu rồi, thổ dân Úc luôn ở trong tình trạng tồi tệ hơn so với người Úc không phải thổ dân... Đó là một hệ thống bị hỏng. Và Tiếng nói bản địa là cơ hội tốt nhất để chúng ta sửa chữa nó, bởi vì khi chúng ta lắng nghe mọi người tại địa phương và tham khảo ý kiến của người dân địa phương, họ đưa ra quyết định tốt hơn và đạt được kết quả tốt hơn."
Đảng Lao động nhấn mạnh rằng Tiếng nói Thổ dân sẽ chỉ là một cơ quan cố vấn thuần túy, tạo cơ hội cho người Úc bản địa cố vấn cho quốc hội và chính phủ về các vấn đề đặc biệt ảnh hưởng đến họ.
Nhưng một số nhà phê bình cho rằng đề xuất này chứa đầy rủi ro, trong khi những người khác cho rằng nó không cung cấp đủ quyền lực cho người bản địa.
Cuộc trưng cầu dân ý đầu tiên trong gần một phần tư thế kỷ sẽ diễn ra vào khoảng từ hai đến sáu tháng kể từ thứ Hai (19/6), mặc dù Thủ tướng Anthony Albanese đã nói rằng nó sẽ diễn ra trong năm nay.
Ông tuyên bố: “Đây là cơ hội ngàn năm có một để nâng quốc gia vĩ đại của chúng ta lên tầm cao hơn nữa”.
.png)
Dân biểu độc lập Lidia Thorpe phản ứng sau khi thông qua Tiếng nói trước Quốc hội trong phòng trưng bày báo chí tại Tòa nhà Quốc hội. Nguồn: AAP / Lukas Coch
"Sự thật là đối với hầu hết những người đang theo dõi, điều này sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của họ. Nhưng nó có thể giúp cuộc sống của nhóm thiệt thòi nhất ở Úc ngày nay trở nên tốt đẹp hơn... Nếu bạn làm điều tương tự, theo cách tương tự thì bạn mong đợi kết quả tương tự.”
“Đây là cơ hội để làm mọi thứ tốt hơn, chứ không chỉ làm những việc cho người Úc bản địa, tạo ra sự thay đổi với người Úc bản địa.”
Liên đảng thông qua dự luật trưng cầu dân ý
Mặc dù phản đối Tiếng nói, Liên đảng đã thông qua dự luật vào sáng thứ Hai.
Thượng nghị sĩ Tự do Michaelia Cash lập luận rằng một cuộc bỏ phiếu đồng ý sẽ "thay đổi điều không thể thay đổi" hiến pháp của Úc, cho rằng Lao động đã không cung cấp đủ chi tiết về cách thức hoạt động của cơ quan "gây chia rẽ".
Bà Michaelia Cash nói "Nhưng chúng tôi tin vào người dân của quốc gia này và quyền của họ để có tiếng nói về vấn đề này,"
"Nó không được biết rõ, nó gây chia rẽ và nó tồn tại vĩnh viễn. Nếu bạn không biết Tiếng nói sẽ hoạt động như thế nào, thì ý kiến khiêm tốn của tôi là: bỏ phiếu Không."
Người phát ngôn của Liên minh Người Úc bản địa Jacinta Price, một phụ nữ Warlpiri/Celtic, lập luận rằng việc để Quốc hội đưa ra các chi tiết sau cuộc trưng cầu dân ý là đầy rủi ro pháp lý.
Bà nói “Thủ tướng muốn chúng tôi mù quáng tin tưởng để ông ấy ký vào tấm séc trắng và cho phép đề xuất mạo hiểm của ông ấy được ghi vĩnh viễn trong hiến pháp, khi ông ấy không thể bảo đảm bất cứ điều gì.”
Một số ít thành viên của Liên đảng đã bỏ phiếu chống lại dự luật, một điều sẽ cho phép họ đóng góp vào các trường hợp phản đối trong các tập sách nhỏ về trưng cầu dân ý chính thức, sẽ được phân phát cho các cử tri.
Đảng Xanh chào đón 'ngày lịch sử thực sự'
Phát ngôn nhân về Thổ dân sự vụ của đảng Xanh, Dorinda Cox, đã báo trước một "ngày lịch sử thực sự" cho Người Úc thuộc các quốc gia đầu tiên.
Bà nói "Công việc của quốc hội đã hoàn thành. Đã đến lúc chiến dịch kêu gọi Đồng ý ở cấp cơ sở được đưa ra cộng đồng và chia sẻ với tất cả người dân Úc lý do tại sao cuộc trưng cầu dân ý này lại quan trọng như vậy và tại sao Tiếng nói trước Quốc hội lại quan trọng như vậy."
