Ngoại Trưởng Penny Wong và Thủ tướng  Samoa, Fiame Naomi Mata’afa. Nguồn: DFAT/ AAP

AUSTRALIA - Úc đang tham gia vào cuộc chạy đua ngoại giao với Trung Quốc ở khu vực Thái Bình Dương - khi Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong thăm Samoa và Tonga - chỉ vài ngày sau khi hai quốc gia này ký thỏa thuận song phương với Trung Quốc.

Đây là chuyến đi nước ngoài thứ ba của Penny Wong kể từ khi tuyên thệ nhậm chức Ngoại trưởng của chính phủ Lao động. Đến thăm nhân dịp Samoa đánh dấu 60 năm độc lập - Thượng nghị sĩ Wong đã có cuộc họp báo chung với Thủ tướng Fiamē Naomi Mataʻafa.

"Tôi muốn cảm ơn đất nước của các bạn trong 50 năm hợp tác với Úc. Một chính phủ mới của Úc đã được thành lập. Chúng tôi muốn dồn nhiều năng lượng hơn và nhiều nguồn lực hơn vào Thái Bình Dương."

Chính phủ Úc cam kết cung cấp y tế và một tàu tuần tra cho Samoa để tăng cường an ninh hàng hải. Thượng nghị sĩ Wong cũng thăm Tonga hôm nay. Cả hai quốc gia Thái Bình Dương này vừa ký các thỏa thuận song phương riêng biệt với Trung Quốc.

Nhưng Bắc Kinh đã đình chỉ một thỏa thuận an ninh toàn khu vực Thái Bình Dương - sau khi vấp phải sự phản đối của một số nhà lãnh đạo, bao gồm cả Thủ tướng Samoa Fiame Naomi Mata’afa.

"Bạn không thể có thỏa thuận khu vực khi khu vực chưa họp để thảo luận về nó, và việc được mời tham gia cuộc thảo luận đó và kỳ vọng rằng thỏa thuận được đề nghị sẽ là một quyết định hoặc kết quả toàn diện là điều mà chúng tôi không thể đồng ý."

Đó là một chiến thắng nhỏ cho chính phủ Lao Động vốn đã nói rõ Thái Bình Dương là một ưu tiên. Trong lúc vận động tranh cử, Lao động đã công bố sách lược Thái Bình Dương trị giá nửa tỷ đô la – mà Tổng trưởng Ngân khố Jim Chalmers hé lộ có thể được mở rộng.

"Tôi tự hào đã tham gia vào quá trình phát triển chính sách về biến đổi khí hậu, về viện trợ phát triển chính thức và theo những cách khác. Chính phủ của chúng tôi rất tập trung vào Thái Bình Dương, vào khu vực lân cận của chúng ta. Bạn sẽ thấy rồi và bạn có thể mong đợi thấy nhiều hơn thế."

Ngoại trưởng Penny Wong đã nói rõ rằng trọng tâm của bà là tăng cường hành động vì khí hậu và lắng nghe những mối quan tâm của khu vực.

"Chúng tôi muốn đóng góp của Úc duy nhất cho gia đình Thái Bình Dương. Và quan trọng nhất, tôi muốn nói rõ rằng chúng tôi cam kết thực hiện hành động mạnh mẽ hơn đối với biến đổi khí hậu."

Sự thay đổi ngôn ngữ giữa chính phủ hiện tại và trước đây của Úc đã được các nhà lãnh đạo Thái Bình Dương chú ý - và được Thủ tướng Samoa hoan nghênh. Nhà lãnh đạo của Samoa cũng đã giảm bớt lo ngại về thỏa thuận được thực hiện giữa quốc gia của bà và Trung Quốc - nói rằng nó "bị xuyên tạc".

"Việc ký kết diễn ra ở đây vào tuần trước mà một số bạn đã đến là các chương trình, dự án song phương. Hầu hết chúng đã bắt đầu từ nhiều năm trước, và đó là một quá trình chính thức hóa, một quá trình bình thường."

Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị  đã đến Papua New Guinea - trong khuôn khổ chuyến công du chớp nhoáng 8 quốc gia Thái Bình Dương. Chuyến thăm diễn ra chỉ vài tuần trước cuộc tổng tuyển cử ở PNG, nơi căng thẳng đang ở mức cao, với thỏa thuận an ninh của Trung Quốc gây ra một số bất an. Giáo sư Damien Kingsbury của Đại học Deakin nói rằng chiến lược ngoại giao của Trung Quốc có thể khiến một số quốc gia xa lánh.

"Thời điểm hơi khó xử đối với PNG vì có bầu cử, đây có thể được coi là một vấn đề gây chia rẽ - những gì chúng ta đã thấy ở Thái Bình Dương là có lẽ Trung Quốc đã được thấy là đã hơi quá sức và không ngoại giao như Bắc Kinh có thể cần để bảo đảm các mối bang mà họ muốn."

Lãnh đạo phe đối lập ở PNG, Peter O'Neill đã chỉ trích chuyến thăm của ngoại trưởng Trung Quốc - nói rằng không nên thực hiện thỏa thuận nào trước cuộc bầu cử. Điểm dừng chân cuối cùng của ông Vương Nghị sẽ là Timor Leste.

Trong khi đó Chủ nhật này, Thủ tướng Anthony Albanese sẽ bay đến Jakarta để gặp người đồng cấp Indonesia. Đây là chuyến đi nước ngoài thứ hai của ông, sau cuộc gặp đầu tiên với các nhà lãnh đạo bộ tứ tại Nhật Bản. Quốc gia láng giềng đông dân nằm ngay phía bắc của Úc là một mối quan hệ chủ chốt khác của tân chính phủ.