Một tài xế giao hàng được nhìn thấy đang đi xe đạp điện ở Melbourne (AAP) Nguồn: AAP / JAMES ROSS

AUSTRALIA - Trong một thỏa thuận mang tính bước ngoặt được ca ngợi là đi đầu thế giới, Công đoàn Công nhân Vận tải, Uber và DoorDash, đã đệ trình lên Ủy ban Công bằng Lao động, một thỏa thuận tiêu chuẩn tối thiểu, dành cho người lao động tự do tại Úc. Cải cách quan trọng này bảo đảm người giao thức ăn được tăng lương 25%, được bảo hiểm thương tật và được bảo vệ khỏi việc bị sa thải bất công bằng thuật toán, thay đổi căn bản hệ thống dựa trên hoa hồng, mà người lao động cho rằng hầu như không kiếm được đồng nào.

Chính phủ Lao động Albanese đã đồng ý một thỏa thuận tiêu chuẩn tối thiểu, dành cho 'người lao động tự do' hay 'gig worker' tại Úc.

Người lao động tự do là người kiếm thu nhập, bằng cách làm những công việc ngắn hạn, linh hoạt.

Họ thường không phải là những nhân viên truyền thống, với giờ giấc làm việc cố định.

Thỏa thuận đã được đàm phán giữa Công đoàn Công nhân Vận tải TWU, công ty dịch vụ đi chung xe Uber và Doordash, đang được trình lên Ủy ban Công bằng Lao động.

Sau nhiều năm tranh đấu của người lao động tự do và Công đoàn Công nhân Vận tải, thỏa thuận này đã mang lại các điều kiện tối thiểu và tiêu chuẩn trả lương, cho người giao thức ăn.

Thỏa thuận bảo đảm mức tăng lương 25% so với mức tối thiểu, cung cấp bảo hiểm thương tật và quyền truy cập vào hồ sơ việc làm.

Thỏa thuận cũng bảo đảm quyền được bảo vệ, khỏi việc sa thải bất công bằng thuật toán, trong đó một hệ thống máy tính tự động, đánh giá hiệu quả của người lao động và sa thải họ.

Bộ trưởng Bộ Việc làm và Quan hệ Lao động Amanda Rishworth cho biết, những cải cách này là lần đầu tiên trên thế giới.

"Các tiêu chuẩn tối thiểu, bao gồm mức lương tối thiểu để bảo đảm rằng, chúng ta không có tình trạng nô lệ ở đất nước này, và do đó có những người lao động đã bị bỏ rơi, chúng tôi đã hành động để sửa đổi luật đó và thỏa thuận đã đạt được giữa TWU và các nền tảng, là một thỏa thuận thực sự sâu sắc”, Amanda Rishworth.

Thỏa thuận cũng quy định rằng, các nền tảng phải chi trả cho cả quy trình, giải quyết tranh chấp và bồi thường tai nạn Bảo hiểm.

Tổng Thư ký Quốc gia của Công đoàn Công nhân Vận tải Michael Kaine cho biết, sẽ có một quy trình tham vấn chính thức theo hệ thống mới này.

"Uber Eats và DoorDash đã hợp tác với công đoàn một cách xây dựng và thiện chí, để đạt được vị trí này. Đó là minh chứng cho hệ thống mà chính quyền Albanese đã thiết lập, một hệ thống yêu cầu các đơn đăng ký này trước tiên, phải được gửi đến nhóm cố vấn vận tải đường bộ, một cơ quan tham vấn chính thức theo hệ thống mới, và buộc các bên phải thảo luận với nhau về cách tốt nhất, để thiết lập các tiêu chuẩn. Sau đó nếu bế tắc, hoặc nếu có bế tắc cần được phá vỡ, Ủy ban Công bằng Lao động sẽ sẵn sàng hành động”, Michael Kaine.

Trong khi đó, Utsav là một tài xế giao thức ăn ở Canberra.

Anh là thành viên của Công đoàn Công nhân Vận tải và rất tâm huyết với những cải cách này.

Anh cho biết, đôi khi tài xế sẽ phải làm việc trên đường và không có đủ việc làm, khiến mọi người phải ngồi đó hầu như không kiếm được đồng nào.

Những thay đổi này sẽ chuyển hệ thống, từ mô hình dựa trên hoa hồng, sang mô hình bảo đảm mức lương tối thiểu.

