Các xưởng đóng tàu tại Osborne nằm ở phía tây bắc Adelaide. (ABC News: Brant Cumming)

 

 

NAM ÚC - Một cựu thượng nghị sĩ đã lên tiếng cảnh báo về các tài liệu mà ông cho biết đã chỉ ra các cuộc thảo luận của chính quyền về việc tiêu hủy nhiên liệu và tháo dỡ tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử tại các xưởng đóng tàu Osborne ở tiểu bang Nam Úc.

 

Rex Patrick, là cựu Thủy Quân Lục chiến của Hải quân, đã vào Thượng viện để thay thế Nick Xenophon và hiện đang tranh cử vào Thượng viện một lần nữa với tư cách là ứng cử viên của đảng Jacqui Lambie Network (JLN).

 

Ông đã có được các tài liệu, thông qua quyền tự do thông tin (freedom of information - FOI), cho thấy Bộ trưởng Ngân khố và Công nghiệp Quốc phòng Tiểu bang Nam Úc, Stephen Mullighan, đã gặp công ty quốc phòng Babcock trong chuyến thăm Vương quốc Anh vào cuối năm ngoái.

 

Ông Patrick cho biết., "Những gì tài liệu này cho thấy là Bộ trưởng Ngân khố, ông Mullighan đã gặp công ty Babcock với mục đích cụ thể là được báo cáo về việc tháo dỡ các lò phản ứng phân hạch hạt nhân và chất thải phóng xạ liên quan đến các lò phản ứng phân hạch hạt nhân đó"

 

 

 

Rex Patrick đang kêu gọi minh bạch hơn về những gì đang được lên kế hoạch cho địa điểm này theo thỏa thuận AUKUS. (ABC News: Carl Saville)

 

 

Các tài liệu bao gồm một bản tóm tắt cho cuộc họp, trong đó nêu mục tiêu của chuyến thăm là "thảo luận về phương cách của công ty Babcock đối với việc duy trì, tháo dỡ và dỡ bỏ tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân… đáp ứng nhu cầu theo kinh nghiệm của Babcock trong quản lý chất thải phóng xạ/tháo dỡ hạt nhân" và "thảo luận về cách làm việc của Babcock để có được sự chấp thuận của xã hội (Socila Licence) cho tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử".

 

Ông Patrick cho biết các tài liệu cho thấy chính quyền đang xem xét ý kiến tháo dỡ các lò phản ứng phân hạch hạt nhân của tàu ngầm tại Osborne.

 

Ông đã kêu gọi minh bạch hơn và thảo luận với công chúng về những gì đang được lên kế hoạch cho địa điểm này theo thỏa thuận AUKUS.

 

Ông Patrick cho biết, "Tôi đã xem xét AUKUS và các vấn đề về chất thải phòng xạ trong khoảng ba năm, và tôi thấy rằng bạn thực sự phải làm hết sức có thể để có thể tiếp cận thông tin về những thứ như thế này",

"Bất kỳ quyết định nào được đưa ra về vấn đề này đều không chỉ ảnh hưởng đến nhiệm kỳ này của chính quyền hay nhiệm kỳ tiếp theo, mà là những quyết định sẽ ảnh hưởng đến người dân Nam Úc trong hàng chục nghìn năm nữa".

 

 

Ảnh chụp màn hình tóm tắt cuộc họp cho thấy mục tiêu của cuộc họp. (Ảnh: abc.net.au)

 

 

 

Các vấn đề về nguyên tử không phải là trọng tâm của các cuộc thảo luận

 

Ông Stephen Mullighan đã đến Vương quốc Anh vào tháng Mười một năm ngoái, nơi ông gặp gỡ nhóm các doanh nghiệp trong lãnh vực quốc phòng và các viên chức chính phủ, cùng với nhóm các doanh nghiệp trong ngành tài chính.

 

Ông cho biết trong cuộc gặp với công ty Babcock, ông đã thảo luận về mọi thứ diễn ra tại các xưởng đóng tàu Plymouth của công ty, bao gồm cả cách họ tháo dỡ và hủy bỏ các động cơ tàu thủy chạy bằng năng lượng nguyên tử, nhưng ông cho biết những chủ đề đó không phải là ưu tiên của ông ấy trong chuyến thăm.

 

Ông Mullighan cho biết, "Tôi không nghĩ rằng nó là điều hợp lý để ông Rex Patrick ám chỉ rằng đó là trọng tâm của các cuộc thảo luận, vì đó không phải là trọng tâm của các cuộc thảo luận".

 

 

Stephen Mullighan cho biết trọng tâm của các cuộc thảo luận của ông là về việc xây dựng xưởng đóng tàu. (ABC News: Lincoln Rothall)

 

 

Ông Mullighan cho biết ông quan tâm nhiều hơn đến cách xưởng đóng tàu cùng tồn tại với cộng đồng xung quanh, đặc biệt là khi tiểu bang chuẩn bị tăng gấp ba quy mô của các xưởng đóng tàu tại Osborne, cách trung tâm thương mại của thành phố 25 cây số (km) về phía tây bắc và gần vùng ngoại ô ven biển nổi tiếng Semaphore và cảng Adelaide Port lịch sử.

Ông nói, "Thực sự, trọng tâm thảo luận của tôi thực sự là về việc xây dựng xưởng đóng tàu, làm sao cho đúng cách",

"Ví dụ, phàn nàn lớn nhất mà họ nhận được từ lực lượng lao động và cộng đồng địa phương là bãi đậu xe.”

