Một hình ảnh được cung cấp có được vào Thứ Tư, ngày 15 tháng 3 năm 2023, của Quyền Thủ tướng, Richard Marles trong cuộc họp báo tại Nhà máy đóng tàu Hải quân Osborne ở Adelaide. (Hình ảnh AAP/Được cung cấp) KHÔNG LƯU TRỮ, CHỈ SỬ DỤNG BIÊN TẬP Nguồn: Đã cung cấp / ĐÃ CUNG CẤP/ HÌNH ẢNH PR

AUSTRALIA - Là một phần của thỏa thuận tàu ngầm AUKUS, Úc sẽ phải tìm một nơi nào đó để lưu trữ chất thải hạt nhân cấp độ cao, khi những chiếc tàu đầu tiên ngừng hoạt động. Chính phủ liên bang đã thừa nhận, đây là phần phức tạp nhất trong vòng đời của một tiềm thủy đỉnh. Nó đặt ra câu hỏi về nơi chất thải phóng xạ cao sẽ đi đâu, chôn lấp nơi nào.

Sau khi công bố ý định mua tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, chính phủ Úc hiện phải đưa ra kế hoạch xử lý chất thải độc hại từ hạm đội mới.

Mặc dù những tàu ngầm đầu tiên sẽ không ngừng hoạt động trong 30 năm nữa,Tổng trưởng Quốc phòng Richard Marles, nói rằng cần phải chuẩn bị.

Ông nói “Chúng tôi cam kết rằng chúng tôi sẽ xử lý chất thải từ lò phản ứng hạt nhân, đó là một cam kết quan trọng cần thực hiện".

"Điều này sẽ yêu cầu xây dựng một cơ sở, để thực hiện việc xử lý đó".

"Rõ ràng, cơ sở đó sẽ cách xa dân cư và hôm nay chúng tôi thông báo rằng, cơ sở sẽ nằm trên đất thuộc quốc phòng, trong hiện tại hoặc tương lai”.

Cựu thượng nghị sĩ độc lập Nam Úc và là một cựu quân nhân từng phục vụ trên tàu ngầm, ông Rex Patrick nói rằng một phần của thỏa thuận AUKUS nên được thảo luận với công chúng Úc.

Ông nói “Chính phủ đã nói về điều này, sau những cánh cửa đóng kín và điều đó khá thiếu tôn trọng".

"Xin lưu ý rằng, đây là một vấn đề được cộng đồng quan tâm thế nhưng chưa được tham gia”.

Được biết SBS đã hỏi Tổng trưởng quốc phòng, khi quyết định về việc lưu trữ chất thải từ tàu ngầm ở Úc, được ông cho biết “Có nhiều lựa chọn đã được cân nhắc, nhưng cuối cùng chúng tôi đã quyết định, với tư cách là ba quốc gia rằng, Úc sẽ chịu trách nhiệm về việc này".

"Đó là một quyết định lớn, tôi không muốn hạ thấp nó nhưng nói rõ hơn, lò phản ứng đầu tiên mà chúng ta cần giải quyết sẽ vào những năm 2050, nên chúng ta có thời gian để chuẩn bị cho việc này”.

Trong khi đó Lãnh đạo phe đối lập, Peter Dutton, nói rằng Liên đảng sẽ cung cấp cho chính phủ sự hỗ trợ lưỡng đảng, trong việc xử lý chất thải một cách an toàn.

Ông nói “Chúng tôi sẽ không chơi trò chính trị về vấn đề này, chúng tôi sẽ hỗ trợ chính phủ vì nó là một phần không thể thiếu, trong việc sở hữu một hệ thống chạy bằng năng lượng hạt nhân".

"Không có lý do gì khi giả vờ rằng, bạn có thể sở hữu một hạm đội tàu ngầm nguyên tử và sẽ không chịu trách nhiệm cho việc xử lý chất thải”.

Chính phủ cho biết cơ sở này sẽ được xây dựng trên khu đất, mà Bộ quốc phòng hiện đang sở hữu hoặc sẽ mua trong tương lai.

Một số nhà bình luận cho rằng, căn cứ tác xạ rộng 122 ngàn kí lô mét vuông tại Woomera, ở vùng hẻo lánh Nam Úc là một lựa chọn.

Được biết chất thải hiện được lưu giữ tại Khu thử nghiệm Woomera, đến từ việc dọn dẹp một địa điểm nghiên cứu trước đây ở Melbourne, vào đầu thập niên 1990, bao gồm chủ yếu là đất và vật liệu xây dựng.

Thế nhưng tính chất nguy hiểm về phóng xạ như thế nào?

Được biết các thử nghiệm mới nhất cho thấy, vật liệu trong kho hiện tại không gây rủi ro cho sự an toàn của công nhân hoặc môi trường.

Có 10 ngàn thùng chất thải phóng xạ được lưu trữ tại Woomera, ở cực bắc ở tiểu bang Nam Úc, không có mức độ phóng xạ đáng kể, theo đánh giá mới nhất từ cơ quan nghiên cứu khoa học hàng đầu của Úc.

Phát hiện từ Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Khối thịnh vượng chung gọi tắt là CSIRO được đưa ra, hơn hai năm sau khi một báo cáo nêu lên mối lo ngại về khả năng rò rỉ chất thải hạt nhân tại địa điểm này.

Thế nhưng Thủ hiến Nam Úc là ông Peter Malinauskas nói rằng, chất thải nên được chuyển đến nơi an toàn nhất.

Trong khi đó Tiến sĩ John Harries từ Hiệp hội Nguyên tử Úc cho biết, chất thải hạt nhân cuối cùng sẽ cần được lưu trữ trong một kho lưu trữ dưới đất ở độ rất sâu.

Tiến sĩ John Harries nói “Vì vậy, tôi nghĩ sẽ có nhiều nơi có khả năng phù hợp".

"Việc quyết định cơ sở này, sẽ yêu cầu đánh giá rất cẩn thận và kéo dài về những gì ở đó".

"Tôi nghĩ có những khu vực rất ổn định ở Nam Úc, Tây Úc, Lãnh thổ phía Bắc, và cũng có thể là ở Queensland và New South Wales”.

Được biết Bộ Quốc phòng tuyên bố, sẽ tiến hành các cuộc xét nghiệm vào cuối năm nay, để xác định các địa điểm phù hợp.