Dave Sweeney của ACF cùng với Jason Bilney từ Tập đoàn Thổ dân Xác định Barngarla. (Ảnh: cung cấp bởi Tessa Stevens, Tổ chức Bảo tồn Úc - Australian Conservation Foundation, abc.net.au)

NAN ÚC - Cuộc tranh đấu  lâu dài nhằm ngăn chặn việc xây dựng bãi chứa chất thải hạt nhân trên vùng đất truyền thống của cộng đồng Barngarla ở tiểu bang Nam Úc đã được công nhận với giải thưởng của Tổ chức Bảo tồn Úc Đại Lợi - Australian Conservation Foundation.

Tổ chức bảo vệ quyền lợi cho người bản địa Barngarla Determination Aboriginal Corporation (BDAC) đã giành được Giải thưởng Peter Rawlinson Năm 2023 - 2023 Peter Rawlinson Award - cho chiến dịch kéo dài 7 năm nhằm bảo vệ vùng đấu của mình khỏi các mối nguy từ  chất thải phóng xạ.

Vào tháng Tám, Bộ trưởng Tài nguyên, Madeleine King, tuyên bố rằng chính phủ liên bang sẽ không thúc đẩy kế hoạch xây dựng cơ sở xử lý chất thải phóng xạ quốc gia gần Kimba, trên Bán đảo Eyre, tiểu bang Nam Úc, của chính phủ Liên minh tiền nhiệm.

Cuộc tranh đấu tranh dài hơi.

Người dân Barngarla cho biết họ đã không được tham vấn kỹ lưỡng về quyết định chọn địa điểm lưu trữ chất thải hạt nhân từ các thủ tục y tế.

Họ cũng cho biết địa điểm được đề xuất tại Napandee, cách Kimba khoảng 30 cây số, là một khu vực có ý nghĩa văn hóa đối với phụ nữ bản địa Barngarla.

Jason Bilney, là chủ tịch của tổ chức BDAC, cho biết giải thưởng này thể hiện một chiến thắng mang tính lịch sử.

Ông nói: “Đó là một cuộc đấu tranh và nổ lực dài hơi và cam go, chứ đừng nói đến việc đi đến tận cùng của cuộc tranh đấu kéo dài trong 25 năm để giành lại quê hương của chúng tôi và sau đó tiến thẳng vào việc ngăn chặn một bãi rác thải hạt nhân đang được xây dựng trên quê hương chúng tôi."

Các thành viên cộng đồng Barngarla sau khi giành chiến thắng tại tòa án vào tháng Bảy. (Ảnh: Được cung cấp bởi tổ chức Barngarla Determination Aboriginal Corporation ; abc.net.au)

Ông Bilney cho biết ông hy vọng chiến dịch thành công sẽ thúc đẩy chính phủ cải thiện quy trình tham vấn với cộng đồng bản địa khi đề xuất dự án trên đất đai của họ.

Ông nói: “Đó là về sự hỗ trợ rộng rãi của cộng đồng cũng như các cộng đồng của Người Bản địa, không loại trừ các chủ sở hữu truyền thống ngay từ ban đầu”.

"Đó là việc ngồi xuống hợp tác và đi đến một giải pháp khả thi, đồng thời tham vấn và giải thích thực tế của dự án cũng như cung cấp thông tin của dự án cho cộng đồng."

Đây không phải là lần đầu tiên đề xuất về bãi chất thải hạt nhân bị cộng đồng Người Bản địa phản đối.

Các đề xuất về khu vực Woomera cách đây 20 năm, và tại khu vực Muckaty Station, ở Vùng Lãnh thổ Bắc Úc gần 10 năm trước, đã bị hủy bỏ sau sự phản đối của các chủ sở hữu truyền thống.

Theo chuyên gia phân tích chính sách hạt nhân của Tổ chức Bảo tồn Úc Đại Lợi, Dave Sweeney, tính cẩn thận và kiên trì của cộng đồng Barngarla là chìa khóa dẫn đến chiến thắng.

Ông nói: “Người bản địa Barngarla đã bị cố ý loại trừ trong suốt quá trình đề xuất dự án và họ phải đưa tiếng nói của họ vào toàn bộ cuộc thảo luận này”.

"Và họ đã làm điều đó một cách hiệu quả, bất chấp mọi khó khăn và trong nỗ lực bền bỉ để bảo vệ quê hương, nền văn hóa, bài hát và cốt truyện của họ.”

"Tôi thực sự hy vọng rằng những gì chiến thắng của Kimba mang lại là cung cấp một cơ chế kiểm tra và điều tiết để chính phủ sử dụng nhằm thay đổi thực sự về căn bản cách chúng ta nói về chất thải phóng xạ ở đất nước này."

Ông cho biết việc chống lại chính phủ liên bang tại tòa án đã khiến mọi người tham gia chiến dịch phải trả giá đắt.

Nhiều người ở Kimba phản đối cơ sở xử lý chất thải hạt nhân. (ABC North & West SA: Nicholas Ward)

Quản lý chất thải hạt nhân vẫn là một vấn đề, như một phần của thỏa thuận AUKUS, nước Úc đã cam kết quản lý chất thải phóng xạ từ các tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân chế tạo bởi Anh và Hoa Kỳ.

Ông Sweeney cho biết ông hy vọng kết quả ở Kimba sẽ làm tăng khả năng quản lý chất thải hạt nhân có trách nhiệm và hợp tác trong tương lai.

Ông Sweeney nói: “Đây là những vấn đề khó khăn. Và chúng ta phải có một quy trình tham vấn thật  tốt”.

"Chúng ta cần đạt được sự đồng thuận. Chúng ta cần phải công bằng, minh bạch, có những cuộc đối thoại cứng rắn hơn là những trái tim cứng rắn."

Giải thưởng Peter Rawlinson - Peter Rawlinson Award - hàng năm được trao cho các cá nhân và các nhóm có đóng góp xuất sắc trong việc bảo vệ môi trường tự nhiên của Úc.