Ảnh minh diễn: Image Pixels.

AUSTRALIA - Dù đóng góp đáng kể cho nền kinh tế Úc nhưng dường như ngành công nghiệp sách nước này chưa được hỗ trợ đầy đủ.

Theo tờ Conversation, ngành công nghiệp sách của Úc đã vận động mạnh mẽ trong hơn một thế kỷ. Dù vẫn là một thị trường sách tiếng Anh ở quy mô trung bình, nhỏ hơn thị trường Mỹ và Vương quốc Anh, ngành sách Úc vẫn sáng tạo được những tác phẩm chất lượng cao và được độc giả nhiều nơi trên thế giới đón nhận.

Ngành xuất bản còn chịu nhiều rủi ro

Dù đã có những thành công nhất định nhưng ngành xuất bản toàn cầu, trong đó có Úc, cũng chịu nhiều rủi ro ở mọi cấp độ của chuỗi cung ứng.

Về phía các tác giả, họ phải chấp nhận rủi ro khi dành nhiều năm để viết một tác phẩm nhưng chưa chắc đã được xuất bản. Ngay cả khi một tác giả được trả tiền trước để viết sách, số tiền đó cũng có thể không tương xứng với khoảng thời gian cần thiết để họ cho ra bản thảo cuối cùng, ngoại trừ một trường hợp hiếm hoi là khi tác giả đó rất có danh tiếng.

Về phần các nhà xuất bản, họ chấp nhận rủi ro trong việc thanh toán các khoản tạm ứng và xuất bản những cuốn sách chưa chắc có thể mang về doanh thu lớn. Sách không giống như hầu hết mặt hàng bán lẻ khác khi các nhà xuất bản thương mại thường chấp nhận trả lại (hoặc thương lượng phụ cấp giảm giá) cho những cuốn sách không bán được.

Còn người bán sách cũng chấp nhận rủi ro khi trong số hàng nghìn cuốn sách mới được xuất bản mỗi năm họ phải chọn lựa một số tác phẩm để nhập hàng dù chưa biết độc giả có bỏ tiền ra mua nó hay không. Ở Úc, các hiệu sách độc lập đóng một vai trò đặc biệt quan trọng khi họ là người trực tiếp giới thiệu các tác phẩm và tác giả tới người đọc.

Mang lại nhiều giá trị cho đất nước

Với quy mô thị trường là 1,7 tỷ đô-la và có khoảng một nghìn doanh nghiệp, ngành công nghiệp sách đóng góp đáng kể cho nền kinh tế Úc. Các nhà xuất bản sách tuyển dụng 3.650 người. Khi tính cả người bán sách, tác giả và biên tập viên tự do, thì con số nhân lực trong ngành này còn tăng lên nhiều hơn.

Lợi nhuận lớn nhất trong xuất bản thương mại đến từ những đầu sách bán chạy nhất, tuy nhiên những cuốn sách này chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong số sách được ra mắt mỗi năm. Có rất nhiều đầu sách nằm ở top giữa và một danh sách dài các tác phẩm không bán được mấy.

Bên cạnh đó, giá trị xuất khẩu của ngành công nghiệp sách của Úc cũng rất đáng kể. Một nghiên cứu của Đại học Macquarie công bố vào năm 2021 cho thấy sách của Úc đang hiện diện trên toàn cầu. Việc bán bản quyền quốc tế đã mang lại doanh thu đáng kể cho ngành sách nước này. Thêm vào đó, bán bản quyền cũng đóng một vai trò quan trọng trong xúc tiến trao đổi văn học quốc tế và nâng cao danh tiếng của văn học Úc ở nước ngoài.

Không chỉ có mặt lợi ích trực tiếp, ngành sách nước này cũng mang lại những lợi ích kinh tế gián tiếp đáng kể. Ví dụ, sách thường cung cấp nguyên liệu thô để chuyển thể thành các bộ phim và tác phẩm truyền hình thành công. Và các tác giả được đào tạo và có kinh nghiệm trong ngành này có thể áp dụng các kỹ năng của họ trong các ngành khác. Một cuộc khảo sát gần đây cho thấy 60% nhà văn Úc sử dụng năng lực nghệ thuật của họ trong một ngành ngoài nghệ thuật.

