Lãnh đạo phe đối lập, Bill Shorten, phát biểu trong cuộc họp báo tại Tòa nhà Nghị viện ở Thủ đô Canberra. Nguồn: AAP

AUSTRALIA - Một đánh giá mang tính bước ngoặt về Chương trình Bảo hiểm Người khuyết tật Quốc gia đã phát hiện ra rằng hệ thống hỗ trợ người khuyết tật của Úc quá phụ thuộc vào chương trình này, dẫn đến việc hạn chế trong sự lựa chọn và kiểm soát cho người dùng. Bản phúc trình độc lập công bố hôm ngày 8/12 được chính phủ ủy quyền để xem xét tính hiệu quả liên tục của chương trình này khi chi phí tăng ở mức không bền vững 14% mỗi năm.

Cuộc đánh giá độc lập về Chương trình Bảo hiểm Người khuyết tật Quốc gia đã lắng nghe từ hơn 10,000 người từng trải qua tình trạng khuyết tật hoặc quan tâm đến lĩnh vực hỗ trợ.

Được thực hiện bởi một trong những kiến trúc sư ban đầu của kế hoạch, Giáo sư Bruce Bonyhady và cựu công chức cao cấp Lisa Paul, cuộc đánh giá được giao nhiệm vụ thực hiện cải cách để bảo đảm khả năng tồn tại trong tương lai và giải quyết các vấn đề như gian lận, bất bình đẳng và cung cấp dịch vụ chậm.

Bộ trưởng NDIS, Bill Shorten, nói với Câu lạc bộ Báo chí Quốc gia rằng đã đến lúc bắt đầu lại.

"Chương trình Bảo hiểm Người khuyết tật Quốc gia vẫn tiếp tục tồn tại. Nó sẽ không biến mất. Nhưng chúng ta cần đưa nó trở lại đúng hướng."

Chương trình này, được thiết kế để cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho người khuyết tật thông qua nguồn tài trợ cá nhân, đang đe dọa khiến chính phủ tiêu tốn gần 100 tỷ USD trong vòng một thập niên

Đối với Briana Blackett, người có hai cậu con trai tuổi teen Max và Fred, đều mắc chứng tự kỷ, thì không thể đặt bất kỳ giá trị nào cho sự hỗ trợ có ý nghĩa.

"Có thể khá khó chịu khi nghe mọi người nói về cộng đồng người khuyết tật theo cách chỉ có một cái giá gắn liền với nó hơn là nhìn vào giá trị mà những đứa trẻ như các con tôi mang lại cho cuộc sống của tôi và những người xung quanh rồi sau đó cộng đồng rộng lớn hơn."

Gia đình bà đôi khi nhận thấy kế hoạch này không nhất quán, chậm chạp và khó thực hiện.

Nhưng bà nói rằng sự hỗ trợ mà các con trai bà nhận được đã làm thay đổi cuộc sống của bà.

"Không có NDIS, chúng tôi thực sự đang sống trong tình trạng bị phong tỏa. Nếu bạn nhớ điều đó bạn sẽ thầy nò khủng khiếp như thế nào. Chúng tôi gặp khó khăn khi tiếp cận cộng đồng. Ngay cả việc rời khỏi nhà để đi mua sắm. Và chúng tôi thực sự cần sự hỗ trợ để thực hiện những sinh hoạt căn bản.”

Một trong những khuyến nghị lớn nhất từ cuộc đánh giá là mở rộng hỗ trợ người khuyết tật ngoài NDIS.

Bản đánh giá cho biết chính phủ đã trở nên quá phụ thuộc vào chương trình này và khuyến nghị tạo ra các hỗ trợ căn bản cho tất cả người Úc khuyết tật bất kể họ có tham gia NDIS hay không.

Một số hỗ trợ bổ sung này sẽ được cung cấp thông qua các trường học và trung tâm chăm sóc trẻ em, và một nửa chi phí sẽ do các tiểu bang tài trợ.

Đó là một đề xuất được hoan nghênh, giống như phần lớn bản đánh giá, bởi một số tổ chức vận động cho người khuyết tật tại một cuộc họp truyền thông chung ở Canberra.

