Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers Source: AAP / Lukas Coch

AUSTRALIA - Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers vừa công bố Báo cáo Triển vọng Kinh tế và Tài khóa Giữa năm, cho thấy thâm hụt ngân sách năm nay đã được cải thiện thêm 5.4 tỷ đô la. Dù khẳng định ngân sách đang đi đúng hướng với nợ công giảm và các quyết định chính sách tích cực, chính phủ thừa nhận lạm phát tăng trở lại cùng áp lực chi tiêu cho chăm sóc trẻ em và NDIS vẫn là những thách thức lớn phía trước.

Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers đã công bố Báo cáo Triển vọng Kinh tế và Tài khóa Giữa năm, cho thấy thâm hụt ngân sách năm nay đã được cải thiện thêm 5.4 tỷ đô la.

Mở đầu phát biểu, ông Chalmers dành lời tưởng niệm các nạn nhân trong vụ tấn công tại Bondi, đồng thời công bố khoản dự phòng 104 triệu đô la dành cho an ninh tại các địa điểm của cộng đồng Do Thái và các dịch vụ hỗ trợ khủng hoảng.

Khi chuyển sang nội dung ngân sách, Bộ trưởng Ngân khố tuyên bố đã đạt được điều mà ông gọi là một cú hat-trick về ngân sách tài khóa.

Ông cho biết đây là lần đầu tiên kể từ những năm 1990 bản cập nhật ngân sách giữa năm đã đạt được đồng thời ba mục tiêu: cải thiện cán cân ngân sách, giảm nợ công và đưa ra các quyết định chính sách mang lại lợi ích tài khóa.

“Chúng tôi đang củng cố ngân sách, giảm nợ và thực hiện các cam kết đã đưa ra. Thực tế, đây là bản cập nhật giữa năm duy nhất kể từ giữa thập niên 1990 hội tụ đủ ba yếu tố: cán cân ngân sách tốt hơn trong toàn bộ giai đoạn dự báo, mức nợ thấp hơn mỗi năm, và các quyết định chính sách ròng giúp cải thiện ngân sách.”

Một trong những điểm nổi bật hiếm hoi của tài liệu này là khoản hỗ trợ 233 triệu đô-la dành cho Tổ chức Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp CSIRO, được xem là một khoản đầu tư đáng tự hào cho tương lai khoa học của quốc gia.

Tuy nhiên, áp lực chi tiêu đang thay đổi.

Chi phí cho chăm sóc trẻ em đã vượt lên trên chi phí cho chăm sóc người cao tuổi, trở thành một trong những gánh nặng tài chính lớn nhất của ngân sách, cùng với lãi trả nợ, quốc phòng, y tế và chương trình NDIS.

Bộ trưởng Tài chính Katy Gallagher cho biết các áp lực này đang gia tăng, chứ không hề giảm.

“Những biến động về các khoản chi trả là một phần rất lớn trong khối lượng công việc mà chúng tôi phải xử lý khi hoàn tất bản cập nhật ngân sách giữa năm. Phần lớn trong số đó, dĩ nhiên, đến từ các chương trình chi tiêu theo nhu cầu thực tế, nhưng cũng do việc điều chỉnh tăng theo chỉ số giá của các khoản trợ cấp. Ví dụ như lương hưu tuổi già, rồi một khoản rất lớn dành cho hỗ trợ thiên tai vì tần suất và mức độ nghiêm trọng của các thảm họa mà chúng ta đang chứng kiến. Ngoài ra còn có thêm ngân sách cho trường học, cho cựu chiến binh, và chúng tôi cũng đang thấy số người tiếp cận dịch vụ chăm sóc trẻ em tăng lên, do những thay đổi mà chúng tôi đã thực hiện trong lĩnh vực giáo dục và chăm sóc trẻ nhỏ.”

Dù công bố những con số tích cực, Bộ trưởng Ngân khố thừa nhận ông nhận thức rõ tác động của lạm phát đối với các hộ gia đình Úc.

Kể từ ngân sách gần nhất, lạm phát đã tăng từ 3% lên 3.75%.

Ông Chalmers thừa nhận điều này có nguy cơ khiến lạm phát vượt tốc độ tăng lương, dẫn đến “suy giảm lương thực tế” đối với hàng triệu người lao động.

“Chúng tôi thừa nhận rằng, ngay cả khi tiền lương danh nghĩa tăng mạnh, thì khi dự báo lạm phát tăng lên, như những gì chúng tôi đã trình bày trong các tài liệu này, điều đó sẽ tác động đến thu nhập thực tế của người lao động. Tuy nhiên, nhìn tổng thể, câu chuyện về tiền lương thực tế dưới chính phủ này vẫn là câu chuyện của sự tăng trưởng.”

Một vấn đề khác là di cư ròng từ nước ngoài.

Dù số người nhập cảnh đang giảm, ông Chalmers cho biết mức giảm này vẫn chưa nhanh như Bộ Ngân khố kỳ vọng.

Chính phủ cũng tái khẳng định cam kết về chương trình nhà ở.

Ông cho biết ngân sách đang tài trợ cho kế hoạch xây dựng 100,000 căn nhà dành cho người mua nhà lần đầu, đồng thời phân bổ 98 triệu đô la để đẩy nhanh đào tạo và tuyển dụng lao động trong ngành xây dựng.

Phản hồi trước bản cập nhật ngân sách, Phát ngôn viên Tài chính của phe đối lập, Thượng nghị sĩ James Patterson, cho rằng chính phủ Lao động đã bỏ lỡ cơ hội kiềm chế đà gia tăng của lạm phát.

Ông chỉ trích chính phủ tiếp tục chi tiêu mà ông gọi là liều lĩnh, và cho rằng Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers cùng Bộ trưởng Tài chính Katy Gallagher cần phải chịu trách nhiệm nếu lãi suất tăng trở lại vào năm tới.

“Chính phủ Albanese đã được các nhà kinh tế, giới doanh nghiệp và phe đối lập cảnh báo rằng chi tiêu liều lĩnh đang đẩy lạm phát lên cao. Giờ đây, lạm phát đã hoàn toàn vượt ngoài tầm kiểm soát. Nó vượt khung mục tiêu cả ở chỉ số tổng thể lẫn cơ bản, và được dự báo sẽ duy trì ở mức đó trong một thời gian, vì thế thị trường và nhiều nhà kinh tế tin rằng lạm phát và lãi suất sẽ còn tăng.”

Ông Patterson cho rằng bản cập nhật ngân sách giữa năm cho thấy chính phủ Albanese đã từ bỏ mục tiêu cân bằng ngân sách trong tương lai gần.

“Bộ trưởng Ngân khố hôm nay muốn nhận công lao cho mức cải thiện khiêm tốn khoảng 2 tỷ đô-la trong giai đoạn dự báo. Nhưng những cải thiện đó chỉ nằm ở các năm sau. Trong hai năm tới, khi lạm phát vẫn vượt mục tiêu, các quyết định của ông thực chất làm xấu thêm cán cân ngân sách và gây thêm áp lực lạm phát.”

Đối với năm tới, Bộ trưởng Ngân khố Jim Chalmers cho biết trọng tâm chính vẫn sẽ là ngân sách tháng Năm.

(Theo SBS News)