Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Úc đã đi xuống trong những tháng gần đây sau khi Canberra kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của coronavirus. Một trong những hành động trả đũa để chống lại lập trường này của Úc, Bắc Kinh đã đình chỉ nhập khẩu một số mặt hàng thịt bò, đánh thuế nặng vào lúa mạch và được cho là đang xem xét nhiều hành động hơn đối với các sản phẩm từ rượu vang đến trái cây của Úc.

Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Úc đã đi xuống trong những tháng gần đây. Nguồn: internet

Hôm thứ Năm tuần trước, Thủ tướng của Úc Scott Morrison cho biết ông sẽ không bị đe dọa bởi những động thái từ Bắc Kinh. Thủ tướng Scott Morrison nói với một tờ báo địa phương được Reuters dẫn lại rằng, “Chúng tôi là một quốc gia giao dịch mở, thân thiện, nhưng tôi sẽ không bao giờ đánh đổi các giá trị của mình để đáp trả sự ép buộc từ bất cứ nơi nào”.

Tuy nhiên, theo Gavin Thompson - Phó chủ tịch châu Á Thái Bình Dương về vấn đề năng lượng của Wood Mackenzie (một nhà tư vấn hàng hóa), căng thẳng giữa hai quốc gia đang gây ra mối quan ngại lớn vì xuất khẩu của Úc vào Trung Quốc là rất lớn.  Ông nói trong một ghi chú vào hôm tuần trước  “Theo giá trị, Trung Quốc hiện mua khoảng một phần ba tất cả hàng hóa xuất khẩu của Úc và các rủi ro ngoại giao đang diễn ra sẽ lan sang thương mại”.

Tuy nhiên hiện Trung Quốc vẫn chưa nhắm mục tiêu tới hàng hóa nhập khẩu lớn nhất từ Úc là quặng sắt. Đó là bởi vì nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có rất ít lựa chọn để cung cấp mặt hàng này vào lúc này. Hai mặt hàng chính khác là than đá và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) cũng hầu như không bị ảnh hưởng.

Trên thực tế, xuất khẩu năng lượng và tài nguyên thiên nhiên của Úc sang Trung Quốc đang bùng nổ, thậm chí còn trong tình trạng “quá tải”, Thompson lưu ý. Khai thác là một trong những đóng góp hàng đầu cho nền kinh tế Úc.

Theo Wood Mackenzie, xuất khẩu quặng sắt và LNG của Úc sang Trung Quốc lần lượt tăng 8% và 9% từ đầu năm đến nay. Nhập khẩu than Úc của Trung Quốc cũng đang tăng mạnh so với trước khi xảy ra đại dịch.

Theo các nhà phân tích, mặc dù mối quan hệ giữa Trung Quốc và Úc có thể trở nên tồi tệ hơn, nhưng việc áp thuế lên các lô hàng quặng sắt, than và LNG cũng sẽ tác động đến sự tăng trưởng của Trung Quốc. Thompson nói thêm “Một động thái như vậy cũng sẽ khiến Trung Quốc phải trả giá. Bất kỳ sự gián đoạn nào đối với việc nhập khẩu năng lượng và quặng sắt của Úc sẽ có tác động ngay lập tức đến cả giá cả và nhu cầu cung ứng của chính Trung Quốc”.

Trung Quốc là nước tiêu thụ quặng sắt lớn nhất thế giới và đang phụ thuộc rất nhiều vào quặng sắt của Úc, Thompson nói. Trong khi Úc hiện là nhà sản xuất và xuất khẩu quặng sắt lớn nhất thế giới, chiếm khoảng 60% tổng số lô hàng trên biển thế giới vào năm 2019. Brazil là nước xuất khẩu lớn thứ hai và chiếm 23% quặng sắt toàn cầu năm ngoái. Tuy nhiên sản xuất của đất nước đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch, thời tiết ẩm ướt và một thảm họa khai thác lớn trong những tháng gần đây. Wood Mackenzie dự báo xuất khẩu quặng sắt của Brazil sẽ giảm 4% vào năm 2020, sau khi giảm 13% trong năm 2019.

Điều đó khiến Trung Quốc, nước nhập khẩu hơn 60% quặng sắt từ Úc, có rất ít lựa chọn để thay thế. Hơn nữa trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang bị vùi dập bởi coronavirus và Bắc Kinh đang triển khai các biện pháp kích thích lớn để thúc đẩy tăng trưởng, bao gồm chi tiêu cơ sở hạ tầng. Nỗ lực này sẽ đòi hỏi rất nhiều thép, quặng sắt và than để luyện thép để xây dựng và xây dựng. Bởi vậy, việc đặt các hạn chế đối với nhập khẩu quặng sắt của Úc sẽ gây tổn hại cho các nhà sản xuất thép trong nước cho dù Chính phủ Trung Quốc đang hướng tiền kích thích vào xây dựng và cơ sở hạ tầng.

Mới tháng trước, một giám đốc của Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc cho biết, mặc dù Trung Quốc có thể thay thế quặng sắt của Úc từ châu Phi, song phải mất từ 4-5 năm nữa trước khi các mỏ ở châu Phi có thể bị khai thác. Li Xinchuang - Phó chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp nói với Thời báo Toàn cầu, một khi quá trình chuyển đổi như vậy được hoàn tất, Úc sẽ bị mất  vị thế độc quyền cung cấp quặng sắt cho Trung Quốc.