Thêm vào đó, ngành công nghiệp sách rất cần thiết cho đời sống xã hội Úc và nền văn hóa Úc. Trong số những đóng góp quan trọng nhất của ngành này phải kể đến lợi ích xã hội và văn hóa. Sách mang đến giá trị giải trí, giáo dục, phát huy trí tưởng tượng, truyền cảm hứng và cả niềm an ủi.

Năm 2017, nhóm nghiên cứu của The Conversation đã khảo sát hơn 3.000 người Úc để hỏi họ đánh giá thế nào về sách và việc xuất bản sách của nước này. Kết quả của cuộc khảo sát này đã khẳng định tầm quan trọng của ngành công nghiệp sách đối với xã hội và văn hóa Úc. Nghiên cứu này cho thấy đại đa số người dân tin rằng sách có giá trị lớn hơn giá trị tiền tệ của chúng.

Cụ thể, 71% cho rằng việc trẻ em Úc đọc sách của Úc là rất quan trọng, 61% cho rằng ngành công nghiệp sách là một phần của văn hóa Úc và 63% nói rằng sách do người Úc bản địa viết quan trọng đối với văn hóa nước này.

Hỗ trợ ngành công nghiệp sách Úc

Trong thời gian đại dịch, mức độ bấp bênh về thu nhập của các tác giả đã trở nên trầm trọng hơn. Các chuyến giao lưu với trường học không còn được diễn ra và các hoạt động được trả lương khác cũng giảm sút khiến thu nhập của các nhà văn cũng giảm mạnh.

Sự thành công của các tác gi  như Richard Flanagan phụ thuộc vào việc phát triển một hệ sinh thái xuất bản bền vững. Ảnh: Wikimedia commons.

Bên cạnh đó, doanh thu từ việc bán bản quyền các tác phẩm sách Úc ra quốc tế cũng sụt giảm trong thời gian dịch Covid-19 lan rộng và hiện chưa rõ tăng trưởng trong lĩnh vực này sẽ diễn biến ra sao trong thời gian tới.

Theo nghiên cứu của The Conversation, sự tăng trưởng trong các thương vụ sách có sự hỗ trợ rất nhiều từ việc xây dựng, kết nối các mối quan hệ quốc gia, quốc tế trong ngành xuất bản. Và việc duy trì những mối quan hệ đó có thể sẽ khó khăn nếu không có sự hỗ trợ về mặt tổng thể.

Cần có một hệ sinh thái xuất bản bền vững để các nhà văn phát triển kỹ năng của họ liên tục, từ đó tạo ra các tác phẩm có chất lượng đưa tới các nhà xuất bản và độc giả.

Từ đó doanh thu được quay lại hỗ trợ cho đời sống, cho hoạt động sáng tạo nghệ thuật của các nhà văn. Để hỗ trợ cho hệ sinh thái nghệ thuật đa dạng, có thể tự đổi mới và tái tạo, thay vì trở nên cũ kỹ và lỗi thời này thì cần có sự ủng hộ và hỗ trợ về mặt chính sách từ chính phủ. Sự đổi mới có thể không thành công về mặt thương mại trong ngắn hạn, nhưng có thể trở thành xu hướng chủ đạo theo thời gian.

Có thể kể tới một số biện pháp như: triển khai những sáng kiến ​​hỗ trợ các tác giả có nền tảng văn hóa đa dạng vì cộng đồng quốc tế rất quan tâm tới sự đa dạng trong tác phẩm; triển khai các khoản tài trợ cho các tổ chức hỗ trợ ngành xuất bản cũng như thanh toán thêm cho các tác giả có nhiều tác phẩm đang hỗ trợ thư viện, trường học ở Úc.

Cho tới nay, ngành công nghiệp sách của Úc đã cho thấy sự phát triển năng động và hiệu quả. Tuy nhiên, để duy trì sức sống này, các cấp chính quyền cần thể hiện sự hỗ trợ mạnh mẽ thông qua cả cung cấp tài chính và chính sách. Kỹ năng và chuyên môn của các nhà văn và nhà xuất bản Úc cần được duy trì để lĩnh vực này có thể phục hồi và lấy lại động lực sau đại dịch.