 

"Không phải là điều mà cộng đồng quan tâm khi nghĩ đến thỏa thuận AUKUS nhưng đây là những vấn đề lập kế hoạch cơ bản hoặc cốt lõi mà các chính quyền cũng cần phải lưu tâm khi họ nổ lực mở rộng các cơ sở này trong tương lai."

 

 

Việc tháo dỡ các bộ phận của lò phản ứng phân hạch hạt nhân vẫn còn cách xa hàng thập niên

Tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử đầu tiên của Úc sẽ không xuất hiện cho đến đầu những năm 2030, khi Hoa Kỳ có kế hoạch bán cho Úc ba tàu ngầm (tiềm thủy đỉnh) lớp Virginia.

 

Tàu ngầm (tiểm thủy đỉnh) lớp Virginia có tuổi thọ hơn 30 năm, nghĩa là việc hủy bỏ nhiên liệu và tháo dỡ chúng vẫn còn cách xa nhiều thập niên.

 

Ông Rex Patrick lập luận rằng điều đó không có nghĩa là các quyết định có thể bị trì hoãn, vì việc ký kết AUKUS cũng chính là ký kết một ngành công nghiệp phân hạch hạt nhân và xử lý chất thải phóng xạ mà cuối cùng chúng sẽ tạo ra.

Ông Patrick cho biết, "Các quyết định liên quan đến chất thải phóng xạ cấp cao (high-level) là những quyết định kéo dài qua nhiều thế hệ".

"Chúng không phải là những quyết định mà chính quyền chỉ cần đưa ra và trình bày như một sự đã rồi".

 

Ông Mullighan cho biết sẽ có sự tham gia của cộng đồng về những gì đang diễn ra tại Osborne, nhưng có thể việc tháo dỡ tàu ngầm nguyên tử không được thực hiện ở tiểu bang Nam Úc.

 

Ông Mullighan cho biết, "Mặc dù tất nhiên chúng tôi sẽ đóng chúng ở Nam Úc, nhưng chúng sẽ được vận hành ở tiểu bang Tây Úc nên khi chúng đi vào hoạt động, chúng sẽ dành phần lớn thời gian ở khu vực đó",

"Tôi nghĩ rằng chính phủ liên bang còn nhiều thời gian trước khi phải bắt đầu giải quyết vấn đề tháo dỡ tàu tầu ngầm nguyên tử".

 

Luật liên bang có nghĩa là chất thải phóng xạ có thể được lưu trữ tại Osborne.

 

Vào tháng Mười năm ngoái, nghị viện liên bang đã thông qua luật cho phép lưu trữ và xử lý chất thải phóng xạ tại Osborne.

 

Luật không xác định mức chất thải nào có thể được lưu trữ ở đó, nhưng chính phủ liên bang đã đưa ra bảo đảm rằng đó sẽ chỉ là chất thải phóng xạ cấp thấp (low-level).

 

Những lời bảo đảm đó không đủ để xoa dịu mối lo ngại của nhóm cộng đồng địa phương tự gọi mình là 'Cộng đồng Port Adelaide phản đối Aukus'.

 

Eileen Darley, là một thành viên của nhóm này, cho biết "Một trong những mối lo ngại lớn nhất của chúng tôi là chất thải sẽ được vận chuyển theo đúng nghĩa đen theo con đường Victoria Road, bên cạnh đó là khu dân cư",

"Chúng tôi sẽ là điểm neo đậu, hoặc là cửa ngõ nếu bạn muốn, của một bãi rác phóng xạ cố định nào đó vẫn chưa được biết đến sẽ được đặt ở đâu đó".

 

Khu vực bầu cử Lee của ông Mullighan nằm ngay phía nam Osborne, và ông cho biết cư dân địa phương quan tâm đến dự án này, nhưng thường muốn biết các thế hệ tương lai có thể tìm được việc làm trong ngành đóng tàu như thế nào.

 

Ông cho biết, "Nhiều người, đặc biệt là các bậc cha mẹ muốn hiểu điều đó có nghĩa là gì, liệu điều này có nghĩa là cơ hội việc làm cho con cái họ hay không",

"Cho đến tận nhóm nhỏ những người đã quyết định về vấn đề nguyên tử vào những năm 1980, những người sẽ không thay đổi quan điểm của họ".

 

 

Eileen Darley cho biết bà lo ngại về việc chất thải phóng xạ sẽ được vận chuyển xuống một con đường dọc theo khu dân cư. (ABC News: Brant Cumming)

 

 

 

Vương quốc Anh đã có một đội tàu ngầm chạy bằng năng lượng nguyên tử từ những năm 1960, nhưng đã phải đối mặt với nhiều thách thức trong việc ngừng hoạt động và tháo dỡ những chiếc tàu không còn hoạt động.

 

Hơn 20 chiếc tàu ngầm đã ngừng hoạt động đang chờ tháo dỡ tại các xưởng đóng tàu ở Scotland và Anh Quốc, một nửa trong số đó vẫn đang chờ được tháo các bộ phận của lò phản ứng nguyên tử.

 

Chiếc tàu lâu đời nhất, HMS Swiftsure, đã ngừng hoạt động vào năm 1992 và côngty Babcock hiện đang làm việc với các cơ quan hữu trách để tháo dỡ nó, với mục tiêu hoàn thành vào cuối năm sau.

 

Nhìn chung, đây là một chương trình sẽ tiêu tốn hàng tỷ bảng Anh.

 

 

(Nguồn: abc.net.au)