Chủ tịch Tổ chức Người khuyết tật Úc Nicole Lee.

"Bạn biết đấy, những hỗ trợ căn bản không chỉ mang lại lợi ích cho người khuyết tật, mà còn mang lại lợi ích cho những người nằm ngoài chương trình, cho tất cả mọi người trong cộng đồng. Mặc dù những hỗ trợ căn bản là một phần thực sự lớn, nhưng chúng tôi cũng hiểu rằng có rất nhiều khía cạnh cần được giải quyết chi tiết về việc điều đó sẽ diễn ra như thế nào. Nó sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều. Chúng tôi hiểu rằng việc này sẽ mất nhiều thời gian, đầu tư và lập kế hoạch để thực sự thực hiện."

Khoảng 9% trẻ em Úc từ 5 đến 7 tuổi hiện đang tham gia chương trình này và gần gấp đôi số trẻ gặp khó khăn trong học tập hoặc chậm phát triển.

Đánh giá khuyến nghị loại bỏ quyền truy cập tự động vào chương trình dựa trên chẩn đoán như chứng tự kỷ, thay vào đó là quyền truy cập dựa trên những suy giảm trong cuộc sống hàng ngày của người tham gia.

Bill Shorten tiếp tục.

"Trước đây, mọi người tham gia chương trình chỉ bằng cách chẩn đoán, trong một số trường hợp là chẩn đoán của cha mẹ. Chúng tôi muốn gặp người sẽ tham gia chương trình và xem tác động của việc chẩn đoán của họ đối với cuộc sống hàng ngày của họ. Chẳng ích gì khi nói với ai đó rằng chúng tôi sẽ cho họ 40 giờ một tuần nếu điều đó không có lợi. Chúng tôi muốn bảo đảm rằng mọi trẻ em Úc bị chậm phát triển đều được chú ý."

Giám đốc điều hành của Tổ chức Nhận thức về Bệnh tự kỷ Úc Nicole Rogerson có một số dè dặt về những thay đổi được đề xuất.

"Điều chúng tôi biết là chính phủ đã xác định rằng có quá nhiều trẻ em tham gia chương trình này và đối với một số trẻ em đó, chúng sẽ được hỗ trợ tốt hơn bên ngoài NDIS, và do đó họ sẽ chuyển chi phí đó sang đến các tiểu bang. Nhưng hiện tại, chúng tôi chỉ không biết liệu các tiểu bang có sẵn sàng tiếp nhận trách nhiệm đó và thực hiện hay không."

Các khuyến nghị khác bao gồm các biện pháp tốt hơn để giúp người dùng điều hướng chương trình, giám sát tốt hơn các nhà cung cấp dịch vụ và cách tiếp cận mới đối với khuyết tật tâm lý xã hội.

Đánh giá cũng tìm cách giải quyết vấn đề thiếu hụt lực lượng lao động bằng cách bảo đảm đào tạo chuyên môn liên tục và cho phép người lao động chuyển quyền nghỉ phép và hưu bổng giữa các công việc.

Angus McFarland, từ Hiệp hội Dịch vụ Úc NSW và ACT, cho biết những thay đổi này sẽ giúp giữ chân và đào tạo nhân viên hỗ trợ.

"Tôi nghĩ rằng việc đánh giá NDIS giống như một món quà Giáng sinh sớm dành cho người lao động ở NDIS. Bởi vì họ đã kêu gọi từ lâu để được hỗ trợ nhiều hơn để người khuyết tật có thể nhận được sự hỗ trợ tốt nhất."

Dwayne Cranfield, Giám đốc điều hành của Liên minh Người khuyết tật Dân tộc Quốc gia cho biết bất kỳ cải cách nào đối với NDIS đều cần bảo đảm rằng nó có thể được tiếp cận rộng rãi.

“Sự đa dạng về văn hóa và ngôn ngữ chiếm 20 đến 21% trong nhóm của NDIS và hiện tại chúng tôi có khoảng 9% sự tham gia của cộng đồng đó. Điều quan trọng là tất cả những thông điệp này và những thay đổi này đều có thể truy cập được bởi mọi người Úc, bao gồm những người vấn đề về văn hóa, ngôn ngữ và giao tiếp."