Cố vấn pháp lý, Tiến sĩ Stephen Donaghue (AAP) Ảnh: AAP / LUIS ASCUI/AAPIMAGE

AUSTRALIA- Cố vấn pháp lý liên bang vừa đưa ra ý kiến về đề xuất thay đổi Hiến pháp nhằm tôn vinh Tiếng nói của Thổ dân trước Quốc hội. Cố vấn Stephen Donaghue nói rằng Tiếng nói sẽ ‘nâng cao' hệ thống chính phủ và sẽ không gây ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với nền dân chủ.

Sau áp lực lớn từ phe Đối lập, chính phủ liên bang đã công bố lời khuyên từ Cố vấn pháp lý cấp cao nhất về cuộc trưng cầu dân ý cho Tiếng nói trước Quốc hội.

Lời khuyên từ Cố vấn pháp lý liên bang Stephen Donaghue là một phần của cuộc điều tra của quốc hội về những thay đổi hiến pháp được đề xuất.

Mối quan tâm đặc biệt ở Điều khoản 2, cho phép Tiếng nói Bản địa đưa ra các đại diện trước quốc hội và chính phủ Hành pháp, về các vấn đề liên quan đến người Thổ dân và Dân đảo Torres Strait.

Tuy nhiên, Cố vấn pháp lý cho rằng đề xuất sửa đổi sẽ tăng cường hệ thống chính phủ của Úc và sẽ không gây ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với hệ thống đó.

Thủ tướng, Anthony Albanese đã hoan nghênh lời khuyên của ngài cố vấn.

"Điều này khiến ý kiến Peter Dutton và Barnaby Joyce hoàn toàn vô lý và họ càng tiếp tục những điều vô lý khi nói rằng, bằng cách nào đó, việc công nhận thổ dân và dân đảo Torres Strait trong hiến pháp của chúng ta sẽ dẫn đến việc bãi bỏ Ngày Anzac. Điều đó hoàn toàn vô lý. Họ chỉ quyết tâm chơi trò chính trị với điều đó."

Lời khuyên cũng đề xuất rằng Tiếng nói bản địa sẽ không áp đặt bất kỳ nghĩa vụ nào đối với Người điều hành để tuân theo các đại diện của họ hoặc tham khảo ý kiến của họ trước khi phát triển chính sách hoặc đưa ra quyết định - bác bỏ những lo ngại rằng Tiếng nói bản địa sẽ dẫn đến một loạt vụ kiện tụng.

Đồng chủ tịch của Đối thoại Uluru, Megan Davis nói rằng "sự hù dọa ... giờ đây có thể chấm dứt."

Nhưng lời khuyên không phải là sự đệ trình hoàn toàn lên Nội các, và Phó Lãnh đạo Đảng Tự do, Sussan Ley nói rằng phe đối lập vẫn không cảm thấy thuyết phục.

"Lời khuyên bằng văn bản đã xuất hiện trong vài ngày qua. Tôi muốn xem tất cả các lời khuyên, bao gồm cả những lời khuyên ban đầu. Tôi muốn hiểu tất cả các quan điểm từ tất cả các ý kiến chuyên gia, bởi vì nó khác nhau. Nhưng điều quan trọng nhất mà người Úc cần thấy là lời giải thích từ chính phủ Albanese để trả lời những câu hỏi mà chúng tôi đã kiên nhẫn đặt ra trong nhiều tháng. Điều này sẽ như thế nào trong thực tế?"

Nhưng Thủ tướng đã lên tiếng ủng hộ.

"Chúng tôi không công bố cũng như không chính phủ nào đưa ra lời khuyên cho nội các. Mọi người đã nói và liên đảng đã có suy đoán vô căn cứ. Họ phản đối mọi biện pháp giảm chi phí sinh hoạt mà chúng tôi đã đưa ra. Và tất nhiên, họ phản đối tiếng nói của Nghị viện ngay cả trước khi quy trình của ủy ban được thực hiện."

Chuyên gia hiến pháp Anne Twomey cho biết lời khuyên phù hợp duy nhất là lời khuyên gần đây nhất.

"Sẽ hơi ngớ ngẩn nếu đưa ra lời khuyên dựa trên cách diễn đạt trước đó. Bởi vì chúng tôi thực sự cần lời khuyên về cách diễn đạt hiện tại trong dự luật thực tế. Điều đó có tính đến tất cả những diễn biến đã xảy ra cho đến bây giờ. Vì vậy, đây là lời khuyên mới nhất từ Cố vấn pháp lý liên bang. Đó là một loại lời khuyên khá Chính thống, hợp pháp, bình thường mà một cố vấn pháp lý sẽ đưa ra. Không có gì đặc biệt bất thường cả."

Dự luật sẽ tiếp tục được xem xét kỹ lưỡng trong tháng còn lại của cuộc điều tra quốc hội.

Những người bảo thủ đang đề xuất thay đổi cách diễn đạt của Dự luật để làm cho những hạn chế của Tiếng nói bản địa trở nên rõ ràng hơn.

Giáo sư Twomey lập luận rằng điều đó không cần thiết.

"Từ quan điểm pháp lý, nó đúng là điều tương tự, nhưng từ quan điểm chính trị, việc đưa ra các từ cụ thể hơn một chút có thể khiến mọi người cảm thấy thoải mái hơn."

Ông Albanese kiên quyết cho rằng tiếng nói của người Thổ dân phải là điều tối quan trọng.

"Đây là một lời đề nghị rộng lượng và tử tế của những người thuộc các Quốc gia đầu tiên nhằm thúc đẩy hòa giải ở đất nước này. Và lời khuyên của Cố vấn pháp lý cho thấy rất rõ ràng là nó hợp pháp, các cựu Thẩm phán của Tòa án Tối cao, các học giả và những người khác ở đất nước này cũng đã kết luận như vậy, phù hợp với lời khuyên của Cố vấn pháp lý."

Và ông vẫn tự tin rằng người Úc sẽ chấp thuận lời đề nghị đó dưới hình thức bỏ phiếu đồng ý.