.png)
Bà Burney, ngồi bên trái, có mặt trong cuộc tranh luận. Nguồn: AAP / Lukas Coch
"Đây mới chỉ là khởi đầu của những gì cần thiết. Chúng ta cần khôi phục quyền của người dân các Quốc gia đầu tiên ở đất nước này. Chúng ta cũng cần tiến tới Sự thật và Hiệp ước, và chúng ta cũng cần điều đó ngay bây giờ."
Khi Thượng nghị sĩ Cox nhấn mạnh rằng Tiếng nói sẽ không làm suy yếu chủ quyền của người Thổ dân, bà đã nhiều lần bị cắt ngang bởi Thượng nghị sĩ độc lập Lidia Thorpe, người đã rời Đảng Xanh để vận động tự do cho Tiếng nói.
Thượng nghị sĩ Thorpe liên tục nói "Chứng minh đi!"
Lidia Thorpe lớn tiếng cho rằng Tiếng nói là 'giả tạo và giả vờ'
Thượng nghị sĩ Thorpe, một phụ nữ DjabWurrung, Gunnai và Gunditjmara, đã mô tả ngày thứ Hai là "ngày đồng hóa" và kêu gọi người Úc tẩy chay cuộc trưng cầu dân ý.
Thượng nghị sĩ Thorpe mô tả luật này là "chiếc đinh cuối cùng đóng vào quan tài", nhưng vẫn chưa tiết lộ bà sẽ bỏ phiếu theo cách nào trong cuộc trưng cầu dân ý.
Bà nói "Tôi sẽ bỏ phiếu Phản đối ý tưởng tai hại không cho chúng tôi quyền lực này,"
"Nhưng tôi không thể ủng hộ thứ gì đó không mang lại cho người dân của tôi quyền lực. Tôi không thể ủng hộ thứ gì đó được lựa chọn cẩn thận bởi bất kỳ ai nắm quyền."
.png)
Tổng trưởng Thổ dân sự vụ Linda Burney chụp ảnh chung với 40 thành viên của Jawun tại Tòa Nghị Viện ở thủ đô Canberra. Source: AAP / Mick Tsikas
Bà nói “Công nhận chủ quyền của những Người đầu tiên ở đất nước này sẽ giải thể thể chế thực dân, bạo lực hiện tại của tất cả chúng ta."
"Vâng, tôi ở đây để xâm nhập vào, làm rung chuyển những chiếc lồng, tiêu diệt quyền lực tối cao của người da trắng được đại diện ở nơi này."
Thượng nghị sĩ Thorpe, người trong cuộc tranh luận đã mặc một chiếc áo phông có chữ 'Gammin', yêu cầu Quốc hội thực hiện các khuyến nghị từ Ủy ban Hoàng gia về cái chết của người thổ dân khi bị giam giữ.
Bà nói "Gamman, như chúng ta biết, là giả tạo và giả vờ,"
"Chúng tôi đang nghe tất cả những câu chuyện đẹp đẽ, chân thành rằng điều này sẽ khắc phục cuộc sống của chúng tôi như thế nào. Nó sẽ giải quyết mọi thứ. Chúng tôi thậm chí không thể làm gì cho đến sau cuộc trưng cầu dân ý này... Trong khi đó, trẻ em đang bị tra tấn trong nhà tù. "
Phát biểu trong cuộc tranh luận hôm thứ Hai, dân biểu Lao động Malarndirri McCarthy kêu gọi người Úc bỏ phiếu đồng ý “vì một tương lai tốt đẹp hơn” và nói rằng Tiếng nói sẽ có ý nghĩa “rất lớn” đối với người bản địa.
Bà nói “Người bản địa đang tiếp cận với tất cả người Úc, để có thể cảm thấy tự hào về thời điểm này trong lịch sử của đất nước chúng ta, nơi chúng ta có thể nâng đỡ lẫn nhau,”
"Nơi mà người dân của các Quốc gia đầu tiên có thể ở và cảm thấy mình là một phần của toàn bộ cấu trúc."
Lo ngại về giọng điệu tranh luận sau lời bình luận của Pauline Hanson
Sau khi thượng nghị sĩ đảng One Nation Pauline Hanson kêu gọi người Úc “hỏi tại sao” lại xảy ra Thế hệ bị đánh cắp, thượng nghị sĩ McCarthy thừa nhận rằng bà lo ngại về giọng điệu của cuộc tranh luận trong những tháng tới.
Thượng nghị sĩ McCarthy kêu gọi người Úc “lắng nghe mặt tốt hơn của chính mình” trong suốt cuộc tranh luận.
Bà nói: “Tôi hơi lo lắng khi nghe một số bình luận đang diễn ra.
“Tôi vẫn kêu gọi tất cả người Úc hãy đào sâu, lắng nghe khía cạnh tốt hơn của chính bạn trong suốt cuộc tranh luận này và giữ nó ở mức độ tôn trọng.”