"Các tài xế bên cạnh tôi, họ đã đủ điên rồ, các thành viên TWU cũng đủ điên rồ để đấu tranh, rồi họ đã thông qua luật. Họ đã thông qua, đã tham gia vào các cuộc đàm phán rất tích cực với các công ty, và giờ đây chúng ta đã gần đạt được mức lương tối thiểu thực sự. Khi tôi nói điều này tôi tự hào, nhưng tôi cũng không tự hào, bởi vì chúng ta không nói về một mức lương xứng đáng, chúng ta đang nói về mức lương tối thiểu. Hãy để mọi người yên, đó là mức lương tối thiểu mà chúng ta đã tranh đấu trong 7 năm qua, các điều kiện tối thiểu. Chiến thắng này dành cho mọi người lao động, những người giờ đây có thể nghỉ bệnh, có thể làm việc 40/50 giờ và ở nhà, dành thời gian cho gia đình”, Utsav.

Còn tài xế giao thức ăn khác ở Canberra là Nabin Adhikari, gọi quyền được tham vấn, là một thay đổi chưa từng có.

"Chúng tôi đang có một cuộc tham vấn, đúng vậy là điều mà chúng tôi luôn mong muốn, vì chúng tôi luôn muốn được nói chuyện với ai đó. Khi chúng tôi có sự thay đổi đột ngột từ thuật toán, hoặc nền tảng tạo ra sự thay đổi, và giờ đây chúng ta đang có cơ hội đó. Điều đó mạnh mẽ đến mức nào? Một người lao động mạnh mẽ đến mức nào, khi họ tạo ra sự thay đổi, chỉ vì tiền, giờ đây, họ phải thảo luận với người tham vấn. Cuối cùng, người lao động sẽ có tiếng nói. Tôi nghĩ đó là điều mạnh mẽ nhất hơn cả tiền lương, hơn cả bảo hiểm”, Nabin Adhikari.

Trong khi đó Bộ trưởng Rishworth được hỏi về lỗ hổng trong luật, hủy kích hoạt bất công, dẫn đến việc khôi phục lại quyền làm việc cho các tài xế bị hủy kích hoạt, vì hành vi sai trái nghiêm trọng.

"Tương tự, quy tắc hủy kích hoạt cũng nhằm bảo đảm, như chúng ta đã nghe nói rằng, có quá nhiều tài xế bị hủy kích hoạt, dựa trên một thuật toán”, Amanda Rishworth.

Được biết Uber Eats hiện đang tính phí hoa hồng 30%, cho mỗi đơn hàng.

Cho đến nay, người lao động vẫn được trả lương, dựa trên khoản hoa hồng này.

Vậy ai sẽ trả lương tối thiểu mới?

Liệu chi phí tăng thêm để trả lương cho người lao động tự do, có được chuyển sang không? cho người tiêu dùng, hay họ sẽ bị các nền tảng hấp thụ?

Tiến sĩ Alex Feen, giảng viên cao cấp về nghiên cứu công việc và tổ chức tại Đại học Sydney cho biết, câu trả lời nằm ở đâu đó ở giữa.

"Có khả năng người tiêu dùng, sẽ phải trả giá cao hơn một chút, cho dịch vụ giao hàng của họ. Điều này có thể đến từ các nhà hàng đang sử dụng các dịch vụ này, và chúng ta cũng có thể thấy rằng, các nền tảng có thể sẽ phải từ bỏ một số khoản hoa hồng của họ”, Alex Feen.

Ông Kaine nói rằng, ông hy vọng các nền tảng đa quốc gia, sẽ gánh chịu phần lớn gánh nặng tài chính.

Tuy nhiên ông tin rằng, người tiêu dùng sẽ sẵn sàng chấp nhận mức tăng giá khiêm tốn, để đổi lấy điều kiện làm việc công bằng hơn.

"Nếu bạn hỏi một người Úc trung bình, liệu bạn có thấy ổn không, nếu trả thêm vài xu cho đơn hàng của mình, khi biết rằng người lao động đang gõ cửa nhà bạn được trả lương xứng đáng, được chăm sóc chu đáo nếu họ bị thương, và có các điều khoản và điều kiện bảo đảm, họ có thể tự chăm sóc bản thân và gia đình. Tôi nghĩ rằng, hầu hết người Úc cũng sẽ đồng ý với điều đó”, Michael Kaine.

Được biết thỏa thuận đang chờ quyết định của Ủy ban Lao động Công bằng, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hoặc bác bỏ thỏa thuận.

(Theo SBS News)