“Chỉ khi đó chúng ta mới có thể tìm thấy phần tốt đẹp hơn của chính mình với tư cách là một quốc gia, phần tốt đẹp hơn của chính chúng ta với tư cách là người Úc.”
Thượng nghị sĩ Hanson trước đó đã tuyên bố rằng nhiều người thuộc Thế hệ bị đánh cắp sẽ “không thể tồn tại” nếu họ không bị loại bỏ.
Bà nói “Bạn biết không, bạn nói về Thế hệ bị đánh cắp. Nó đã xảy ra vào thời điểm đó. Hãy tự hỏi tại sao.”
Báo cáo rộng rãi về việc Đưa họ về nhà năm 1997 cho thấy việc tách trẻ em Thổ dân ra khỏi gia đình của họ là vi phạm nghiêm trọng quyền con người, với con cháu của những trẻ em bị rời khỏi gia đình có nhiều nguy cơ bị bỏ tù, gặp các vấn đề về sức khỏe và ít có khả năng tìm được việc làm hơn.
Ông Albanese cho biết ông chưa xem các bình luận của Thượng nghị sĩ Hanson, nhưng cho rằng chúng phù hợp với những điều bà đã nói trước đây.
Ông nói “Tôi không có ý định trả lời họ, bởi vì tôi không nghĩ rằng họ xứng đáng nhận được phản hồi của thủ tướng. Tôi sẽ kêu gọi mọi người tranh luận một cách tôn trọng,”
“Bất kể mọi người đang bỏ phiếu theo cách nào, những người ủng hộ nên cố gắng hết sức để bám sát sự thật, không nói những điều mà họ biết là không đúng sự thật.”
Linda Burney cho biết Tiếng nói bản địa sẽ mang lại sự thay đổi về cấu trúc
Các cuộc trưng cầu dân ý được thông qua bởi cái gọi là đa số kép - đa số tổng thể và đa số ở hầu hết các tiểu bang.
Thượng nghị sĩ độc lập David Pocock nhấn mạnh cư dân ở ACT và NT không có phiếu bầu ngang nhau.
Thượng nghị sĩ Pocock đã mô tả những cố gắng của Liên đảng nhằm gán ghép cuộc trưng cầu dân ý là "Tiếng nói của Canberra" là "không đúng sự thật một cách trắng trợn".
Ông nói "Đây là kết quả của một trong những quá trình tham khảo ý kiến nhiều nhất trong lịch sử Úc... Đúng, nếu nó không bị hỏng thì đừng sửa. Nhưng nếu nó hỏng thì cần phải sửa. Đây là cơ hội để sửa nó."
Tiếng nói của người Thổ dân trước Quốc hội là một trong những yêu cầu của Tuyên ngôn Uluru từ trái tim do các nhà lãnh đạo Thổ dân đưa ra vào năm 2017.
Người Úc sẽ được hỏi vào cuối năm nay trong một cuộc trưng cầu dân ý - bằng cách bỏ phiếu Đồng ý hoặc Không đồng ý với việc thay đổi hiến pháp để thành lập một cơ quan độc lập thường trực trước quốc hội và chính phủ liên bang để đưa ra lời khuyên về các vấn đề ảnh hưởng đến người Úc bản địa hay không.
Thiết kế và các chi tiết của mô hình sẽ được các nghị sĩ trong quốc hội quyết định trong trường hợp trưng cầu dân ý thành công.
Bà Burney cho biết bà tin rằng đề xuất này sẽ là công cụ ngắt mạch cần thiết để hướng tới cải thiện sức khỏe, kinh tế xã hội và tuổi thọ của người Thổ dân và Dân đảo Torres Strait.
Bản cập nhật về các mục tiêu Thu hẹp khoảng cách - theo dõi khoảng cách giữa người Úc thổ dân và người Úc không phải thổ dân về các chỉ số sức khỏe, xã hội và phúc lợi - được công bố vào tuần trước cho thấy chỉ có 4 trong số 19 người đang ở đúng mục tiêu.
Bà nói “Nó mang lại sự thay đổi về cấu trúc, và nó sẽ chuyển hướng sang các vấn đề như thu hẹp khoảng cách,”
"Quyền lực nằm trong các nguyên tắc - nó có một thẩm quyền đạo đức to lớn ngay từ đầu. Hãy nghĩ về các nguyên tắc: Nó sẽ độc lập, và nó sẽ đưa ra lời khuyên độc lập không chỉ cho quốc hội mà còn cho chính phủ liên bang.”
"Nó sẽ có trách nhiệm giải trình. Nó sẽ được cân bằng, nó sẽ do cộng đồng lãnh đạo và nó sẽ tồn tại trong các cấu trúc và tổ chức hiện đang tồn tại."
